"სასაცილოა, "ნაციონალური მოძრაობის" ლაპარაკი - ხმა ჩვენ მოგვეცით, ჩვენსავით მოძალადეები რომ არ გახდნენო..."
"ამ ხალხის საპროტესტო გამოსვლა არ მახსოვს მაშინ, როდესაც "ნაციონალურ მოძრაობას" ჰქონდა საკონსტიტუციო უმრავლესობა, ამიტომ ამ წერილის ავტორების არ მჯერა"
"ეს პარტიები თვითონ რას აკეთებდნენ, ნუთუ ერთ კაცზე იყო დამოკიდებული მათი მოსუფთავება-არმოსუფთავების საკითხი?!"
მეორე ტურის შემდეგ, "ქართული ოცნება", ალბათ, საბოლოოდ გაიფორმებს საკონსტიტუციო უმრავლესობას, რომლის მიზანშეწონილობისა და მოსალოდნელი საფრთხის შესახებ, ბოლო დღეებია, ბევრს ლაპარაკობენ... სწორედ ამ საკითხზე საუბრით დავიწყეთ ინტერვიუ ექსპერტ მამუკა არეშიძესთან.
- ამ თემაზე და რაღაც საფრთხეზე რომ ვლაპარაკობთ, ეს "ნაციონალური მოძრაობის" დამსახურებაა. სწორედ მათ აქციეს ეს თემა მედიაში განსაკუთრებული განსჯის საგნად. ასე ცდილობენ, ის ელექტორატი, რომელმაც სხვა პარტიებს მისცა ხმა, მე-2 ტურის წინ როგორმე მიიმხრონ. სხვა საშუალება მათ არ გააჩნიათ და ეს თემა მოიგონეს. ცოტა სასაცილოც კია და პოლიტიკური კომედიაა, დაახლოებით ასე რომ მიმართავენ საზოგადოებას - ხმა ჩვენ მოგვეცით, რათა "ქართულ ოცნებას" საკონსტიტუციო უმრავლესობა არ ჰქონდეს და ჩვენსავით მოძალადეები არ გახდნენო... რაც შეეხება ძალაუფლების უზურპირების საფრთხეს, უნდა ითქვას, რომ თუ ვინმეს სურვილი ექნება, ამას პარლამენტის უბრალო უმრავლესობითაც მოახერხებს და პარლამენტს ფეხქვეშ ამოიდებს.
თავისთავად არ არის დემოკრატიული პროცესისთვის სახარბიელო, როდესაც ერთ პარტიას აქვს საკონსტიტუციო უმრავლესობა, მაგრამ მეორე მხრივ, ისეთი ჩამოუყალიბებელი პოლიტიკური კულტურის ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა, ეს საკონსტიტუციო უმრავლესობა განსაკუთრებულ საფრთხედ არ მეჩვენება. ჩემი აზრით, ამას თავისი პლუსიც აქვს, რადგან პასუხისმგებლობა მთლიანად "ქართულ ოცნებას" დაეკისრება, ხელს ვეღარავისკენ გაიშვერენ და ვერ იტყვიან, მუშაობაში ხელს გვიშლიანო.
ამასთანავე, როდესაც გვეუბნებიან, რომ ერთი პარტიის მოპოვებული საკონსტიტუციო უმრავლესობით, შესაძლოა, დამუხრუჭდეს დემოკრატიული განვითარება, ავიწყდებათ, რომ ჩვენთან, სამეზობლოსგან განსხვავებით, აქტიური და, ცოტა არ იყოს, აგრესიული სამოქალაქო სექტორი და არანაკლებ აქტიური საზოგადოებაა. თუ ამ საზოგადოებამ ხელისუფლების გაკონტროლება მოახერხა, არაფერიც არ მოხდება. ჩემი აზრით, არ ღირს ამ თემის ამდენი განხილვა, მთავარია, რამდენად სწორად გამოიყენებს "ქართული ოცნება" ამ ვითარებას. უნდა ვილაპარაკოთ მხოლოდ შედეგის მიხედვით. თუ შედეგი იქნება ქვეყნისთვის პოზიტიური, მაშინ, დამერწმუნეთ, არავის გაახსენდება, საკონსტიტუციო უმრავლესობა ვის ხელშია.
