როდესაც კანონიერება არ ნიშნავს სამართლიანობას... (ბლოგური დისკუსია იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მდივანთან) - კვირის პალიტრა

როდესაც კანონიერება არ ნიშნავს სამართლიანობას... (ბლოგური დისკუსია იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მდივანთან)

ექსკლუზივი

ბლოგური დისკუსია იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მდივანთან, ლევან მურუსიძესთან.

ამირან გიგუაშვილი: ბატონო ლევან, პირველ რიგში გილოცავთ ამ საპასუხისმგებლო პოსტზე არჩევას. აქვე მადლობას გიხდით, რომ დამთანხმდით შეხვედრაზე. მე არ მახსენდება ბოლო ცხრა წლის მანძილზე პრცედენტი, როდესაც მოქმედ ადვოკატს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მდივანთან საჯარო დისკუსიის შესაძლებლობა ჰქონდა. ნიშნავს თუ არა ეს, რომ სასამართლო უფრო გამჭვირვალე და საზოგადოებისთვის ხელმისაწვდომი ხდება?

ლევან მურუსიძე: მადლობას მოგახსენებთ, მოლოცვისათვის. ასევე მადლობას გიხდით თქვენ და კვირის პალიტრიის რედაქციას, რომ მეძლევა საშუალება ღიად დავაფიქსირო ჩემი მოსაზრებები. რაც შეეხება იმას, რომ სასამართლო სისტემა ნამდვილად უფრო მეტად გამჭვირვალე უნდა იყოს, ვფიქრობ ეს საკამათოც არ არის. ძირითადი მიზეზი საზოგადოებაში არსებული უნდობლობისა, სწორედ ინფორმაციის ნაკლებობა იყო და ჩვენ ამის გამოსწორებას შევეცდებით. რა თქმა უნდა, ბევრი პრობლემა არსებობდა და არსებობს, მაგრამ მთავარი პრობლემა ის იყო, რომ გაჩნდა ერთგვარი გაუცხოება საზოგადოებასა და სასამართლოს შორის, რის გამოც იმ პოზიტიურ რეფორმებთან დაკავშირებითაც კი, რომლებიც უკანასკნელ წლებში განხორციელდა, ნეგატიური დამოკიდებულება ჩამოყალიბდა. ჩვენ გვინდა, რომ ყველამ ერთად, ადვოკატებმა, პროკურორებმა, არასამთავრობო ორგანიზაციებმა, აღმასრულებელმა და საკანონმდებლო ხელისუფლებამ, მიუხედავად საპროცესო მდგომარეობისა და აზრთა სხვადასხვაობისა, ქვები კი არ ვესროლოთ ერთმანეთს, არამედ დავსხდეთ და ერთობლივად გადავწყვიტოთ რა გვჭირდება იმისთვის, რომ ადამიანებს ჰქონდეთ სამართლიანობის განცდა და რწმენა, რომ ამ ქვეყანაში მათი სიმართლე არ დაიკარგება.

ამირან გიგუაშვილი: თქვენ სამართლიანობის განცდა ახსენეთ და ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი, რის გამოც ამომრჩევლებმა 2012 წლის 01 ოქტომბრის არჩევნებში ნაციონალურ ხელისუფლებას უთხრეს არა, სწორედ მასობრივი უსამართლობის შეგრძნება იყო. მე ხშირად მეკითხებიან, მათ შორის ჟურნალისტებიც, როგორ ხდებოდა მოსამართლეებზე ზეწოლა. რატომ ვერ შეძლო სასამართლომ ხელისუფლების ზეგავლენისგან გათავისუფლება. რა იყო ამის მიზეზი. თქვენ როგორც უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეს, რა შეგიძლით გვითხრათ, რატომ დგებოდა ასეთი დიდი რაოდენობით გამამტყუნებელი განაჩენები?

