"ვის აწყობს საქართველოში მართვადი კრიზისი?!" - კვირის პალიტრა

"ვის აწყობს საქართველოში მართვადი კრიზისი?!"

"დღეს 2-3-კაციანი თვითორგანიზებული ჯგუფები უკვე დიდ საფრთხეს წარმოადგენენ, ისინი ნებისმიერ დროს შეიძლება იქცნენ ტერორისტებად"

თითქმის 22 საათის განმავლობაში გრძელდებოდა სპეცოპერაცია ბერი გაბრიელ სალოსის გამზირზე, რომელსაც თვალს ქვეყანა ლამის პირდაპირ ეთერში ადევნებდა. ორმხრივი სროლა, აფეთქებები, კვამლი, ერთი დაღუპული და რამდენიმე დაჭრილი სპეცრაზმელი, სამი ლიკვიდირებული ეჭვმიტანილი - ასეთია ერთი წინადადებით 22 ნოემბრის ქრონიკა. სამართალდამცავთა ინფორმაციით, სპეცოპერაციის დაწყებამდე დააკავეს ერთი პირი, რომელსაც ბრალი უკვე წარედგინა. მთავარი პროკურატურის თქმით, მას გამოძიება უცხო ქვეყნის ტერორისტულ ორგანიზაციაში გაერთიანებასა და ტერორისტულ საქმიანობაში დახმარებას, ასევე ცეცხლსასროლი იარაღის, საბრძოლო მასალის, ფეთქებადი ნივთიერების და ასაფეთქებელი მოწყობილობის ტერორისტული მიზნით მართლსაწინააღმდეგო შეძენა-შენახვასა და ტარებას ედავება. მისი ვინაობა გასაიდუმლოებულია, თუმცა ცნობილია, რომ ის რუსეთის მოქალაქეა. რა მოხდა რეალურად თბილისში, რას წარმოადგენდა ეს ჯგუფი და იგეგმებოდა თუ არა საქართველოში ტერორისტული აქტი? - ამ კითხვებზე პასუხს ოფიციალური სტრუქტურები ჯერჯერობით არ იძლევიან. გვესაუბრება ექსპერტი ტერორიზმის საკითხებში ბადრი ნაჭყებია:

- რა მოხდა თბილისში, რამდენიმე ვერსია შეიძლება განვიხილოთ. თავშივე უნდა ვთქვათ, რომ გამოძიება მიმდინარეობს და ეს მხოლოდ ვარაუდებია. ყველაზე ხშირად გვესმის ვერსია, რომ ის პირები საქართველოს ტერიტორიას სატრანზიტოდ იყენებდნენ და ის ბინა იყო ე. წ. დალუქული ბაზა, რომლის გავლითაც არაერთი ასეთი ჯგუფი გადაადგილდებოდა როგორ სირიიდან, ასევე შესაძლოა სხვა ქვეყნებიდანაც.

რუსეთის სხვადასხვა წყარო საერთაშორისო ტერორისტულ ორგანიზაციებში მოქმედ მის მოქალაქეებზე სხვადასხვა ინფორმაციას ავრცელებს, ეს რიცხვი დაახლოებით 3000-დან 4000-მდე მერყეობს. მას მერე, რაც აიღეს "ისლამური სახელმწიფოს" ბოლო ბასტიონი,

მოსალოდნელიც იყო, რომ "ისლამური სახელმწიფო" მოქმედების ახალ ტაქტიკაზე გადავიდოდა. ჩემი აზრით, მოკლე ხანში, ალბათ, ტერორისტთა პატარ-პატარა ჯგუფები მთელ მსოფლიოში გაიფანტებიან და შეეცდებიან, რომ ცოტა ხანს ფსკერზე დარჩნენ, არსად გამოჩნდნენ, რათა ამ ტალღამ გადაიაროს, თუმცა თანდათან მოხდება ახალი ლიდერების კონსოლიდირება და ნელ-ნელა შეეცდებიან მსოფლიო მასშტაბით ახალი ტერორისტული ტალღის აგორებას.

