"წარმოდგენაც არ მინდა, რა შეიძლება მოხდეს ევროპაში..." - კვირის პალიტრა

"წარმოდგენაც არ მინდა, რა შეიძლება მოხდეს ევროპაში..."

"ქართულ პოლიტიკაში არა აქვთ გაცნობიერებული ბევრი რამ, მიიჩნევენ, რომ ისე ლაპარაკი, როგორც სამზარეულოში ვლაპარაკობთ, ეკრანზეც დასაშვებია"

ადგილობრივი თვითმმართველობის შედეგების შეფასებისას ექსპერტთა ნაწილი აცხადებს, რომ შექმნილი ვითარება მხოლოდ ერთზე - პოლიტიკური ელიტის კრიზისზე მიანიშნებს. ამ და სხვა პოლიტიკურ პროცესებზე გვესაუბრება ექსპერტი რამაზ საყვარელიძე:

- მეც ვიზიარებ მოსაზრებას, რომ ამ არჩევნებმა მძაფრად წარმოაჩინა პარტიული ელიტის კრიზისი, რომლისკენაც 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნებიდან მოვდიოდით. ამას ადასტურებს არა მხოლოდ არჩევნების შედეგები, არამედ საზოგადოებრივი აზრის ბოლოდროინდელი კვლევები, რომელიც სულ უფრო მძიმე ვითარებას წარმოაჩენს. ამ ყველაფრის მიზეზები ჯერ კიდევ 2012 წლამდე არსებულ ვითარებაში უნდა ვეძებოთ, როდესაც ბიძინა ივანიშვილმა თქვა, შუა უნდა გაიკრიფოსო! რაღაც მაგიური ნებით ეს პროცესი სწორედ მაშინ დაიწყო და შედეგიც დადგა, პოლიტიკურ ასპარეზზე დარჩნენ მხოლოდ "ქართული ოცნება" და "ნაციონალური მოძრაობა" და მას მერე ასე მოდის. თუ თავდაპირველად შუის გაკრეფა პოლიტიკური პროცესის წარმატებისთვის ერთ-ერთი აუცილებელი პირობა იყო და შედეგიც მივიღეთ - "ნაციონალური მოძრაობა" დამარცხდა, თანდათან ეს ვითარება პრობლემად იქცა და კრიზისიც უკვე აშკარაა.

- ანუ, თქვენი თქმით, ის, რომ ამ არჩევნების შემდეგაც მთავარი პოლიტიკური პარტია "ქართული ოცნება", მთავარი ოპოზიციური ძალა კი "ნაციონალური მოძრაობაა", ისევ გაკრეფილი შუის შედეგია... ამ სტატუს-კვოს შენარჩუნებას ეს ძალები კვლავაც შეეცდებიან. მაგიურობა ახსენეთ და, ამ ჯადოსნური წრის გარღვევა რა გზით არის შესაძლებელი?

- ის, რომ ამ ვითარების შენარჩუნებას "ოცნებაც" შეეცდება და "ნაციონალური მოძრაობაც", ცხადზე ცხადია. მათ ადგილას ნებისმიერი პოლიტიკური ძალა ასე მოიქცეოდა, რადგან მათ პოლიტიკურ ასპარეზზე პოზიციების შენარჩუნებისთვის ერთმანეთი სჭირდებათ.

პოლიტიკაში ისე არ ხდება, რომ ერთმა პარტიამ მეორეს ნებით დაუთმოს ადგილი, მე ავდგები და თქვენ დაბრძანდითო. თუ რაიმეს მიღება გინდა, ბრძოლით უნდა მიიღო.

რატომ ვერ ხერხდება ამ ვითარების შეცვლა და მათ გარდა სერიოზული პოლიტიკური ძალის ჩამოყალიბება? - ეს მიზეზთა ერთობლიობითაა განპირობებული - იდეების ნაკლებობა, პოლიტიკური ლიდერების კრიზისი, უფულობა და ა.შ. თუმცა, გამოჩნდნენ პოლიტიკურ ასპარეზზე ადამიანები, რომლებიც ცდილობენ, არ მიაქციონ ყურადღება "ქართულ ოცნებასა" და "ნაციონალურ მოძრაობას" და საკუთარი დღის წესრიგი შექმნან. ამ არჩევნებზე ეს სცადა გიორგი ვაშაძემ. ის არავის აკრიტიკებდა, მხოლოდ იმაზე ლაპარაკობდა, რაც გასაკეთებლად მიაჩნდა. შეიძლება იყოს ამ სტრატეგიაში პერსპექტივა, ოღონდ არა ვაშაძისთვის.

