"ხელისუფლება მოქმედებდა შესაძლებლობების ზღვარზე" - კვირის პალიტრა

"ხელისუფლება მოქმედებდა შესაძლებლობების ზღვარზე"

"ვიღაცას ჰქონდა კითხვა: "არსებობს თუ არა სამოქალაქო საზოგადოება საქართველოში?" - მას პასუხი გაეცა..."

კიდევ დიდხანს იქნება განსჯის საგანი 13-14 ივნისს თბილისში დატრიალებული ტრაგედია, მით უფრო, რომ ბევრი რამ გასარკვევი და შესასწავლია. რამ განაპირობა ამ მასშტაბის სტიქიური უბედურება და შესაძლებელი იყო თუ არა ამხელა მსხვერპლის თავიდან აცილება? - ეს ის კითხვებია, რომელთაც აუცილებლად უნდა გაეცეს პასუხი, თუმცა მხოლოდ და მხოლოდ პროფესიონალთა მიერ და არა პოლიტიკური სპეკულაციების ზეგავლენით. პოლიტიკური შეფერილობის განცხადებები უკვე ისმის, თუმცა ამ ეტაპზე ყველაზე მნიშვნელოვანია, საზოგადოებასაც და ხელისუფლებასაც მომხდარი გაკვეთილად ექცეთ. მომხდარსა და შექმნილ კრიზისულ ვითარებაში ხელისუფლებისა და საზოგადოების მოქმედებებს ექსპერტ სოსო ცისკარიშვილთან ერთად შევაფასებთ:

- საქმე ის არის, რომ როდესაც წლების განმავლობაში ჩარეცხილი იყო პროფესიონალიზმი და უმეცრება ბატონობდა, ბოლოს და ბოლოს, ეს აუცილებლად მოიტანდა უმძიმეს შედეგს.

ვნახეთ, რამხელა მეწყერი ჩამოწვა წყნეთი-ბეთანიის გზაზე. ეს არის შედეგი იმისა, რომ საზოგადოება უკვე ათეული წლებია, ფაქტობრივად, იყრუებს თავს და არ აპროტესტებს ხეტყის განუკითხავ ჭრას. ბუნებისადმი განუკითხავმა დამოკიდებულებამ მიგვიყვანა ამ მდგომარეობამდე. შეიძლებოდა თუ არა ტრაგედიის თავიდან აცილება? სტიქიური უბედურება ყველგან ხდება, ეს ნებისმიერ შემთხვევაში ვერეს ხეობაშიც მოსალოდნელი იყო, თუმცა როგორც სპეციალისტები ამბობენ, ამხელა მსხვერპლი შეიძლება არ მოჰყოლოდა. ეს იმ შემთხვევაში, თუ წინა ხელისუფლება გამოიჩენდა კეთილ ნებას და ითანამშრომლებდა პროფესიონალებთან. ცოდნისა და განათლებისადმი ეს აგდებული დამოკიდებულება დროულად უნდა დაიძლიოს და, ბოლოს და ბოლოს, ესა თუ ის საქმე აკეთოს იმ ადამიანმა, ვისაც ამ საქმის ცოდნა და გამოცდილება აქვს.

ამ მოვლენების შემდეგ ერთხელ უკვე ითქვა, "ზოგი ჭირი მარგებელიაო" და, ამას მეც გავიმეორებ, ოღონდ მარგებელში ვგულისხმობ იმას, რომ როგორც იქნა, გადაწყდა სახელმწიფო კომისიის შექმნა, რომელშიც პროფესიონალები იმუშავებენ. კვლავ გაჩნდა იმედი იმისა, რომ პროფესიონალებს ფასი დაედება...

ნუ გვექნება იმის ილუზია, რომ ჩამოვიყვანთ რომელიმე უცხოელ ექსპერტს და მისი აზრი გადამწყვეტი იქნება. გვახსოვს, როდესაც ამა თუ იმ საკითხზე ყოფილა განსხვავებული აზრი, ჩამოგვიყვანია უცხოეთიდან ექსპერტები, დაუწერიათ დასკვნები, თუმცა შემდგომ რომელიღაც იქს-კაბინეტში მიუღიათ ისევ ის გადაწყვეტილება, რაც მავანთ სურდათ. ასეთ შემთხვევაში წყალში გადაყრილა არა მხოლოდ თანხები, არამედ სახელმწიფოს პრესტიჟიც.

- როგორ ფიქრობთ, რაც მოხდა, იქნება გაკვეთილი ხელისუფლებისთვის ისეთი პროექტების განხორციელებისას, როგორიცაა, მაგალითად, ახალი ჰესების მშენებლობა, რასაც ბევრი მოწინააღმდეგე ჰყავს?