ამ ტალღაში მოხვდება თუ არა საქართველო, ძნელი სათქმელია, იმედია, არა, მაგრამ, ვფიქრობ, ტრანზიტულ ხაზად აუცილებლად გამოიყენებენ. შესაძლოა სწორედ ამასთან გვაქვს საქმე.

თუმცა არსებობს სხვა ვარაუდიც: ეს ჯგუფი შეიძლება ყოფილიყო არა ტრანზიტული, არამედ უკვე ჩამოყალიბებული დაჯგუფება, რომელიც საქართველოში დარჩენასა და "გაყინვას" აპირებდა, თუმცა საჭიროების შემთხვევაში ამოქმედდებოდა.

- თუ ეს ე. წ. სატრანზიტო ჯგუფი იყო და მხოლოდ დერეფნად აპირებდა საქართველოს გამოყენებას, რატომ მოიმარაგებდა ამდენ იარაღს?

- თუ ჩემს მეორე ვერსიას მივიჩნევთ სარწმუნოდ, მაშინ პასუხი მარტივია - იარაღის რაც უფრო დიდი ბაზა ექნებოდათ, მით უფრო მომზადებულები იქნებოდნენ დასახული ამოცანების შესასრულებლად. მოგეხსენებათ, დღეს მსოფლიოში რადიკალური ისლამის გამალებული პროპაგანდა მიდის. ევროპასა თუ აშშ-ში ბოლოდროინდელი ტერაქტების გათვალისწინებით, უკვე აშკარა ხდება, რომ თანამედროვეობისთვის ყველაზე დიდ საშიშროებას წარმოადგენენ თვითორგანიზებული ტერორისტული ჯგუფები, რომელთაც მაინცდამაინც დიდი კავშირი არა აქვთ ცენტრალურ ხელმძღვანელობასთან. არ არის გამორიცხული, ამ შემთხვევაში საქმე გვქონდა სწორედ ასეთ ჯგუფთან, რომელიც გეგმავდა არა მხოლოდ საქართველოში მოქმედებას, არამედ ამიერკავკასიაშიც და იარაღის მარაგის გადანაწილებას აპირებდა.

- გამოდის, საქართველოს ტერიტორიის გავლით იარაღის უკანონო გადატანა იოლი ყოფილა.

- სამწუხაროდ, ჩვენ არა ვართ მდიდარი სახელმწიფო. მაგალითს მოვიყვან: წელს სვანეთში ვიყავი და ერთ რამეს მივაქციე ყურადღება - სვანეთის ტერიტორიაზე ამხელა ჩრდილოკავკასიური საზღვარი გადის, ჩვენ კი ერთი ვერტმფრენიც არა გვყავს, რომელიც რეგულარულად იფრენს და სასაზღვრო-საჰაერო სივრცეს გააკონტროლებს.

რასაკვირველია, აქედან გამომდინარეც ჩანს, რომ მწირი რესურსების გამო ძალიან გვიჭირს საზღვრის გაკონტროლება. გაგახსენებთ, როდესაც რუსეთი პანკისის ხეობაში გვიქმნიდა პრობლემებს და ბრალდებას გვიყენებდა, თითქოს საქართველოდან მის ტერიტორიაზე შედიოდა იარაღი, ევროპაში ერთ-ერთი დებატებისას აზერბაიჯანელმა პოლიტოლოგმა - სამწუხაროდ, გვარს ვერ ვიხსენებ - საქართველო დაიცვა და განაცხადა, თუ ზესახელმწიფო რუსეთი ვერ აკონტროლებს მის საზღვრებში იარაღის შეტანას, როგორ უნდა მოახერხოს ეს პატარა საქართველომო?.. რასაკვირველია, საზღვრის გაკონტროლებას სჭირდება რესურსები, რაც საქართველოს არა აქვს. მწირი ტექნიკური და ფინანსური შესაძლებლობები ძალიან ართულებს საზღვრის დაცვას, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ჩვენი საზღვრიდან იარაღის "გაჟონვის შესაძლებლობა მაღალია, თუმცა გამორიცხვითაც ვერაფერს გამოვრიცხავთ.