- საზოგადოება ახსენეთ და მისმა ნაწილმა სპეციალური წერილით მიმართა პოლიტიკურ პარტიებს და საკონსტიტუციო უმრავლესობის ერთი პარტიის ხელში მოხვედრის საფრთხეზე მიანიშნა...
- ამ წერილის ხელმომწერთა უმეტესობა "ნაციონალურ მოძრაობასთან" ასოცირდება. ბევრი მათგანი დემოკრატს თამაშობს, ზოგიერთი - ლიბერალს, ზოგი კი, უბრალოდ, ფეხის ხმას არის აყოლილი.
იმ წერილში ერთი არგუმენტიც არ არის, რომელიც მე, ერთ რიგით მოქალაქეს, დამარწმუნებდა, რომ საკონსტიტუციო უმრავლესობა ქვეყნისთვის კატასტროფაა. გარდა ამისა, ამ ხალხის საპროტესტო გამოსვლა არ მახსოვს მაშIინ, როდესაც "ნაციონალური მოძრაობა" ფლობდა საკონსტიტუციო უმრავლესობას, თანაც - ორჯერ... ამიტომ მე ამ წერილის ავტორების არ მჯერა, თუმცა რამდენიმე ხელმომწერი საკუთარ საქმეში წარმატებული და პატივსაცემი ადამიანია.
- პრემიერ-მინისტრი გიორგი კვირიკაშვილი გამოვიდა ინიციატივით, რომ შეიქმნას სპეციალური ჯგუფი, რომელიც საკონსტიტუციო ცვლილებებზე იმუშავებს, თუმცა ამასაც უთანხმოება მოჰყვა. გამოთქვა თუ არა პრეზიდენტმა ამგვარი ჯგუფის შექმნისთვის მზადყოფნა, "ქართული ოცნებიდან" მას მაშინვე გამოეპასუხნენ და განაცხადეს, რომ ეს ჯგუფი პარლამენტმა უნდა შექმნას და არა - პრეზიდენტმა...
- ბოლო ხანს ჩვენი პოლიტიკური ცხოვრების ტრადიციად იქცა, რომ ნებისმიერი იდეა ხელისუფლების შტოებს შორის უთანხმოებას იწვევს, რაც ძალიან გამაღიზიანებელია. ძირითადად, იმაზეა ხოლმე კამათი, ვინ უნდა წარმართოს პროცესი. ხალხი დაიღალა ამ გაუთავებელი კინკლაობით. კარგი იქნებოდა, ჯერ ერთმანეთთან მოელაპარაკათ და ამგვარი ჯგუფის შექმნის იდეა მერე გაეხმაურებინათ.
ისმის კითხვა: უნდა შეიცვალოს თუ არა კონსტიტუცია? კონსტიტუციის ჭრა-კერვისა და საკუთარი ინტერესებისთვის მორგების ნეგატიური გამოცდილება გვაქვს და ამას სწორედ "ნაციონალებმა" მიგვაჩვიეს.
ჩემი აზრით, აუცილებელიც კია კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანა. რაც შეეხება იმას, რაზეც უკვე დაიწყეს მსჯელობა,
მეც მიმაჩნია, რომ პარლამენტი საბოლოოდ თბილისში უნდა დაფუძნდეს. ქუთაისში მისი გადატანის გადაწყვეტილებას იმთავითვე ვაპროტესტებდი.
ეს არის უაღრესად ძვირად ღირებული პროექტი, რამაც არანაირი სიკეთე ქუთაისს არ მოუტანა. სხვა საქმეა იმ ტექნოლოგიური უნივერსიტეტის მშენებლობა, რომელიც იგეგმება ქუთაისში და რაც რეგიონული საგანმანათლებლო ცენტრი უნდა გახდეს.