- ნებისმიერი ხელისუფლება, რომელიც არ ითვალისწინებს წარსულის გაკვეთილებს, განწირულია მარცხისთვის. უმეცრების მაჩვენებელია, როდესაც წინამორბედის შეცდომებს არათუ არ იღებ მხედველობაში, არამედ ცდილობ, თითქმის დანაშაულებრივი შეცდომები გაიმეორო. არ შეიძლება სამართლიანობის აღდგენას ცდილობდე იქ, სადაც გსურს, ხოლო იქ, სადაც შენი ინტერესია, აღარც წინამორბედის დანაშაული გახსოვდეს და აღარც სამართლიანობა. პროექტები, რომლებიც თქვენ ახსენეთ, საფუძვლიანი განხილვის თემა უნდა გახდეს. უმთავრესი სიტყვა უნდა თქვან სპეციალისტებმა, პროფესიონალებმა.

ისიც უნდა გაირკვეს, ბოლოს და ბოლოს, რომელი თანამდებობის პირები არიან პასუხისმგებელი ამა თუ იმ არასწორი გადაწყვეტილების მიღებაზე...

- პრემიერ-მინისტრ ირაკლი ღარიბაშვილის განცხადებით, ტრაგედიის მიზეზებს აუცილებლად შეისწავლიან. მან არ გამორიცხა, რომ ვერეს ხეობაში ჩატარებული სამშენებლო სამუშაოების დოკუმენტაციის შესწავლის შემდგომ მასალები პროკურატურას გადაეცეს...

- ვფიქრობ, ახალგაზრდა პრემიერმა ეს განცხადება ცხელ გულზე გააკეთა. ამაზე ჯერ სპეციალურმა კომისიამ უნდა იმუშაოს, გაკეთდეს დასკვნა და მხოლოდ ამის შემდეგ ჩაერთოს საქმეში პროკურატურა. ცუდია, რომ ამ კომისიის მუშაობას დაასწრო თბილისის პროკურატურამ და მდინარე ვერეს ხეობაში სამშენებლო სამუშაოების ჩატარებისას უსაფრთხოების წესების შესაძლო დარღვევების გამოძიება დაიწყო. ვიმეორებ: ჯერ მეცნიერებმა უნდა შეისწავლონ ყველაფერი, ოღონდ პოლიტიკოსთაგან დამოუკიდებლად, შეაჯერონ მოსაზრებები და მხოლოდ ამის შემდეგ დადგეს პასუხისმგებლობის საკითხი. როდესაც ლამის პირველივე დღეს პროკურატურაში იბარებენ ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ პირს, რომელსაც მოიხსენიებენ ამ ე.წ. ახალი გზის ავტორად, რასაკვირველია, გაჩნდება შერჩევით სამართალზე ლაპარაკის საფუძველი. გარდა ამისა, ვერ ვხვდები, იმ კომისიასთან, სადაც მეცნიერებმა უნდა იმუშაონ, პროკურატურას რა კოორდინაცია უნდა ჰქონდეს და რა მოსაზრებები უნდა გაუზიარონ ერთმანეთს?! ამაში ფსევდოპოლიტიკური მოგების ნიშნები ჩანს, რაც ნამდვილად მიუღებელია.

- როგორ შეაფასებთ ხელისუფლების მოქმედებას კრიზისულ ვითარებაში? ოპონენტების თქმით, რიგ შემთხვევაში სამთავრობო სტრუქტურების რეაგირება - დაგვიანებული, მოქმედება კი არაკოორდინირებული იყო...