- თქვენი აზრით, რამდენად საფუძვლიანია ვარაუდი, რომ საქართველოში ტერორისტული აქტი იგეგმებოდა?

- გადავხედოთ, რას მიაღწია საქართველომ ბოლო დროს. პირველი - ეს არის შენგენის ზონაში უვიზო მიმოსვლა; მეორე - ტრანსევრაზიული რკინიგზის გახსნა, რაც ეპოქალური მოვლენაა; მესამე - ჩინეთთან თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულების ხელმოწერა, რაც თვალნათლივ აჩვენებს ჩინეთის საქართველოსადმი ინტერესს; და მეოთხე - აშშ-ისგან მიღებული გარანტია ტანკსაწინააღმდეგო "ჯაველინების" გადმოცემის თაობაზე. ჩვენი საზოგადოება ბოლო წლებში აშკარად სტაბილურია, პოლიტიკური პროცესი კონსტიტუციურ ჩარჩოში ვითარდება, უკვე ორჯერ ჩავატარეთ ნორმალური არჩევნები. ბუნებრივია, რომ გარკვეული ძალები, რომლებსაც ეს არ აწყობთ და ქვეყნის განვითარების პერსპექტივა აშფოთებთ, ეცდებიან, აქ გააჩინონ დაძაბულობის კერები და ამისთვის ტერორიზმი ერთ-ერთი გზაა.

ამგვარ მცდელობებს, სამწუხაროდ, ვერ გამოვრიცხავთ, ამიტომაც დღეს, როგორც არასდროს, ხელისუფლებას, სპეცსამსახურებსა და საზოგადოებას სიფხიზლე და მაქსიმალურად კონსოლიდირება მართებთ.

- არსებობს ასეთი ვარაუდიც - რომელიმე ქვეყნის სპეცსამსახურმა, დავუშვათ, რუსეთის, შესაძლოა, გამოიყენოს ამა თუ იმ ტერორისტულ ორგანიზაციასთან დაკავშირებული პირები საკუთარი ინტერესების გასატარებლად. მაგალითად, მოაწყოს ტერაქტი და ეს მიეწეროს რომელიმე ტერორისტულ ორგანიზაციას.

- ყველა ვერსია განსახილველია, თუმცა მხოლოდ ერთი ქვეყნის მიმართულებით არ უნდა ვიფიქროთ, შეიძლება სულ სხვადასხვა ჯგუფს ჰქონდეს თავისი ინტერესი. ჩვენ ირგვლივ თითქმის ყველას, ერთი სახელმწიფოს გარდა - აზერბაიჯანს ვგულისხმობ - შეიძლება აწყობს კიდეც საქართველოში მართვადი კრიზისები. მოგეხსენებათ, ჩვენს ქვეყანაში დიდი სახელმწიფოების ინტერესები ეჯახება ერთმანეთს და არ არის გამორიცხული, დიდი სახელმწიფოები და მათ უკან მდგომი ძალები მერკანტილური მიზნების მისაღწევად ავტონომიურად მოქმედებდნენ. საყოველთაოდ ცნობილია ისიც, რომ სპეცსამსახურები მუდმივად ცდილობენ, ნებისმიერ ტერორისტულ უჯრედში ჩანერგონ თავიანთი ხალხი.