საქმე ის არის, რომ მის ჯგუფსაც მოჰყვება "ნაციონალური წარსული" ისევე, როგორც "ევროპულ საქართველოს", რომელიც ჩვენი საზოგადოების დიდი ნაწილისთვის ისევ "ნაცმოძრაობასთან" ასოცირდება, შესაბამისად, მათ მიმართაც ძველი დამოკიდებულება აქვს.

სხვათა შორის, ეს შეეხება დავით უსუფაშვილსაც, რომელიც რესპუბლიკური პარტიიდან მართალია წამოვიდა, მაგრამ საზოგადოების მნიშვნელოვან ნაწილში ის კვლავაც ძველ პარტიასთან ასოცირდება.

ამის მიზეზი ყველაზე მეტად ის არის, რომ არც უსუფაშვილმა და არც "ევროპული საქართველოს" ლიდერებმა არ გამოხატეს მკვეთრად კრიტიკული დამოკიდებულება იმის მიმართ, ვისაც გამოეყვნენ. მათი პოზიცია პოლიტიკური ეთიკის ფარგლებში კი არის, მაგრამ მოსახლეობას უნდა ჰქონდეს რაღაც გარანტია, რომ იმ შეცდომასა და, რიგ შემთხვევაში, დანაშაულს, არ გაიმეორებენ, რის გამოც მათი "დედაპარტიების" მიმართ საზოგადოებას მკვეთრად უარყოფითი დამოკიდებულება აქვს.

თუკი ამომრჩეველმა დაინახა ასეთი გარანტია, მაშინ სრულიად სხვა ურთიერთობას იწყებს შენთან. მაგალითს მოვიყვან - გავიხსენოთ შევარდნაძისა და "მოქალაქეთა კავშირის" რა უერთგულესი დამცველები იყვნენ სააკაშვილი, ჟვანია და ბურჯანაძე, მაგრამ რაღაც ეტაპზე მათ დაიწყეს ჯერ "მოქკავშირის" პოლიტიკის გაკრიტიკება, შემდეგ კი შევარდნაძესაც მიადგნენ. სწორედ ამ კრიტიკის შემდეგ დაივიწყა მოსახლეობამ მათი "მოქკავშირული" წარსული და გაჰყვა მათ, როგორც ოპოზიციონერებს. რომ არ ყოფილიყო ეს კრიტიკული დაპირისპირების ნიშნები, მათდამიც ისეთივე დამოკიდებულება იქნებოდა, რაც დღეს "ნაციონალურ მოძრაობას" გამოყოფილი ჯგუფების მიმართ არსებობს. ამაში იგულისხმება: "ევროპული საქართველოც", "გირჩიც" და "ახალი საქართველოც". ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი იმისა, რომ ისინი ვერ პოულობენ მხარდაჭერას, არის ისიც, რომ ისინი დროულად და მკვეთრად არ გაემიჯნენ "ნაციონალურ მოძრაობას". სამწუხაროდ, ანალოგიური პრობლემა აქვს უსუფაშვილსაც.

- რას ფიქრობთ ალეკო ელისაშვილის საკმაოდ შთამბეჭდავ შედეგზე თბილისის მერის არჩევნებში და რამდენად აქვს მას უნარი და შესაძლებლობა, საქართველოში ანტინომენკლატურული მოძრაობის ლიდერად ჩამოყალიბდეს?