ლევან მურუსიძე: უსამართლობის განცდა საზოგადოებაში ნამდვილად არსებობდა და ამის უარყოფას აზრი არ აქვს. რა თქმა უნდა ამას თავისი სუბიექტური მიზეზებიც ჰქონდა, მაგრამ უმთავრესი იყო ის ნულოვანი ტოლერანტობის პოლიტიკა, რომელიც ძალიან გაგრძელდა და შემდგომში გამოხატულება რეპრესიულ კანონმდებლობაში ჰპოვა. მაგალითად მოსამართლეებს აეკრძალათ ბრალდების და დაცვის მხარეს შორის მიმდინარე შეჯიბრებითობაში ჩარევა, მტკიცებულებების გამოთხოვა, მეტიც მოქმედი საპროცესო კოდექსით ფაქტობრივად კითხვის დასმის უფლებაც კი ჩამოერთვა მოსამართლეს. შეუძლებელია საქმის ძიებაში უკან დაბრუნება, რაც დამატებითი პრობლემაა. ჩვენი გამოძიების დონე კი არც ადრე აკმაყოფილებდა სტანდარტებს და არც ეხლა. ადვოკატურას რესურსები შეზღუდული აქვს, რადგან კერძო გამოძიება კლიენტმა უნდა დააფინანსოს, სოციალური ფონი კი მოგეხსებათ როგორიც არის. სასჯელის შეკრებითობა და გამკაცრება ცალკე ტვირთად დააწვა მოსახლეობას. მოკლედ აქ სირთულეების მთელი კასკადია და ცალკე აღებული ერთი, რომელიმე სტრუქტურის დადანაშაულება სწორი არ იქნება. შემიძლია დარწმუნებით გითხრათ, რომ განაჩენთა უმეტესობა, რომლებმაც საზოგადოების მკვეთრად უარყოფითი დამოკიდებულება გამოიწვია, კანონიერია, თუმცა სხვა საკითხია რამდენად სამართლიანად იყვნენ აღქმულნი ისინი, რადგან კანონიერება ყოველთვის არ ნიშნავს სამართლიანობას და ჩვენ უფრო იმაზე უნდა ვიფიქროთ, როგორ შევცვალოთ მოქმედი კანონმდებლობა საზოგადოებისთვის სასიკეთოდ.

ამირან გიგუაშვილი: თუმცა არსებობს გახმაურებული შემთხვევები, როდესაც მოსამართლეებს ალბათ მაინც შეეძლოთ უფრო მეტი დამოუკიდებლობა გამოეჩინათ და კანონის თუნდაც ის მინიმალური შესაძლებლობები გამოეყენებინათ, რაც გააჩნდათ. ეს ჩემი პირადი აზრია, მაგრამ მოდით წარსულს თავი დავანებოთ და დღევანდელობას დავუბრუნდეთ. სამართლიანობის აღდგენის მომლოდინე საზოგადოებას პრეტენზიები აქვს, რომ ყოფილი მაღალი თანამდებობის პირთა და პატიმართა წამებაში ბრალდებულების მიმართ, სასამართლო ზედმეტად ლოიალურია. აქვთ თუ არა ამ პრეტენზიებს საფუძველი?

ლევან მურუსიძე: მე უშუალოდ მოსამართლეების გადაწყვეტილების შეფასებებისგან თავს შევიკავებ, მაგრამ რაკი თქვენ ახსენეთ და განსაკუთრებული ინტერესი არსებობს ამ საქმეების მიმართ, გეტყვით. რაც შეეხება ყოფილი თანამდებობის პირების და პატიმართა წამებაში ბრალდებულ პირებს, ამ შემთხვევაში სასამართლოს არ შეუძლია თავისი ინიციატივით იმოქმედოს. რა მტკიცებულებებსაც მიუტანს პროკურატურა, მოსამართლემ ის უნდა განიხილოს და ბრალდებას ვერ გასცდება. იგივე გუნავას საქმეზე დავინახეთ, რომ მოსამართლე სწორად მოიქცა, როდესაც მას აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობა არ შეუფარდა. ბრალდებული არ ემალებოდა გამოძიებას და ყველა პროცესზე ცხადდებოდა, ხოლო როდესაც დადგა გამამტყუნებელი განაჩენი, იგი სასამართლო დარბაზშივე იქნა დაპატიმრებული. ნულოვანი ტოლერანტობის პოლიტიკის შედეგი ჩვენ უკვე ვნახეთ. ასე, რომ თუ რეალური მართლმსაჯულება გვინდა, მოსამართლეები საზოგადოებრივ და სახელისუფლო დაკვეთებს არ უნდა დაექვემდებარონ, გადაწყვეტილება კანონის შესაბამისად მიიღონ და მხოლოდ უკიდურესი აუცილებლობიდან გამომდინარე შეუფარდონ ბრალდებულებს პატიმრობა განაჩენის დადგომამდე. ეს ეხება ყველას, განურჩევლად სოციალური სტატუსისა თუ თანამდებობისა.