- სპეცოპერაციიდან მალევე რუსულ პრესაში გაჩნდა ინფორმაცია, რომ ლიკვიდირებულ პირებს შორის ერთ-ერთი აჰმედ ჩატაევი იყო, რომელიც ლაფანყურის სპეცოპერაციის საქმეში ფიგურირებდა, შემდეგ კი "ისლამური სახელმწიფოს" ერთ-ერთ ლიდერად იქცა. საქართველოს ოფიციალურ უწყებებს ეს არ უარუყვიათ, მეტიც, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ხელმძღვანელმა ვახტანგ გომელაურმა განაცხადა: "არსებობს ეჭვი, რომ სპეცოპერაციის დროს გარდაცვლილ პირთა შორის აჰმედ ჩატაევი იყოს, თუმცა დაზუსტებული პასუხი ჯერ კიდევ არ არსებობს, ვინაიდან მიმდინარეობს საექსპერტო სამუშაოები და სწორედ ამ პროცედურის დასრულების შემდგომ გახდება ცნობილი ზუსტი ინფორმაცია. ჩვენ მასშტაბური საფრთხე ავიცილეთ თავიდან". მისივე თქმით, ამ პროცესში აქტიურად არის ჩართული ამერიკული მხარე.

- სიმართლე გითხრათ, გომელაურის განცხადებამდე თითქმის წარმოუდგენლად მიმაჩნდა ჩატაევის საქართველოში შემოსვლის შესაძლებლობა, თუმცა არ გამოვრიცხავდი, რომ ეს ადამიანები ყოფილიყვნენ მასთან კავშირში. სუს-ის უფროსის განცხადება უკვე მართლაც იძლევა ამგვარი შესაძლებლობის საფუძველს, თუმცა უნდა დაველოდოთ ექსპერტიზის პასუხს. თუ ჩატაევი მართლაც არის ლიკვიდირებულთა შორის, ეს ვითარებას მნიშვნელოვნად ცვლის, რადგან ის არ არის შემთხვევითი პირი. ჩვენ მხოლოდ ვერსიებზე შეგვიძლია ლაპარაკი. ის, ჩემი აზრით, იმგვარი ფიგურაა, რომელსაც თავი აქვს გადადებული იდეისთვის, შესაბამისად, თუ ნამდვილად შემოვიდა საქართველოში, აუცილებლად დაგეგმილი ექნებოდა დაძაბულობის ახალი კერის შექმნა ტერორისტული აქტის სახით, ახალი ტერორისტული უჯრედების შექმნით თუ სხვა რამ ფორმით.

მეორე ვერსიით, შესაძლოა ის საქართველოში შემოეტყუებინათ დაკავებისა და საშიში ქსელის გახსნის მიზნით, ოღონდ ეს მხოლოდ საქართველოში დაგეგმილი ოპერაცია ვერ იქნებოდა. საგულისხმოა, რომ გომელაურის თქმით, საქმეში აქტიურად არის ჩართული ამერიკული მხარე. დამნაშავეებზე, ტერორისტებზე ნადირობას სხვადასხვა ფორმა და მეთოდოლოგია აქვს. ეს სპეცსამსახურების სამზარეულოა.

- თუ მაინც დავუშვებთ, რომ მან ფარულად, არალეგალურად მოახერხა შემოსვლა, ისევ საზღვრების დაუცველობის პრობლემამდე მივდივართ.

- სამწუხაროდ, ასეა. ისინი, სავარაუდოდ, საკონტროლო-გამშვები პუნქტის გვერდის ავლით მოხვდებოდნენ საქართველოში.

- თქვენი აზრით, რამდენად სწორად ჩატარდა სპეცოპერაცია?

- ჩემთვის, როგორც ტერორიზმის საკითხების ექსპერტისთვის, ტერორისტების ლიკვიდაციის ან ტერორისტული აქტის ნეიტრალიზების დროს მთავარია არ დაზიანდეს მშვიდობიანი მოსახლეობა. ამას ჩვენმა სპეცსამსახურებმა კარგად გაართვეს თავი. სამწუხაროდ, დაგვეღუპა სპეცრაზმელი, რომლის ოჯახსაც ვუსამძიმრებ. რაც შეეხება კრიტიკოსებს, ვიზიარებ ჩვენი პრემიერის გიორგი კვირიკაშვილის აზრს, რომ ამ შემთხვევაში ის ხალხი აქტიურობს, რომელთაც ტერორიზმზე წარმოდგენაც კი არა აქვთ. საქმე იქამდე მიდის, ზოგიერთი ვაიექსპერტი იმასაც ბედავს, რომ სამართალდამცავებს მიუთითოს, როგორ იმოქმედოს სნაიპერმა.

