"ის, რომ ბოსნიას აძლევენ მაპ-ს და ჩვენ არა, მხოლოდ რუსეთის ბრალი არ არის" - კვირის პალიტრა

"ის, რომ ბოსნიას აძლევენ მაპ-ს და ჩვენ არა, მხოლოდ რუსეთის ბრალი არ არის"

"თავისუფლების ინსტიტუტმა" მხოლოდ ეს შემოგვთავაზა -  ქართველებო, ქართველობაზე უარი ვთქვათო"

არჩევნების დასრულებისთანავე პრეზიდენტი საფრანგეთისკენ გაფრინდა, ლარი კი ნულისკენ - დოლარის მიმართ, რასაკვირველია. არჩევნებთან დაკავშირებით საზოგადოებრივი აზრი ერთსულოვანი არ არის - ზოგი ზეიმობს, ზოგიც მავანს ტყუილად გარჯას და "მონაწილეობისთვის მონაწილეობას" საყვედურობს. ამასობაში, შთაბეჭდილებები რომ არ გაგვნელებოდა, "ბერლინერ ცაითუნგისთვის" მიცემულ ინტერვიუში სააკაშვილმა ობამას ხელქვეითებს იდიოტები უძახა და ისიც განაცხადა, რომ ამერიკას საქართველო არ მიუტოვებია. საშინაო და საგარეო პოლიტიკის ნიუანსებზე პოლიტოლოგ კახა კაციტაძეს ვესაუბრეთ:

- კვირის თავზე, ალბათ, შეგვიძლია არჩევნები შევაფასოთ: მონაწილე პოლიტიკოსთა ნაწილმა ეს მოვლენა დადებითად შეაფასა, მეორე ნაწილს კი განუმტკიცდა მოსაზრება, რომ არჩევნების გზით საქართველოში ძირეული ცვლილების მიღწევა შეუძლებელია.

- იმაზე მსჯელობა, შესაძლებელია თუ არა საქართველოში არჩევნების გზით პოლიტიკური რეჟიმის შეცვლა, ლოგიკური მაშინ იქნება, თუ ამ რეჟიმის რაობას დავადგენთ, ანუ რა რეჟიმი ჩამოყალიბდა საქართველოში - ეს რომ ევროპული დემოკრატია არ არის, ნათელია. ის, რომ ბოსნიას აძლევენ მაპ-ს და ჩვენ არა, მხოლოდ რუსეთის  ბრალი არ არის - ჩვენი დემოკრატიის "დამსახურებაცაა". მეორე მხრივ, ეს არც კლასიკური ტოტალიტარული დიქტატურაა.

მაშ, რა ტიპისაა, რა ახასიათებს ამ რეჟიმს და რითი ჰგავს  დემოკრატიას ან დიქტატურას? ამ ტიპის რა რეჟიმებია დღეს მსოფლიოში და როგორია მათი საზოგადოებრივ-პოლიტიკური გამოცდილება? ვფიქრობ, თუ ამ კითხვებს გავცემთ პასუხს, ამ და მომავალი არჩევნების რეალური შედეგის პროგნოზირებაც გაგვიადვილდება. თავიდანვე ერთ რამეზე შევთანხმდეთ:

საქართველოში არსებულ რეჟიმს ავტორიტარულისთვის დამახასიათებელი ყველა თვისება აქვს - გადაწყვეტილებას იღებს ადამიანთა ვიწრო ჯგუფი, მათ შორის, კონსტიტუციურად არაუფლებამოსილი პირები. სახელმწიფო მნიშვნელობის საკითხების გადაწყვეტისას ქვეყნის მეორე და მესამე პირებს, ანუ პარლამენტის თავმჯდომარეს და პრემიერ-მინისტრს არავინ არაფერს ეკითხება.

რეჟიმის ავტორიტარულ ხასიათს ესეც მიანიშნებს, ოღონდ ეს ჯერ კიდევ  არ არის ტოტალიტარული დიქტატურა, რადგან საამისოდ სხვა ფაქტორებიც არის საჭირო. მაგრამ მსგავსება ისტორიულ ევროპულ დიქტატურებთან - როგორებიცაა კომუნისტური, იტალიურ-ფაშისტური და გერმანული ნაციონალ-სოციალისტური რეჟიმები, ძალიან დიდია. პირველი მსგავსება გახლავთ ლაპარაკი იმაზე, რომ სახელმწიფო ინტერესები დგას ინდივიდის ინტერესებზე მაღლა, მეორე ხელისუფლებისა და სახელმწიფოს გატოლებაა.