ამირან გიგუაშვილი: ანუ ადვოკატებს შეგვიძლია გვქონდეს იმის იმედი, რომ პროკურატურის შუამდგომლობა პატიმრობის შესახებ, რომელიც ხშირ შემთხვევაში სრულიად დაუსაბუთებელი იყო წარსულშიც და ახლაც, სტანდარტულად აღარ დაკმაყოფლდება?

ლევან მურუსიძე: სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში ცალსახად წერია, რომ ბრალდებულისათვის პატიმრობა მხოლოდ საგამონაკლისო წესით უნდა იქნეს შეფარდებული, როდესაც სხვა ალტერნატივა გამოძიების ინტერესებიდან გამომდინარე სახიფათო იქნება და ამ ნორმის გამოყენებას ფართო პრაქტიკა უნდა მიეცეს.

ამირან გიგუაშვილი: ძალიან საინტერესო იყო თქვენი და უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის შეხვედრა პრემიერ-მინისტრთან და შემდგომ გაკეთებული განცხადებები, განსაკუთრებით მოსამართლეთა ხელფასების ზრდასთან დაკავშირებით. პირადად მე, მიმაჩნია, რომ მოსამართლეებს ნამდვილად უნდა გაეზარდოთ ანაზღაურება, რათა მხოლოდ განსახილველ საქმეებზე იყვნენ ორიენტირებულები, მაგრამ რამდენად შესაძლებელია ამისი ახსნა მათთვის, ვისაც ყოველდღიური გადარჩენისთვის უწევს ბრძოლა და სახელმწიფოსთან დავის შემთხვევაში სამართლიანი სასამართლოს იმედიც არ აქვს?

ლევან მურუსიძე: მართლაც ძალიან ნაყოფიერი შეხვედრა გვქონდა ბატონ პრემიერ- მინისტრთან. ჩვენ მივიღეთ პირობა, რომ მთავრობა ხელს შეუწყობს სასამართლოს დამოუკიდებლობას და გვჯერა ამ პირობის. სწორედ სასამართლოს თავისუფლების ხარისხის გაზრდისათვის არის საჭირო, მოსამართლეთა სოციალური გარანტიები. მოსამართლეებს არ უნდა ჰქონდეთ სხვა საზრუნავი, გარდა მათ წარმოებაში არსებული საქმეებისა, თუმცა აქვე რა თქმა უნდა ქვეყანაში არსებული საერთო ეკონომიური ფონიც გასათვალისწინებელია. მაგრამ ჩვენ უნდა გავიაზროთ, რომ წარმატებული და განვითარებული ქვეყანა, მხოლოდ ძლიერ და დამოუკიდებელ სასამართლოზე გადის, რადგან სამართლიანობა ზოგადი და აბსტრაქტული ცნებები კი არ არის, არამედ დაბალანსებულ საკანონმდებლო სივრცეში, კონკრეტული ადამიანების მიმართ, კონკრეტული მოსამართლეების მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილებებია.

ბლოგი მოამზადა

ამირან გიგუაშვილმა

ადვოკატი, პოლიტიკის და სამართლის ცენტრის თავმჯდომარე