რაც შეეხება მედიის მუშაობას, ექსპერტობა არ არის საჭირო იმის მისახვედრად, რომ ამგვარი პროცესების დროს სიფრთხილეა საჭირო. ერთ-ერთი მედიასაშუალება ამბობდა, რომ სიუჟეტს მიმდინარე სპეცოპერაციიდან ერთი საათის დაგვიანებით უშვებდა ეთერში, მაგრამ ასეც რომ ყოფილიყო, თუ ტერორისტი ნახავდა იმ სიუჟეტს და თუნდაც ერთი საათის მერე გადაწყვეტდა, რომ ფარეხს ამოფარებული სპეცრაზმელისთვის ყუმბარა ესროლა, რა გარანტია იყო იმისა, რომ იქ სამართალდამცავები აღარ ყოფილიყვნენ?! იქნებ სწორედ ასე დაგვეღუპა სპეცრაზმელი? ჯერ კიდევ შარშან ვთქვი, რომ უნდა დამკვიდრდეს ასეთ ვითარებაში სამართალდამცავი ორგანოებისა და მედიის შეთანხმებული მოქმედების სტანდარტი. ამისთვის შევისწავლე 24 ქვეყნის გამოცდილება და მიმაჩნია, რომ ავსტრალიის სტანდარტი ჩვენთვის ყველაზე მისაღებია.

- არ დაგრჩათ შთაბეჭდილება, რომ მაშინ, როცა უსაფრთხოების სამსახური ეჭვმიტანილებს უთვალთვალებდა, სპეცოპერაცია მაინც ნაჩქარევი და მოუმზადებელი იყო?

- აშკარაა, რომ ამ პროცესების დაჩქარებას რაღაცამ შეუწყო ხელი, თუმცა ეს უსაფრთხოების სამსახურების შიდა საქმეა და გაჭირდება რაიმეს დაზუსტებით თქმა. ჩემი აზრით, მართლაც უთვალთვალებდნენ და შესაძლოამ ტერორისტებმა ეს შენიშნეს, შესაბამისად, ზომებიც მიიღეს - მაგალითად, ჩაიკეტნენ ბინაში და ერიდებოდნენ ქუჩაში გასვლას, სამართალდამცავებმა კი უფრო მსხვილი ტერორისტული ძალების ჩაბმამდე გადაწყვიტეს სპეცოპერაციის დაწყება. დარწმუნებული ვარ, ამ პირებს აუცილებლად ექნებოდათ გარკვეულ ძალებთან კავშირი.

- სხვადასხვა ქვეყანაში ტერორიზმის სხვადასხვა დონე და კატეგორია არსებობს, საქართველო მეოთხე კატეგორიის საფრთხის ქვეყნებში შედის. როგორ ფიქრობთ, შეიძლება საფრთხის დონე გაიზარდოს?

- სამწუხაროდ, ვერაფერს გამოვრიცხავთ. საფრანგეთის ექსპრემიერმა მანუელ ვალსმა პარიზის ტერაქტების შემდეგ განაცხადა, ჩვენ უნდა ვისწავლოთ ტერორიზმთან თანაცხოვრებაო. სამწუხაროდ, ეს დღევანდელი მსოფლიოს რეალობაა. საბოლოოდ, სირიის კრიზისმა, არასწორმა მიგრაციულმა პოლიტიკამ, ბოლო 20 წლის განმავლობაში ისლამური ჯგუფების ევროპელ საზოგადოებასთან შეუმდგარმა ინტეგრაციამ და ამისგან მომავალი საფრთხეების შეუფასებლობამ მოგვცა ის ვითარება, რაც გვაქვს. ჩვენ ძალიან რთულ პერიოდში შევდივართ. ბევრი ექსპერტი უკვე არ გამორიცხავს, რომ შექმნილი ვითარება დაპირისპირების ახალ ფორმებში გადაიზარდოს. არსებობს საფრთხე, რომ ევროპულ სახელმწიფოებში ხელისუფლებაში მასობრივად მოვიდნენ მემარჯვენეები. თუმცა ასევე მიდის ამ კრიზისიდან თავის დაღწევის გზების ძიებაც. მეორე მხრივ, ევროპის ქვეყნები დემოგრაფიული პრობლემების წინაშე დგანან. მათი მოსახლეობა მცირდება. ამ ეტაპზე ევროპას სხვადასხვა პროფესიის 22 მლნ სამუშაო ხელი სჭირდება და შევსებას სწორედ იმ საზოგადოებისგან ელის, რომლის ინტეგრაციაც ახალ დასავლურ საზოგადოებაში, ფაქტობრივად, არ ხდება. თუ ეს პრობლემა არ გადაწყდა, შეიძლება, მივიღოთ საპირისპირო პროცესები და "ბრეივიკის სინდრომმა" დიდი მასშტაბი მიიღოს.