- ანტინომენკლატურული მოძრაობა მთელ მსოფლიოში უკვე სერიოზულ მოვლენად იქცა. ძალიან გაზვიადებული პარალელი კი გამომივა, მაგრამ სწორედ ამ განწყობების ტალღაზე მოვიდა პოლიტიკაში ტრამპი. ანტინომენკლატურული განწყობა რომ ჩვენს საზოგადოებაშიც არის, ეს აისახა ალეკო ელისაშვილის მხარდაჭერაში, რომელსაც ძალიან ცოტა დააკლდა მეორე ტურამდე, თუმცა, აჯობა "ნაციონალური მოძრაობის" კანდიდატს. ოღონდ ერთი პრობლემაა - ამ ეტაპზე ელისაშვილს არა აქვს პარტია, მეტიც, ის მთელი საარჩევნო პროცესის განმავლობაში მკაფიოდ უსვამდა ხაზს იმას, რომ არ აპირებდა, მიეღო რომელიმე პარტიული ძალის მხარდაჭერა, მაგრამ ასევე დაინახა ამ არჩევნებით, რომ პარტიული, ორგანიზებული ძალის გარეშე გამარჯვების მიღწევა, ფაქტობრივად, შეუძლებელია. ის დადგა ფაქტის წინაშე, რომ შექმნას პარტია, მაგრამ მერე როგორ მოახერხებს პოლიტიკურ პროცესში საკუთარი ადგილის პოვნას, არ ვიცი. ფაქტია, რომ ელისაშვილის პოლიტიკური ხიბლი სწორედ იმაშია, რომ პარტიულ ელიტას არ განეკუთვნება.

ვის შემოიკრებს გარშემო, ვინ იქნებიან მისი გუნდის წევრები? მასთან ამ საარჩევნო პროცესში გამოჩნდნენ ადამიანები, რომლებიც წმინდა პროფესიონალური ნიშნით იყვნენ შერჩეული, მაგრამ დავით ნარმანიას სახით ძალიან სერიოზული მაგალითი გვაქვს იმისა, რომ ხშირად პოლიტიკური წარმატებისთვის მხოლოდ პროფესიონალიზმი არ კმარა.

დავით ნარმანია შესანიშნავი პროფესიონალია. სწორედ ამ ნიშნით შეარჩია ის ივანიშვილმა - ჯერ მინისტრად დანიშნა და კარგი მინისტრი იყო, შემდეგ კი თბილისის მერად წამოაყენა მისი კანდიდატურა, მაგრამ მინისტრობისგან განსხვავებით, თბილისის მერობას გაცილებით დიდი პოლიტიკური დატვირთვა აქვს.

ამიტომ პროფესიონალიზმთან ერთად, აღმოჩნდა, რომ საჭიროა პოლიტიკური ალღო, კულუარების მართვა, რისი უნარიც ნარმანიას არ აღმოაჩნდა. მიუხედავად იმისა, რომ როგორც პროფესიონალმა, ტექნიკურმა მერმა, ქალაქს ბევრი რამ გაუკეთა, პოლიტიკური მხარის ნაკლებობამ შექმნა საზოგადოებაში განწყობა, რომ თითქოს ნარმანია ღუპავდა ქალაქს. ანალოგიურ ვითარებაში შეიძლება ბევრი აღმოჩნდეს, ვინც ისეთ რთულ საქმეს მოჰკიდებს ხელს, როგორიც თბილისის მართვაა. ამ საქმეში პროფესიონალიზმი აუცილებელია, მაგრამ მხოლოდ ეს არ ჰყოფნის, პოლიტიკური მანევრების მთელი კასკადია საჭირო.

- ბოლო დროს ხშირად გაიგონებთ, რომ ელისაშვილი მომავალში, შესაძლოა, გიორგი მარგველაშვილთან ვიხილოთ ტანდემში, არ გამორიცხავენ მისი და უსუფაშვილის თანამშრომლობასაც.

- პოლიტიკოსის ერთ-ერთი თვისება, პიროვნულიც კი, უნდა იყოს მანევრირების უნარი, შუბლით დაპირისპირება მებრძოლების საქმეა და მერე ეს მებრძოლები გმირებად შემორჩებიან ხოლმე, მაგრამ პოლიტიკოსი ისტორიაში სწორედ მანევრირების ხელოვნებით რჩება. ამის უნარი არც მარგველაშვილს, არც ელისაშვილსა და მნიშვნელოვანწილად უსუფაშვილსაც ჯერ არ გამოუვლენიათ. ჯერჯერობით-მეთქი იმიტომ ვამბობ, რომ ეს უნარი როდის გამომჟღავნდება გარემო პირობების წყალობით, არავინ იცის. ვნახოთ, რა იქნება, მე მაინც უფრო საეჭვო მგონია მათი თანამშრომლობა, მიუხედავად იმისა, რომ თითოეულის გულწრფელობაში ნამდვილად არ მეპარება ეჭვი. თუმცა, პოლიტიკაში მხოლოდ გულწრფელობა საკმარისი არ არის, ისევე, როგორც მხოლოდ დაპირისპირების გზით სიარული.

