მოითხოვე მისი უფლებების დაცვა, სანამ შენ გახდები დასაცავი, ანუ უარი ცოცხლად დასამარებას! - კვირის პალიტრა

მოითხოვე მისი უფლებების დაცვა, სანამ შენ გახდები დასაცავი, ანუ უარი ცოცხლად დასამარებას!

ავტობუსის გაჩერებაზე ინვალიდის ეტლში ჩასმულ მოზარდთან, სავარაუდოდ შვილთან ერთად მოვიდა ახალგაზრდა ქალი. გარეგნობით ჩვენებურს არ ჰგავდა. სატრანსპორტო საშუალების გაჩერების დროს ქალი ეტლის ასასვლელს ათვალიერებდა... გაუშვა ერთი, მეორე, მესამე... გაოცებულმა მხრები აიჩეჩა და გაჩერებაზე მდგომ ხალხს ჰკითხა, ამ ქალაქში დადის თუ არა ტრანსპორტი, რომელსაც ინვალიდის ეტლის ასასვლელი აქვსო? ხალხმაც მხრები აიჩეჩა. ქალმა ტაქსი გაჩერა და ყურადღებიანი ადამიანების დახმარებით შვილი ავტომობილში ჩასვა...

გაჩერებაზე მყოფი ადამიანებიდან ყველას თუ არა, ბევრ მათგანს ალბათ არც უფიქრია ამ პრობლემაზე, ყურადღებაც კი არ მიუქცევია ასეთი ასასვლელის არარსებობისთვის. ჩვენ ხომ ბავშვობიდან გვახსოვს, რომ ფიზიკური ან გონებრივი შესაძლებლობების შეზღუდვის შედეგად ინვალიდის ეტლზე მიჯაჭვულობა ფაქტობრივად ცოცხლად დასამარებას ნიშნავს. ასეთი ადამიანები განწირული იყვნენ იძულებით ეცხოვრათ შინაპატიმრობაში. გარეთ დამოუკიდებლად ვერ ივლიდნენ და ეტლით ვერ გადაადგილდებოდნენ, რადგან მათთვის არ არსებობდა ელემენტარული გზა და შენობაში შესასვლელი. სამწუხაროდ, სურათი დღესაც არ შეცვლილა. ისინი კვლავ იძულებით რჩებიან შინა პატიმრობაში.

ავტობუსის გაჩერებაზე მომხდარი ამბიდან მალევე, ფეისბუკში გავრცელდა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვების მშობლების პეტიცია, რომლითაც საქართველოს ხელისუფლების პირველ პირებს მიმართეს. მას შემდეგ, რაც პეტიციის პუნქტებს გავეცანი და რეალობასთან პარალელები გავავლე, შიშმა შემიპყრო. წარმოვიდგინე, რომ უცებ შეზღუდული შესაძლებლობების მქონეთა რიგებში აღმოვჩნდი. ახლა კიდევ უფრო მტკიცედ შემიძლია განვაცხადო, რომ საქართველოში ამ მდგომარეობაში ყოფნა ნამდვილად ნიშნავს ცოცხლად დასამარებას. ვითომ ვაჭარბებ?

გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მიერ 1989 წელს მიღებულ ,,ბავშვის უფლებათა კონვენციის"" (საქართველოს სახელმწიფო 1994 წლის 2 ივნისს მიუერთდა ამ კონვენციას, რომელიც იმავე წლის 2 ივლისიდან მოქმედებს ქვეყნის კანონმდებლობაში) 23-ე მუხლის თანახმად, მონაწილე სახელმწიფოები აღიარებენ, რომ გონებრივად ან ფიზიკურად არასრულფასოვან ბავშვს უფლება აქვს სრულფასოვნად და ღირსეულად იცხოვროს. სახელმწიფო თავის თავზე იღებს ისეთი პირობების შექმნას, რომ არასრულფასოვან ბავშვს საკუთარი თავის რწმენა ჰქონდეს და აქტიურად მონაწილეობდეს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში. დიახ, კონვენციის მონაწილე სახელმწიფოები აღიარებენ არასრულფასოვანი ბავშვის უფლებას განსაკუთრებულ ზრუნვაზე. ვიმეორებ, საქართველო, როგორც ამ კონვენციასთან მიერთებული სახელმწიფო აღიარებს, რომ განსაკუთრებით იზრუნებს არასრულფასოვანი ბავშვის უფლებების დაცვაზე. თუმცა, განსაკუთრებული ზრუნვა გასული საუკუნის 90-იანი წლებიდან დღემდე მხოლოდ ქაღალდზე იგულისხმება. არადა, საქართველომ 2009 წლის 10 ივლისს ხელი მოაწერა გაეროს ,,შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კონვენციასაც."" კონვენციაზე მიერთება ჯერ არ მომხდარა და კვლავ პრობლემად რჩება კონვენციის ძირითადი პრინციპი ,,შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვების შესაძლებლობის განვითარებისა და ინდივიდუალობის შენარჩუნების უფლების პატივისცემა."" ზემოთ აღნიშნული პეტიციის თანახმად, სწორედ აღნიშნული პრინციპის დაცვით უნდა შემუშავდეს ან შეიცვალოს საქართველოს კანონები და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტები.