მაგალითად, ინგლისელისთვის სახელმწიფო ინსტიტუტთა ერთობლიობაა,  ხელისუფლება არჩევნების გზით დაქირავებულ მოხელეთა ჯგუფი, რომელიც დროებით დგას ამ ინსტიტუტების სათავეში. ჩვენთან კი, როცა გაუთავებლად ლაპარაკობენ, ხელისუფლება არ ჩამოიშალაო, არ ტყუიან, რადგან თავის თავს სახელმწიფოსთან გულწრფელად აიგივებენ. ანუ, "ნაციონალური მოძრაობა" "კოლექტიური" ლუი მეთოთხმეტეა, რომელიც აცხადებს, - სახელმწიფო მე ვარო. შემდეგი ნიშანი არის პარტიული და სახელმწიფო აპარატის შერწყმა.

აქ პარტიულ აპარატზე არ შეიძლება ლაპარაკი, რადგან არც ფაშისტური, არც კომუნისტური, არც ნაციონალ-სოციალისტური პარტია და არც "ნაცმოძრაობა" დასავლური გაგებით პარტია არ არის. ეს არის პოლიტიკური დაჯგუფება, რომელიც შეზრდილია ხელისუფლებასთან და რომლის არსებობის ერთადერთ პირობასაც ხელისუფლებაში ყოფნა წარმოადგენს.

როცა საბავშვო ბაღის დირექტორსაც კი "ნაცმოძრაობის" წევრობის მიხედვით ნიშნავენ, ვფიქრობ, საკამათო აღარაფერია.

ავტორიტარიზმის მორიგი ნიშანი გახლავთ ძალოვანი სტრუქტურების - პოლიციის, სპეცსამსახურებისა და სამხედროების შეუზღუდავი და საზოგადოებისგან უკონტროლო მოქმედება.

შემდეგი მომენტი: ავტორიტარიზმში აუცილებლად უნდა არსებობდეს შიდა და გარე მტრის ხატი; ამას დავამატოთ მაქსიმალური კონტროლი მედიასაშუალებებისა. დამეთანხმებით, რომ ავტორიტარიზმისთვის დამახასიათებელი ყველა ეს ნიშანი საქართველოშიც არსებობს, მაგრამ ეს ჯერ კიდევ არ არის ტოტალიტარული დიქტატურა. ამისთვის რამდენიმე ბევრად მძაფრი და აგრესიული მომენტია საჭირო. ასეთია ყველასთვის სავალდებულო იდეოლოგია - ჩვენს შემთხვევაში, "მიშიზმი" და ეს კონსტიტუციურად უნდა იყოს გამაგრებული; მეორე, უნდა მოხდეს ყველა განსხვავებული შეხედულების მქონე პოლიტიკური ორგანიზაციისა და პარტიის დაშლა; მესამე, ნებისმიერი სახის მედიაზე უნდა დამყარდეს კონტროლი და მეოთხე - ეკონომიკის მართვა უნდა განხორციელდეს ტოტალურად, ხელისუფლებისგან.

დღევანდელ რეჟიმში ეკონომიკაზე სახელმწიფოს კლასიკური კონტროლი არ გვაქვს, ეს არის სახელმწიფოსთან შეზრდილი კლანების კონტროლი. დასკვნის სახით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ საქართველოში არსებული რეჟიმი ატარებს ავტორიტარულ ხასიათს, დემოკრატიული ელემენტების შემორჩენილი ინერციით და ტოტალიტარიზმისკენ გარკვეული მიდრეკილებით, რომლის რეალიზაციაც ორი მიზეზით არ გამოდის - ერთი, ქართველი საზოგადოება შინაგანად არსებულსაც ეწინააღმდეგება და ტოტალიტარიზმი ხომ რევოლუციურ პროცესებს გამოიწვევს.