- რას ფიქრობთ თიანეთის მუნიციპალიტეტის მერის არჩევნებზე, რომლის დროსაც ერთმანეთს მწვავედ დაუპირისპირდნენ, მერობის დამოუკიდებელი კანდიდატი, ამჟამად უკვე გამარჯვებული თამაზ მეჭიაური და რაიონის მაჟორიტარი დეპუტატი ზაქარია ქუცნაშვილი, რომლის ფავორიტიც ლელა ქიტესაშვილი იყო. მეჭიაურმა გამარჯვება სასამართლოს ორი ინსტანციის გავლის შედეგად დაიკანონა. თქვენი აზრით, რაც მოხდა, მართლაც დემოკრატიული აქტია თუ "ქართული ოცნების" ნაწილმა სწორედ მეჭიაურზე დადო ფსონი, რომელიც ამ პარტიიდან არცთუ დიდი ხანია, რაც წამოვიდა?

- როგორც ვხვდები, იქ იმდენად ცოტა ხმაში იყო განსხვავება, რაც მოხდა, შესაძლოა, შემთხვევითობაც იყო, თუმცა, არ არის გამორიცხული, რომ ეს დაუდევრობის შედეგიც ყოფილიყო; ანუ "ქართულმა ოცნებამ" და მისმა კანდიდატმა, შესაძლოა, სათანადოდ არ იზრუნეს შედეგის მიღწევაზე.

ეს დაუდევრობა, ისევე როგორც პიარის უქონლობა, ახასიათებს "ქართულ ოცნებას". ის გაანებივრა ივანიშვილის ფაქტორმა, ხშირად დარწმუნებული არიან, რომ ეს ფაქტორი მათ გამარჯვებას უზრუნველყოფს.

ამბობენ, რომ ლელა ქიტესაშვილის გამგებლობისას ბევრი რამ გაკეთდა თიანეთში, თუმცა, ეს საკმარისი არ აღმოჩნდა მისი გამარჯვებისთვის. აქედან დასკვნა, რომ გაკეთებული საქმეები ყოველთვის თვითონ არ ლაპარაკობენ და პიარი სჭირდება. რაც შეეხება იმას, თუ რა სურათი შეიქმნა ამ დაპირისპირებისას, ეს სურათი იყო ძალიან მძიმე და ძალიან შორს იმისგან, რის დანახვასაც ვისურვებდით.

ჩემი აზრით, ეს შემთხვევა საკმაოდ მძიმეა "ქართული ოცნებისთვის". პრაქტიკულად, გამოვიდა, რომ "ქართულმა ოცნებამ" ჯერ ხმებით მანიპულირება სცადა, მერე კი სასამართლოს ძალით წააგო არჩევნები. შესაძლოა, მეჭიაური ვერ ჩაითვალოს მკვეთრად ოპოზიციურ ფიგურად, მაგრამ არ არის გამორიცხული, მისი შემთხვევა სხვა პარტიებისთვის წამახალისებელ პრეცედენტად იქცეს.

- ზაქარია ქუცნაშვილის განცხადება იმის თაობაზე, თუ როგორ გაუკვალა გზა თამაზ მეჭიაურს ჯერ "ქართული ოცნებისკენ", შემდეგ კი საჯარო სამსახურისკენ, რადგან მისი ნათესავია, საზოგადოების დიდი ნაწილის შეფასებით, ნეპოტიზმის საუკეთესო ნიმუში იყო.

- ქართულ პოლიტიკაში არა აქვთ გაცნობიერებული ბევრი რამ, მიიჩნევენ, რომ ისე ლაპარაკი, როგორც სამზარეულოში ვლაპარაკობთ, ეკრანზეც დასაშვებია.

ნეპოტიზმი არის მოვლენა, რომლის სრულად აღმოფხვრა, ისევე როგორც კორუფციის, წარმოუდგენელია და არა მხოლოდ ჩვენთან, არამედ ევროპის წამყვან ქვეყნებშიც, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ამას უნდა შევეგუოთ.

- რას ფიქრობთ ბიძინა ივანიშვილის გავლენაზე ქართულ პოლიტიკასა და თუნდაც ამ არჩევნებზე, რომლისგანაც დისტანცირება სცადა?