- "ნაციონალური მოძრაობის" გაუგებარ საყვედურებს ვერაფრით გავიზიარებ. ხელისუფლება მოქმედებდა შესაძლებლობის ზღვარზე. მთავრობის მოქმედების 90% ემსახურებოდა შედეგს და არა პიარკამპანიას. მართლაც 24-საათიან რეჟიმში მუშაობდნენ, რის გამოც მადლობას იმსახურებენ არა მხოლოდ დაზარალებულებისგან, არამედ მთლიანად საზოგადოებისგან. სხვათა შორის, მე ჯერ არ მინახავს დაზარალებული, მათ შორის ისინიც, ვინც ახლობელი დაკარგა, რომელიც ხელისუფლების მოქმედებით უკმაყოფილებას გამოთქვამდა. რომ არა სახელმწიფო სტრუქტურებისგან ასეთი ორგანიზებული ქმედება, შეიძლება უფრო საშინელი შედეგი მიგვეღო. შეიძლება ვთქვათ, რომ რაღაც ინფორმაცია დროულად არ გავრცელდა, ვიღაცამ შეცდომა დაუშვა, სადღაც სტრუქტურებს შორის კოორდინაცია დაირღვა, მაგრამ ამას არ ჰქონია მასშტაბური სახე. დარწმუნებული ვარ, ვერც ერთი სხვა ხელისუფლება მათ ადგილას ვერ მოახერხებდა ამაზე უკეთესად მოქმედებას. ერთადერთი შეიძლება ითქვას ის, რომ რადგან მდინარე ვერეს ხეობაში არსებული ვითარების თაობაზე არაერთი ეჭვი გამოითქმოდა, კარგი იქნებოდა, მისი შესწავლა დაეწყოთ თუნდაც ორი წლით ადრე და დასკვნა გამოეტანათ... კიდევ ერთი საკითხი: რატომ ვერ ახერხებს თბილისის მერია იმ სამშენებლო ნებართვების გაუქმებას, რაც აშკარად საფრთხის შემცველია, თუნდაც იმავე ვერეს ხეობაში?

მაინტერესებს, არსებობს კი მერიაში არქიტექტორთა საბჭო და რა ელის "მზიურთან," მდინარის პირას, სახიფათო ზონაში უზარმაზარ მშენებარე სახლებს?!

აშკარაა ერთიც: ჩვენი ხელისუფლების ბევრი შტო ელოდება ბრძანებას ზემოდან და ინიციატივისა და პასუხისმგებლობის საკუთარ თავზე აღებას ერიდება, რაც ძალიან ცუდია.

- 17 ივნისს კიდევ ერთი ტრაგედია დატრიალდა: "ლაგუნა ვერეს" მიმდებარე ტერიტორიაზე ვეფხვმა ადამიანის სიცოცხლე იმსხვერპლა. ეს მაშინ, როდესაც ხელისუფლება წინადღეს აცხადებდა, რომ არც ერთი მტაცებელი ზოოპარკის გარეთ არ იმყოფებოდა. ცნობილი გახდა ისიც, რომ ზოოპარკის ადმინისტრაცია კიდევ ერთ ვეფხვსა და ზოლებიან აფთარს ვერ პოულობს. ახლა, როდესაც ინტერვიუს ვიწერთ, ჯერ კიდევ ეძებენ მათ.

- ეს საქმე აუცილებლად მიუკერძოებლად უნდა გამოიძიონ და ვისი პასუხისმგებლობაც გამოიკვეთება, ის დაისაჯოს, ყოველგვარი ხელის დაფარებისა და რეალური ვითარების დამალვის გარეშე. ერთ რამეში სრულიად დარწმუნებული ვარ: ეს არ ყოფილა მიზანმიმართული მოქმედების შედეგი. შესაბამისად, რომელიმე პოლიტიკური ძალის მიერ დღევანდელი ხელისუფლების გაკრიტიკება არის წინასაარჩევნო აგიტაციის პრიმიტიული შანსი, რაც საზოგადოების თვალში მათდამი ნდობას მხოლოდ ამცირებს, რადგან, როდესაც ამის პარალელურად ვისმენთ დაზარალებულების სამადლობელ განცხადებებს მაშველების, ჯარისკაცების თუ პოლიციელების ორგანიზებული მუUშაობის გამო, ბუნებრივია, რიგითი მოქალაქისთვის ამ უკანასკნელთა ნათქვამი უფრო დამაჯერებელია, ვიდრე კონკრეტული პოლიტიკოსების მიერ ხელისუფლების კრიტიკა.

- ტრაგედიის შემდეგ ჩვენ მოწმენი გავხდით უპრეცედენტო სოლიდარობისა და საზოგადოების თვითორგანიზებულობისა...