რაც შეეხება მეორე სავარაუდო ცვლილებას, რაზეც ლაპარაკობენ - რომ პრეზიდენტი არა საყოველთაო არჩევნებით, არამედ პარლამენტიდან უნდა აირჩეს, ჩემი აზრით, ეს საკამათო საკითხია და ამაზე დაფიქრება ღირს.
მაგალითად, ჩემთვის მისაღები იქნება, თუ კონსტიტუციაში შევა ცვლილება და პარლამენტის წევრობისთვის დაწესებული ასაკობრივი ცენზი გაიზრდება. არ მიმაჩნია, რომ 21 წლის ახალგაზრდა უნდა იყოს პარლამენტის წევრი. დეპუტატობა მარტო ცოდნასა და ინტელექტს არ გულისხმობს, ის გულისხმობს გამოცდილებასაც. მოკლედ, ჩემი აზრით, საკონსტიტუციო ცვლილებების პაკეტი უნდა შემუშავდეს და ამ პროცესში მონაწილეობა უნდა მიიღოს როგორც სახელისუფლებო შტოებმა, ასევე საზოგადოებამ და სრულიად უმნიშვნელოა, ამგვარ ჯგუფს პრეზიდენტი შექმნის, თუ პარლამენტი. მთავარია, საქმე გაკეთდეს.
- მას შემდეგ, რაც ბიძინა ივანიშვილმა პოლიტიკიდან წასვლის თაობაზე განაცხადა, მუდმივად გვესმის ლაპარაკი ქვეყანაში არაფორმალურ მმართველობაზე. მოკლედ, მისი ჩრდილი მუდმივად თან დაჰყვება "ქართულ ოცნებას". თქვენი აზრით, მომდევნო ოთხი წლის განმავლობაში ეს პოლიტიკური ძალა მოახერხებს ექსპრემიერისგან დისტანცირებას?
- სწორად დასმული კითხვაა, თუმცა მასზე პასუხი, ალბათ, მხოლოდ ერთია - ივანიშვილის ჩრდილისგან "ქართული ოცნება" ვერ გათავისუფლდება, რადგან ის არის ამ ძალის დამფუძნებელი, მან შექმნა ეს პარტია და მის უკან მუდმივად სწორედ ივანიშვილი მოიაზრება. ამ ყველაფერზე ისევ შედეგის მიხედვით უნდა ვიმსჯელოთ. თუ ქვეყნის ეკონომიკური და პოლიტიკური მშენებლობის პროცესი შეუქცევად სახეს მიიღებს, მაშინ ივანიშვილთან დაკავშირებით კითხვები არავის ექნება, რადგან კითხვები ჩნდება მაშინ, როდესაც პროცესები ნეგატიურად ვითარდება. სხვა საქმეა, რომ "ნაციონალური მოძრაობა" ამ ეჭვებისა და კითხვების გაჩენას ხელოვნურად ცდილობს.
- ჩვენში ბევრი ვარაუდი გამოითქმის, თუ ვინ შეიძლება გახდეს პარლამენტის თავმჯდომარე...
- პერსონალიებზე არ ვილაპარაკებ, მაგრამ, ჩემი აზრით, პარლამენტის თავმჯდომარე უნდა იყოს პიროვნება, რომელსაც აქვს პოლიტიკური ცხოვრების გამოცდილება, კარგად ესმის შიდა, გარე და რეგიონული პოლიტიკის ნიუანსები, ერკვევა გეოპოლიტიკურ საფრთხეებშიც... არ მითხრათ, ახლა, ასეთი დიმიტრი გელოვანი იყო და ისიც მოკვდაო (იცინის)... მე მაინც მგონია, რომ ასეთი ადამიანები არიან ქართულ პოლიტიკურ სივრცეში, მათ შორის - "ქართულ ოცნებაშიც"...