თამამად შეიძლება ითქვას, რომ შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებთან და მით უფრო ბავშვებთან დაკავშირებით საქართველოში კატასტროფულად რთული მდგომარეობაა. მახსოვს 7-8 წლის წინ რა მძიმე იყო მშობლებისთვის იმის გადატანა, რომ მათ შშმ შვილებს ე.წ. ინვალიდობის პენსია მოუხსნეს. მიუხედავად იმისა, რომ პენსია დიდი არაფერი თანხა იყო, ისედაც ეკონომიკურად გაჭირვებულ ოჯახებს მათი უქონლობა მძიმე ტვირთად დააწვათ. ამიტომაც მშობლები დღესაც მოითხოვენ, რომ შშმ ბავშვებს მიეცეთ საარსებო მინიმუმის ოდენობით პენსია და მასზე დანამატი.

შშმ ბავშვები უზრუნველყოფილნი არ არიან უფასო სარეაბილიტაციო და ტექნიკური საშუალებებით. არ აქვთ კლასიფიცირებული სამედიცინო დაზღვევა მათი ჯანმრთელობისათვის საჭირო მთხოვნების გათვალისწინებით, რომელშიც ჩართული იქნება გადაუდებელი ფარმაცვეტული პრეპარატები და კვების რაციონი; ძალიან შორს წაგვიყვანს იმ პრობლემების ჩამოთვლა, რომლის მოგვარების გარეშეც ფაქტობრივად შეუძლებელი იქნება სახელმწიფოს მხრიდან ადამიანების უფლებების დაცვაზე და ჰუმანურობაზე ლაპარაკი.

იმის მაგალითად კი, თუ რამდენად არაჰუმანურ გარემოში უწევთ ცხოვრება შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებს, ხარაგაულში, დიდვაკის დასახლებაში მცხოვრები ციალა მაღრაძის ამბავიც კმარა. 50 წელს გადაცილებული ქალი მარტო ცხოვრობს საერთო საცხოვრებლის პირველ სართულზე. მის ბინას ტუალეტი არ აქვს. ქალს დამოუკიდებლად, ეტლით გადაადგილებაც კი არ შეუძლია. მისმა ფეხებმა დიდი ხნის წინ დაკარგეს მუხლებში მოხრის უნარი. ამიტომაც ციალა სულ სახლში იმყოფება და სიარულის ნაცვლად დახოხავს. ტუალეტის მაგივრობას ღამის ქოთანი უწევს და რომ არა კეთილი, სათნო მეზობლები ირინე ფერაძე და მანან გაბუნია, ციალას ამ ქოთნის გასუფთავების შესაძლებლობაც ვერ ექნებოდა. უცნაურია, მაგრამ სამ სართულიანი საერთო საცხოვრებლის არცერთ სართულზე ტუალეტი არ არის და ამ კორპუსის ბინადართ ნებისმიერ დროს ბუნებრივი მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად წასვლა სადღაც ქუჩის გადაღმა განთავსებულ ტუალეტებში სჭირდებათ.

ირინეს და მანანას გარეშე ციალა ვერც იბანავებდა, ვერც იმას გაანდობდა ვინმეს, რომ ღამე უძილობა აწუხებს, რის გამოც თავი სტკივა, მაგრამ წამალი არ აქვს ტკივილის გასაყუჩებლად.

სამწუხაროდ, ციალა მაღრაძე ერთადერთი, ან ერთ-ერთი იშვიათი გამონაკლისი არ არის შშმ პირთა შორის, რომელსაც ასეთ სასტიკ რეალობაში ცხოვრება უწევს.

არ ვფიქრობ, რომ შექმნილ სიტუაციაში განტევების ვაცის ამბავში, როგორც დამნაშავეს, რომელიმე სახელმწიფო უწყებას უნდა გადავამტვრიოთ ჯოხი თავზე. ჩემი აზრით, სანამ თითოეული ჩვენგანი თუ არა, საზოგადოების უმრავლესობა არ შეფოთდება სულ მცირე იმის გამო, რომ შენობებში, სადაც ჩვენ დავდივართ, არ არსებობს ინვალიდის ეტლის შესასვლელი, სანამ არ მოვითხოვთ, რომ ყველა საზოგადოებრივ სატრანსპორტო საშუალებებში იყოს ასასვლელი ჩვენი შესაძლებლობა შეზღუდული მეზობლებისთვის, ახლობლებისთვის, მეგობრებისთვის ან უბრალოდ ასეთი ადამიანებისთვის, სახელმწიფო უწყებები ვერაფერს შეცვლიან, რადგან ეს სამსახურები ხშირ შემთხვევაში სხვისი ჭირის მიმართ ინერტულად განწყობილი ადამიანებისგან არის წარმოდგენილი. რომელთათვის შესაძლოა ბუსუსებიანი პრეზერვატივის ან ტელესერიალების აკრძალვის თემა უფრო მნიშვნელოვანი იყოს, ვიდრე უნარებშეზღუდული ადამიანის თავისუფლად გადაადგილების და ადამიანურად ცხოვრების უფლება.

მოდი, ყველამ ერთად გამოვუცხადოთ უარი ცოცხლად დასამარებას და შევცვალოთ ის, რაც ჩვენი შესაცვლელია. უმრავლესობას თუ არ უსარგებლია, უნახავს მაინც დედაქალაქში სატრანსპორტო გზებზე, გადასასვლელების ნაცვლად მერიის მიერ გადებული მაღალი ხიდები, სადაც სამიოდე წლის წინ ვითომ ინვალიდის ეტლის ასასვლელ-ჩამოსასვლელი პანდუსიც დაამაგრეს. გიფიქრიათ, როგორ შეიძლება ავიდეს ან ჩამოვიდეს ამ პანდუსზე ეტლი? ახლა დაფიქრდით და იზრუნეთ შშმ პირების გადაადგილების უფლებაზე, სანამ, ჩვენ დაგვჭირვებია ამ უფლებებით სარგებლობა.