- ეს მართლაც ამ საშინელი ტრაგედიის უმნიშვნელოვანესი, ნათელი მხარეა... წავიკითხე რამდენიმე შედარება 2008 წლის ომთან, სადაც ლაპარაკი იყო იმაზე, რომ იმჟამად საზოგადოებამ კონსოლიდირება ვერ შეძლო. მიმაჩნია, რომ ამ ორი მოვლენის შედარება ძნელია, თუნდაც იმიტომ, რომ 2008 წლის შემდეგ ჩვენი მოქალაქეობრივი შეგნება აშკარად გაიზარდა. ეს განსაკუთრებით ახალგაზრდობაზე ითქმის. კაცმა არ იცის, 2008 წელს თბილისელი ახალგაზრდობა რის საზეიმოდ გაიყვანეს რუსთაველის პროსპექტზე, ეს იყო ყოვლად არაადეკვატური ნაბიჯი. დღეს კი, ფაქტია, რომ ჩვენში თუ რომელიმე უცხო ქვეყანაში ვიღაცას ჰქონდა კითხვა: "არსებობს თუ არა სამოქალაქო საზოგადოება საქართველოში?" - მას პასუხი გაეცა... ახლა ამ კითხვის ავტორები თვითონ არიან გაოგნებული და აღტაცებული იმ სოლიდარობით, რასაც ამ დღეებში თბილისში ხედავენ, ჩვენი მოხალისეებით... სიმართლე გითხრათ, ახალგაზრდობის ეს ერთიანობა შეიძლება დამაფრთხობელიც კი იყოს ზოგიერთი პოლიტიკური ძალისთვის. არ გამოვრიცხავ, ზოგიერთს ისიც კი წარმოედგინა, ეს ათასობით ახალგაზრდა რაიმე სხვა თემის გარშემო რომ გაერთიანებულიყო ვინმეს წინააღმდეგ, რა შედეგს მიიღებდნენ?! შესაძლოა, სწორედ ამგვარი ფიქრი გახდა საფუძველი იმისა, რომ 8 თვის განმავლობაში ციხეში მყოფი პირები ერთ დღეში გაათავისუფლეს... ვგულისხმობ, ავადსახსენებელ კაბელების საქმეს, რომელიც ჯერ კიდევ არ დახურულა...

- თვითონ პროკურატურამ მოითხოვა ამ საქმეში ბრალდებულების გათავისუფლება გირაოს სანაცვლოდ, თუმცა მოსამართლემ დაკავებულები თავდებით გაათავისუფლა... საქმის არსებითი განხილვა წინაა. როგორ ფიქრობთ, მართლაც პოლიტიკური მოტივით დააკავეს ეს პირები?

- საქმეში იმდენი პრიმიტიული კითხვაა, რომელთაც პროკურატურა პასუხს არ და ვერ სცემს, რომ ეს ბუნებრივად წარმოშობს ეჭვს. საქმე სულ უფრო და უფრო ემსგავსება ე. წ. ტრაქტორების საქმეს, რაც მიანიშნებს იმაზე, რომ ესეც შეკერილია...

- რამდენიმე დღის წინ ბიძინა ივანიშვილს პოლიტიკაში შესაძლო დაბრუნების თაობაზე ჰკითხეს, რაზეც ივანიშვილმა უპასუხა: "მგონია, რომ პოლიტიკაში ჩემი დაბრუნების სიტუაცია არ არის, ხშირად მითქვამს და გავიმეორებ დღესაც: უნდა მოხდეს რაღაც ცუდი პოლიტიკური სიტუაცია, უნდა დავინახოთ, რომ საზოგადოება ვერ ახერხებს კონტროლს და ხელისუფლება გავიდა თამაშიდან... თუ მსგავსი უბედურება მოხდა, ასეთ შემთხვევაში, შეიძლება მომიწიოს პოლიტიკაში დაბრუნებამ". მისივე თქმით, ჯერჯერობით ამის საჭიროებას ვერ ხედავს, თუმცა დასძენს: "ვინც ვერ შეინარჩუნებს ჩემი პრემიერობის დროს დატოვებულ თამასას, რა თქმა უნდა, არ გავჩერდები და თამასის დაბლა დაწევას არავის ვაპატიებ".

- ეს ერთგვარად მუქარის შემცველი განცხადება იყო, რომელიც შეიძლება ასეც წავიკითხოთ: მთავრობის წევრები, რომლებიც საქმეს ისე არ გააკეთებენ, როგორც პრემიერობისას ანდერძად დავტოვე, აღარ იქნებიან თავიანთ ადგილზეო...

- თავდაცვის მინისტრმა თინა ხიდაშელმა თავდაცვის სისტემების შესახებ პარიზში ხელშეკრულება გააფორმა. იარაღის მწარმოებელ ფრანგულ ფირმა "ტალესთან" ხელმოწერილი შეთანხმება ითვალისწინებს ფრანგული წარმოების საზენიტო-საჰაერო კომპლექსის შეძენას, თუმცა ხელშეკრულების შინაარსი გასაიდუმლოებულია. თავდაცვის ექსმინისტრის, "თავისუფალი დემოკრატების" ლიდერის, ირაკლი ალასანიას განცხადებით კი, გასარკვევია, თინა ხიდაშელის მიერ ფრანგულ მხარესთან გაფორმებული შეთანხმება არის თუ არა ის, რის მემორანდუმსაც თავად მოაწერა ხელი...