- ამ ეტაპზე შეიძლება ვთქვათ, რომ საქართველოში ისლამური ტერორიზმის საფრთხე გაზრდილია. რამდენად ყურადსაღები შეიძლება იყოს ის მუქარის შემცველი განცხადებები, რაც სპეცოპერაციის შემდეგ გავრცელდა?

- ნებისმიერი რამ, რაც ტერორიზმს უკავშირდება, ყურადსაღები უნდა იყოს ჩვენი სპეცსამსახურებისთვის. ვიმეორებ, დღეს 2-3-კაციანი თვითორგანიზებული ჯგუფები უკვე დიდ საფრთხეს წარმოადგენენ, ისინი ნებისმიერ დროს შეიძლება იქცნენ ტერორისტებად.

ასევე დიდ პრობლემას ვხედავ სხვაგანაც - ეს არის ქვეყანაში რელიგიური ბალანსის დარღვევის საფრთხე, რაც შეიძლება მოჰყვეს ძალიან რთულ დემოგრაფიულ ვითარებას ქვეყანაში. მოგეხსენებათ, ამ მიმართულებით პროგნოზები ძალიან სახიფათოა. ეთნიკურად ქართველების კლების დინამიკა ასე თუ გაგრძელდა, მაშინ უდიდესი პრობლემების წინაშე შეიძლება აღმოვჩნდეთ.

ძალიან მაწუხებს ისიც, თუ რამდენად კონტროლდებიან საქართველოში შემოსული მიგრანტები. დიდ და ძლიერ ქვეყნებსაც უჭირთ ამის გაკონტროლება, ჩვენ რა შეგვიძლია, არ ვიცი... ვფიქრობ, განსაკუთრებით მჭიდრო თანამშრომლობა გვმართებს აშშ-ის, ისრაელისა და სხვა ქვეყნების სპეცსამსახურებთან. მე, როგორც მკვლევარი, დავდივარ და ვაანალიზებ, თუ რა ხდება აღმაშენებლის გამზირზე არსებულ რესტორნებსა და კლუბებში, სადაც, ძირითადად, ვხედავ უსაქმურ, უმუშევარ მიგრანტებს, რომლებიც პატარ-პატარა ჯგუფებად არიან შეკრული. ამბობენ, რომ საფრანგეთში 200-მდე არალეგალური მეჩეთია, სადაც რადიკალურ ისლამს ქადაგებენ. რა ხდება ჩვენთან ამ მხრივ, ვინმე აკონტროლებს?!

როცა ისლამის ამდენი მიმდევარი გაჩნდა თბილისში, თანაც, გაითვალისწინეთ, რომ ეს ძალიან მორწმუნე ხალხია, ჩნდება კითხვა, სად იკრიბებიან ეს ჯგუფები და ვინ და რას ქადაგებს?! იქნებ იმ არაბულ კლუბებში ქართველებს იმიტომაც არ უშვებენ, რომ იქ აკრძალული და რადიკალური თემები განიხილება?!

ნათია დოლიძე