მეორე მიზეზი კი საგარეო ფონია. პატარა ქვეყნებში ტოტალიტარული რეჟიმის შექმნა ძალიან ძნელია. ეს მოახერხა პოლ პოტმა (პოლ პოტი - კამბოჯის დიქტატორი 1975 -1976 წლებში. ამ ხნის განმავლობაში მოსახლეობის 40% რეპრესიებს შეეწირა.) და ამიტომაც იყო ასეთი საზარელი. თუ ვისაუბრებთ ისტორიულ მსგავსებაზე, ანუ ვის ჰგავს ჩვენი რეჟიმი, მე ვიტყოდი - მუსოლინის ხელისუფლებას მეოცე საუკუნის ოციან წლებში, როცა საბოლოოდ არ იყო ჩამოყალიბებული მუსოლინის კულტი. პოლიტიკური პარტიები ნორმალურად არსებობენ, გამოდის დამოუკიდებელი გაზეთები და არც ოპოზიციის ლიდერები სხედან ციხეში, ოღონდ საქმე აქეთკენ მიდის. ანუ, არსებობს დემოკრატიული ინერცია და არსებობს ლტოლვაც ტოტალიტარიზმისკენ. აი, ასე ვმერყეობთ.

ჩვენს თანამედროვეობაში ანალოგიური ტიპის რეჟიმი უგო ჩავესს აქვს ვენესუელაში. იქაც ყველა ჩვენ მიერ ჩამოთვლილი ნიშანი ძალაშია. უბრალოდ, მტრის ხატს ვენესუელაში ამერიკა წარმოადგენს, ჩვენთან კი - რუსეთი. ეს უკვე გემოვნების საკითხია.…

ახლა კი, როცა საქართველოში არსებული რეჟიმის დიაგნოზი დავსვით, ვიკითხოთ, შეიძლება თუ არა ასეთი რეჟიმების არჩევნების, მით უფრო, მუნიციპალური არჩევნების გზით შეცვლა? პრობლემა ის არის, რომ ასეთი რეჟიმების არჩევნების გზით შეცვლის მექანიზმი არ არსებობს, ყოველ შემთხვევაში, შიდა მოვლენათა განვითარების ლოგიკიდან გამომდინარე. რასაკვირველია, ასეთი რამ მომხდარა გარედან ზეწოლის შედეგად - ასე მოხდა ჟივკოვის ბულგარეთში ან ჩაუშესკუს რუმინეთში. თუმცა ამ უკანასკნელ შემთხვევაში გარე და შიდა ფაქტორების ერთობლიობა მოქმედებდა. ამ ყველაფრიდან გამომდინარე, ვთვლი, რომ მუნიციპალური არჩევნების გზით ამ ტიპის რეჟიმის შეცვლა უპერსპექტივო წამოწყებაა.

მან, ვინც ამბობს, რომ ეს შესაძლებელია, თავისი აზრის დასასაბუთებლად ორი რამ უნდა გააკეთოს: მიუთითოს ასეთ პრეცედენტზე და მეორე - დაასაბუთოს, რომ საქართველოს შემთხვევაში მოხდება გამონაკლისი. ჯერჯერობით არც ერთი მინახავს და არც მეორე. ასე რომ, მუნიციპალური არჩევნებით არაფერი შეიცვლება, ამის არ მჯერა, მიუხედავად იმისა, რომ არჩევნებშიც მივიღე მონაწილეობა და ხმაც მივეცი - თუმცა ეს უფრო საზოგადოებრივი ვალის მოხდა იყო, ვიდრე ამ გზით ცვლილებების რწმენა... ამაზე ფიქრისას მეჩვენება, რომ ინტელექტუალურად უაზრო პრეცედენტების მონები ვართ. ყველა ფიქრობს, რომ რახან სააკაშვილი ხელისუფლებაში საკრებულოდან მოვიდა, ვისაც საქართველოს პრეზიდენტობა სურს, აუცილებლად ეს გზა უნდა გაიაროს.

მახსოვს, შევარდნაძის დროს ამბობდა ქალბატონი სარიშვილი, - შირაკი პრეზიდენტობამდე პარიზის მერი იყო და ედუარდის მემკვიდრეც თბილისის მერი იქნებაო... მაშინ თვითონ აპირებდა მერობას და ამიტომაც ამბობდა ამას... ასეთი ლაპარაკი სასაცილოა. აგრე, თუ "პრეცედენტულ პროგნოზირებაზე" მიდგება საქმე, სარკოზი პრეზიდენტობამდე შინაგან საქმეთა მინისტრი იყო...

- თქვენი მოსაზრება სხვა ტიპის, მაგალითად, საპარლამენტო და საპრეზიდენტო არჩევნებზეც ვრცელდება?