- ჩემთვის ხიდაშელისა და ალასანიას განცხადებებზე მეტად მეტყველია კრემლის დუმილი. ალასანიას შემთხვევაში კრემლიდან პროტესტის ქუხილი ისმოდა, არაერთხელ გაკეთდა განცხადება, ვის წინააღმდეგ აპირებს საქართველო ამ იარაღის გამოყენებასო, ახლა კი კრემლი გასუსულია... გაუგებარია რუსეთის ხელისუფლების სიჩუმე. დამამშვიდებელი ის ფაქტორია, რომ ქალბატონი თინა კმაყოფილია იმ დოკუმენტით, რასაც ხელი მოაწერა. მას დიდი ხანია, ვიცნობ როგორც პრინციპულ და პასუხისმგებლიან ადამიანს და ვეჭვობ, რაიმე არასერიოზული დოკუმენტის ხელის მოწერის შემთხვევაში ასეთი კმაყოფილება გამოეთქვა. მაგრამ, მომკალით და, მაინც მაეჭვებს კრემლის დუმილი... მოგეხსენებათ, ალასანიასა და ხიდაშელის მინისტრობას შორის იყო პერიოდი, როდესაც უწყებას სხვა ხელმძღვანელობდა. სწორედ ამ დროს ხომ არ მოხდა რომელიმე მესამე ქვეყნის რეკომენდაციის გათვალისწინება იმის თაობაზე, თუ რა ტიპის თავდაცვითი სისტემა შეიძლება გვქონდეს და რა - არა? ეს მხოლოდ ვარაუდია, არანაირი არგუმენტი არა მაქვს, თუმცა ეჭვის საფუძველი ნამდვილად არსებობს.

- გამოქვეყნდა სახელმწიფო დეპარტამენტის ტერორიზმის შესახებ 2104 წლის ანგარიში, რომელშიც ვკითხულობთ: "შემაშფოთებელია, რომ საქართველო რჩება საერთაშორისო ტერორიზმის წყაროდ და ტრანზიტულ ქვეყნად". ლაპარაკია საქართველოს მუსლიმანებით დასახლებული რეგიონებიდან მოქალაქეების სირიასა და ერაყში საბრძოლველად წასვლაზე. ნათქვამია ისიც, რომ საქართველოს ტერიტორიას სატრანზიტოდ ჩრდილოკავკასიელებიც იყენებენ, თუმცა აღნიშნულია ისიც, რომ საქართველო ანტიტერორისტული მიმართულებით წარმატებით თანამშრომლობს ამერიკის შეერთებულ შტატებთან...

- ვფიქრობ, ანგარიშში საქართველოსთან დაკავშირებული ჩანაწერი საკმაოდ ახლოსაა ამ მიმართულებით ჩვენს ქვეყანაში შექმნილ ვითარებასთან. ნამდვილად არ არის სასიამოვნო, რომ ჩვენი მოქალაქეები მიდიან საბრძოლველად სირიასა და ერაყში, მაგრამ იმასთან შედარებით, თუნდაც ევროპული ქვეყნებიდან რამდენი ასეთი გზააბნეულია "ისლამური სახელმწიფოს" რიგებში, ჩვენგან წასულთა რაოდენობა ზღვაში წვეთია. ანგარიშში ლაპარაკია საზღვრების აუცილებელ გაკონტროლებაზე, თუმცა კარგი იქნებოდა, გაკონტროლებამდე როგორმე დაგვედგინა ეს საზღვრები. უკვე რახანია, რუსეთი ჩვენს მთიანეთში იჭრება და ჩვენს ტერიტორიას ისაკუთრებს, ეს არ შეეხება მხოლოდ ოკუპირებულ ტერიტორიებს. ამიტომაც უმნიშვნელოვანესია ქვეყნის მთიანეთის განვითარება. არ მესმის იმათი ცინიზმის და ქილიკისა, ვინც ე.წ. მთის მინისტრზე არაერთი გაუაზრებელი რამ თქვა.

ანგარიშში ასევე ლაპარაკია ჩვენი მუსლიმანი მოქალაქეების ინტეგრაციაზე, რაც აუცილებელია. სახელმწიფომ ყველაფერი უნდა იღონოს, რომ თითოეულ მოქალაქეს ჰქონდეს საკუთარი შესაძლებლობების რეალიზების საშუალება.

ნათია დოლიძე