- "თავისუფალი დემოკრატები" მარცხის შემდეგ, ფაქტობრივად, დაშლის პირას მივიდა. თქვენი აზრით, რა ბედი ელის იმ პოლიტიკურ სპექტრს, რომელიც პარალმენტს გარეთ დარჩა? პოლიტოლოგ ხათუნა ლაგაზიძის შეფასებით, ამ არჩევნებით "ივანიშვილმა პოლიტიკური მოედანი მოასუფთავა"...
- და ეს პარტიები თვითონ რას აკეთებდნენ, ნუთუ ერთ კაცზე იყო დამოკიდებული მათი მოსუფთავება-არმოსუფთავების საკითხი?! გამოდის, თვითონ დაუშვიათ დიდი შეცდომები, არასწორად უმუშავიათ. მართალი გითხრათ, რომ არა ამ პარტიების ზოგიერთი წევრისადმი პატივისცემა, მათი ბედი არც მაინტერესებს. მე უფრო ის მაწუხებს, საქართველოს მთიანეთში ვერაფრით რომ ვერ მოგვარდა პრობლემები, რასაც იქაურობა დაცლის პირამდე მიჰყავს...
მესმის, არჩევნები უმნიშვნელოვანესი მოვლენაა და ეს იპყრობს მედიის ყურადღებას, მაგრამ არის სხვა თემებიც, რომლებიც, სამწუხაროდ, ამ საარჩევნო ციებ-ცხელებისა და შიდა დაპირისპირებების გამო დაგვავიწყდა. დღეს ჩვენ გარშემო, სამეზობლოში, გამალებული შეიარაღება მიდის და ლამის მილიტარისტული საფრთხის წინაშე ვართ. ახალ-ახალი სამხედრო გაერთიანებები იქმნება და ვცხოვრობთ კავკასიის სივრცეში, სადაც სუბიექტებს შორის დიდი დაპირისპირებაა. ამას ემატება ისიც, რომ მსოფლიო რუსულ-ამერიკული დაპირისპირების ზღვარზეა. ამ ყველაფერს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს არა მხოლოდ ჩვენი მომავლისთვის, არამედ დღევანდელი დღისთვისაც. სხვათა შორის, "ქართული ოცნების" მიღწევაა, რომ ქვეყანაში სტაბილურობის განცდა მაღალია და ჩვენი საზოგადოება თითქმის აღარ აქცევს ყურადღებას ჩვენ გარშემო შექმნილ ვითარებას.
ეს, ერთი მხრივ, კარგია, მაგრამ ამავდროულად, ჩვენმა საზოგადოებამ უნდა იცოდეს, რომ ჩვენ ირგვლივ ისეთი პროცესები ვითარდება, მათში აუცილებლად ვიქნებით ჩათრეული, თუ უკვე არა ვართ...
- ჩვენში დიდი გამოხმაურება მოჰყვა ბერძნული მედიის გავრცელებულ ინფორმაციას, რომლის მიხედვითაც რამდენიმე დღის წინ ქალაქ რიზეს უნივერსიტეტში რეჯეპ თაიფ ერდოღანმა განაცხადა, რომ ზოგიერთი ისტორიკოსის მოსაზრებით, 1920 წელს თურქეთის საზღვრების შესახებ მიღებული პაქტი მოიცავდა კვიპროსს, ალეპოს, მოსულს, ერბილს, კურკუკს, ბათუმს, სალონიკს და სხვა ტერიტორიებს. ეს განცხადება საქართველოში თურქეთის საგანგებო და სრულუფლებიანმა ელჩმა ზექი ლევენთ გუმრუქჩუმ განმარტა და თქვა, რომ საქართველოს მეზობლებს შორის თურქეთი ერთადერთი ქვეყანაა, სადაც არ არის კითხვები საზღვრებთან დაკავშირებით. "ბათუმი საქართველოა, რიზე - თურქეთი და ასე იქნება სამომავლოდ. საქართველოს მთავრობასთან მჭიდრო ურთიერთობა გვაქვს და ამ მიმართულებით კითხვები არ არსებობს", - განაცხადა ბატონმა გუმრუქჩუმ, თუმცა ერდოღანის განცხადება არ უარუყვია...