- ბიძინა ივანიშვილს აქვს საშუალება, პროცესები მართოს ისე, რომ არ იყოს თანამდებობის პირი. ეს მდგომარეობა ჰქონდა სააკაშვილის მმართველობის დროსაც, განსაკუთრებით, პირველ პერიოდში. მისსავე მონათხრობში ფიგურირებდა სწორედ ის, რომ სააკაშვილს ხშირად აძლევდა რჩევებს, ისიც იზიარებდა მის მოსაზრებებს და როცა აღარ იზიარებდა, ივანიშვილმა მასთან ურთიერთობა შეწყვიტა. როცა ამბობენ, რომ დღეს ივანიშვილი არაფორმალური მმართველია, არ არის სწორი, ის არა მხოლოდ დღეს არის ამ მდგომარეობაში. გარდა ამისა, არაფორმალური მმართველობა არა მხოლოდ ივანიშვილის შემთხვევაში გვხვდება, ანალოგიური ვითარებაა არაერთ წამყვან ქვეყანაშიც, სადაც ბიზნესის წარმომადგენლების გავლენა პოლიტიკაზე უზარმაზარია, თუმცა, ისინი არ არიან ხელისუფლებაში. რა თქმა უნდა, ესეც არაფორმალური მმართველობაა.

- თქვენ უკვე ბრძანეთ, რაოდენ სახიფათო შეიძლება აღმოჩნდეს პოლიტიკოსის კარიერისთვის თბილისის მერის თანამდებობა. რას ფიქრობთ კალაძის პერსპექტივაზე, შეძლებს კი გაუმკლავდეს დედაქალაქის წინაშე არსებულ გამოწვევებს და შეასრულოს დაპირებები, რომლებიც უხვად გასცა?

- რამდენად გაართმევს თავს ამ ყველაფერს, ვფიქრობ, ჯერ თვითონაც არ იცის. ის ახალგაზრდაა, ენერგიული და ამბიციური, ამიტომაც დაუჭირა თბილისის მოსახლეობამ მხარი. სრულიად ბუნებრივია ისიც, რომ კალაძე ამ თანამდებობას ერთგვარ ტრამპლინად განიხილავდეს და მართლაც ყველაფერი გააკეთოს წარმატების მისაღწევად.

- მოგეხსენებათ, კატალონიამ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა, რის საპასუხოდაც ოფიციალურმა მადრიდმა მას ავტონომია გაუუქმა. გარდა ამისა, ესპანურ სასამართლოს მოუწევს განიხილოს კატალონიის ხელმძღვანელობის ამბოხში მონაწილეობის საქმე. ამ პროცესს უკვე უწოდეს "ნაციონალიზმის რენესანსი". რამდენად გადამდები შეიძლება აღმოჩნდეს კატალონიის მაგალითი ევროპისთვის?

- როგორც ჩანს, ოფიციალურმა მადრიდმა პრობლემის ძალისმიერი ხერხით მოგვარება გადაწყვიტა, სასამართლოს გადაწყვეტილება სწორედ ამისთვის სამართლებრივი საფუძვლის შესაქმნელად სჭირდება. თუ ამან გაამართლა და პროცესი შეჩერდა, მაშინ, ალბათ, აფეთქებებს სხვაგან ჯერჯერობით აღარ უნდა ველოდოთ, მაგრამ თუ კატალონიის პრეცედენტმა გაიმარჯვა, ალბათ, წამოვა სეპარატისტული განწყობების ცვენა და ევროპაში სეპარატიზმის ნაღმი გასკდება. სამწუხაროდ, ჩვენთვის ცნობილია, ერთ წერტილში გაჩენილი ამგვარი ცეცხლი, სხვაგან რა გამოხმაურებას იწვევს. ჩვენთან სეპარატიზმის პირველი მერცხალი აფხაზეთი იყო, რაც უცებ საოცარი სისწრაფით გაღვივდა ე.წ. სამხრეთ ოსეთში. სადაც საქართველოში ასეთი გადამდები აღმოჩნდა სეპარატიზმი, წარმოდგენაც არ მინდა, რა შეიძლება მოხდეს ევროპაში. მსოფლიო დღეს ერთმნიშვნელოვნად უჭერს მხარს ესპანეთის მთავრობას, სწორედ იმიტომ, რომ ამ პროცესში უდიდეს საფრთხეს ხედავს.

ნათია დოლიძე