- ვერ უარყოფდა იმიტომ, რომ ნამდვილად თქვა, თუმცა - ცოტა სხვანაირად. ქართულ მედიას ახასიათებს საკითხის გაზვიადება.
თურქეთი დღეს არის ნეოისლამისტური იდეოლოგიის ქვეყანა, რაც გულისხმობს თურქეთის გავლენის გავრცელებას ოსმალეთის იმპერიის ყოფილ ტერიტორიაზე, მათ შორის - საქართველოში, კერძოდ, აჭარაში.
ამ იდეოლოგიით გაჟღენთილი სიტყვით მიმართა ერდოღანმა სტუდენტებს რიზეს უნივერსიტეტში. რასაკვირველია, მიუხედავად იმისა, რომ ეს განცხადება პოლიტიკურ საზღვრებს არ ეხება, იდეოლოგიურად საფრთხეა ნებისმიერი იმ ქვეყნისთვის, რომლებიც ერდოღანმა ახსენა. ეს არის მცდელობა, ჩAამოყალიბდეს საზოგადოებრივი აზრი, რომ ეს ტერიტორიები იყო და მომავალშიც უნდა იყოს თურქეთის გავლენის ქვეშ. ეს ერთგვარ "ჰუმანიტარულ" გავლენას და კონტროლს გულისხმობს, თუმცა დღევანდელი "ჰუმანიტარული" კონტროლი, შესაძლოა, ხვალ პოლიტიკურ კონტროლად გადაიქცეს. ახალგაზრდები, რომლებიც ერდოღანს რიზეს უნივერსიტეტში უსმენდნენ, მომავალი თაობაა, რომლის იდეოლოგიურ დამუშავებასაც ცდილობენ...
მეორე მხრივ, ჩვენ ვხედავთ, რა პროცესები ვითარდება სირიაში თურქეთის მონაწილეობით, კუნძულ კვიპროსზე, ან სულაც ჩვენთან, საქართველოში. რაც 8 ოქტომბერს მოხდა მარნეულში, არ არის მხოლოდ არჩევნებთან დაკავშირებული. აქ ჩანდა ჩვენი მეზობლის გავლენაც, რაც დღეს უდავოდ არსებობს ქვემო ქართლში, რომელიც გამოჩნდა დმანისშიც 26 ივლისს, დღესასწაულზე, რაზეც თქვენი გაზეთიც წერდა. მარნეულში იმ ახალგაზრდობის ნაწილი, რომელიც აქტიური და აგრესიული იყო, არ იყო მხოლოდ ერთი პოლიტიკური ძალის, ან ადამიანის მხარდამჭერი, ისინი გარკვეული იდეოლოგიის მიმდევრები იყვნენ... ამის მეტს ახლა არაფერს ვიტყვი, მაგრამ, მინდა, მავანმა იცოდეს - ქართველი საზოგადოება კარგად ხედავს, ქვეყნის ამა თუ იმ რეგიონში რა პროცესები ვითარდება...
- ჩვენში ბევრს ლაპარაკობენ იმაზეც, რომ თურქეთის და რუსეთის ბოლოდროინდელი დაახლოება ჩვენს რეგიონში საფრთხეს უფრო ზრდის...
- ამ ორი ქვეყნის დაახლოება მითია, რადგან რუსეთისა და თურქეთის წინააღმდეგობრივ დამოკიდებულებას ფესვები წარსულში აქვს გადგმული და მათი დაახლოება წარმოუდგენელია. ავიღოთ, თუნდაც, სირიაში რაც ხდება... პუტინი და რუსეთი მხარს უჭერენ ასადს, თურქეთი და ერდოღანი კი კატეგორიულად ეწინააღმდეგებიან მის მმართველობას. რაც შეეხება კავკასიას,
არ არსებობს საფუძველი იმისა, რომ საქართველოსთან დაკავშირებული რუსეთისა და თურქეთის ინტერესები ოდესმე ერთმანეთს დაემთხვევა. სხვა არის ის, რომ ოფიციალურ მოსკოვსა და ანკარას შორის, შესაძლოა, თემატური თანამშრომლობა შედგეს. სწორედ ამის ნიმუში გახლავთ ე.წ. სამხრეთის ნაკადი.
- ჩვენი სამეზობლოს შეიარაღება ახსენეთ. იქნებ, უფრო დაწვრილებით ვისაუბროთ...
- მოგეხსენებათ, გასულ თვეში ცნობილი გახდა, რომ რუსეთმა სომხეთს ოპერატიულ-ტაქტიკური დანიშნულების სარაკეტო კომპლექსები "ისკანდერები" გადასცა. ამავე დროს რუსული იარაღი შედის აზერბაიჯანშიც. გარდა ამისა, ბოლო ხანს მოდის ინფორმაციები, რომ რუსეთმა აფხაზეთისა და ე.წ. სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიაზე შეიტანა ახალი, სტრატეგიული დანიშნულების იარაღი. რუსეთის ხელმძღვანელობის თვალსაზრისით, ეს არის მისი მოკავშირეების გაძლიერება სირიის კონფლიქტის კონტექსტში. მაგრამ, ჩემი აზრით, აქ სხვა კონტექსტის წაკითხვაც შეიძლება - ეს არის ამერიკისა და რუსეთის დაპირისპირება. და ეს იმ დროს, როცა აშშ-ის მოკავშირედ ამ რეგიონში საქართველო მოიაზრება. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო მუდმივად ლაპარაკობს თავის სამშვიდობო პოლიტიკაზე, კრემლს მაინც გვარიანად აშფოთებს საჰაერო თავდაცვითი სისტემების საქართველოსთვის გადმოცემის პერსპექტივა.
ჩვენს რეგიონში ნელ-ნელა იკვეთება, ვინ აშშ-ის, ვინ - რუსეთისა და ვინ - თურქეთის მოკავშირეა და ეს უკვე არა მხოლოდ პოლიტიკური ნიშნით, არამედ შეიარაღებითაც ჩანს. მინდა, ამას განსაკუთრებული ყურადღება მიაქციოს ხელისუფლებამ...
გარდა ამისა, აფხაზეთში სიტუაცია იცვლება. ამ ბოლო დღეებში ხელი მოეწერა შეთანხმებას გაერთიანებული სამხედრო ხელმძღვანელობის თაობაზე. ერთი მნიშვნელოვანი საკითხიც - მიუხედავად იმისა, რომ აფხაზეთს ძალიან მწირი შესაძლებლობები აქვს, ორი მილიონი რუბლი გამოყო, რომ გალში მეგრულენოვანი ტელევიზია შეიქმნას. ეს იქნება იდეოლოგიური იარაღი საქართველოს წინააღმდეგ და რა თქმა უნდა, ამის ინიციატორები აფხაზები არ არიან... აფხაზებს დღეს აფხაზეთში არავინ არაფერს ეკითხება, მათი აზრი არავის აინტერესებს. რუსეთმა მოახერხა მათი საპროტესტო მუხტი ლოკალიზებულიყო სოციალურ ქსელში და ახლა ყველაფერს აკეთებენ მის იქ დასატოვებლად... აფხაზები კი მიხვდნენ, რა ჩიხშიც არიან, მაგრამ გამოსავალს ვერ პოულობენ. სამწუხაროდ, ამ მიმართულებით არც ჩვენი პოლიტიკაა აქტიური და თანამიმდევრული. მუშაობენ, განა არ მუშაობენ, მაგრამ ამას ერთი სამინისტრო და ერთი საპარლამენტო კომისია არ ეყოფა. ამას სჭირდება საზოგადოების და ხელისუფლების ერთობლივი ძალისხმევა.
ნათია დოლიძე