- ეს სერიოზული განხილვის საგანია. ამ ტიპის რეჟიმის დემონტაჟისთვის საპარლამენტო არჩევნებს მეტი რესურსი აქვს, ოღონდ მხოლოდ საარჩევნო გარემოს შეცვლა საქმეს არ უშველის. ზემოთ ჩამოთვლილი რამდენიმე ნიშან-თვისებაც, თუ არ გაქრება, ძალიან უნდა შესუსტდეს მაინც. ეს ეხება მედიას, ეხება ხელისუფლებისა და "ნაცმოძრაობის" შერწყმას. სხვათა შორის, საფრანგეთშია ამ მხრივ ძალიან კარგი წესი. როგორც კი პოლიტიკოსი ხდება პრეზიდენტი, მაშინვე ტოვებს პარტიას, თეორიულადაც კი რომ გამოირიცხოს ის ვითარება, რაც საქართველოში შეიქმნა.

გახსოვთ, რას ამბობდნენ ქართველი ჩინოვნიკები იანვრის არჩევნების დროს? - კი ბატონო, სააკაშვილი მოქმედი პრეზიდენტი არ არის, მაგრამ ჩვენი პარტიის ლიდერია და უფლება გვაქვს, მხარი დავუჭიროთო, ანუ იმისთვის, რომ საპარლამენტო არჩევნების გზით ამ სისტემის სრული დემონტაჟი მოხდეს, ეს პროცესი უნდა იყოს დაწყებული.

- როგორ ფიქრობთ, შესაძლებელია, იმავე "ალიანსს", რომელსაც "გარანტირებული წაგების" დაგეგმვაში ადანაშაულებენ, მუნიციპალური არჩევნები ერთგვარ რეპეტიციად, გამოცდილების მისაღებად გამოეყენებინა?

- რას ვუწოდებთ რეპეტიციას, იმას, რომ არჩევნებში მონაწილეობით ხალხი გამოცდილებას მიიღებს? კი ბატონო, ყოველი ასეთი არჩევნების შემდეგ ათეულობით ადამიანი შეიძენს პოზიტიურ გამოცდილებას არჩევნების ანალიზისა თუ ორგანიზების მხრივ; ასეულობით ადამიანი შეიძენს გამოცდილებას არჩევნებში მონაწილეობის და თავისი ხმების დაცვის თვალსაზრისით.

მაგრამ არის კი ეს საკმარისი, რომ ასეთი ტიპის რეჟიმს არსებობა უსასრულოდ არ გაუხანგრძლივდეს? როდესაც ვამბობ რეჟიმს, მერწმუნეთ, ჩემთვის სულ ერთია - უგულავას სახელი ერქმევა, სააკაშვილის თუ მერაბიშვილის. მთავარია, ჩემს სამშობლოში არსებული რეჟიმი იმ ნიშნებს არ ატარებდეს, რაც ჩამოვთვალე. რაც შეეხება მცდელობებს, პოსტმოდერნისტული პერიოდისთვის დამახასიათებელია, რომ "ყველაფერი მოსულა". ისე, ქუჩაც უნდა მოისინჯოს, პარლამენტიც და სხვა ყველაფერიც.…

- არჩევნების შემდეგ, ბურჯანაძის გარშემო ახალი მოძრაობა ყალიბდება - როგორც ჩანს, აქ "ალიანსიდან" წამოსული ის პოლიტიკოსებიც აღმოჩნდებიან, რომლებიც მზად არიან, სააკაშვილის დასამარცხებლად რუსეთსაც დაუმეგობრდნენ იმ მოტივით, რომ ჰიტლერის წინააღმდეგ ჩერჩილი და სტალინიც გაერთიანებულან. ზოგადად, ბურჯანაძის პოზიციების გაძლიერება ნიშნავს თუ არა რუსეთის პოზიციის გაძლიერებას ქართულ პოლიტიკაში?

- რასაკვირველია, ეს არ ნიშნავს რუსული პოზიციების გაძლიერებას. ზოგადად, სასაცილოა ის, რომ ბურჯანაძე რუსეთის თამაშს ითამაშებს. არ მგონია, ამას დიდი არგუმენტაცია სჭირდებოდეს. ჩვენ ერთი რამ უნდა გავიგოთ - შპენგლერი, გერმანელი ფილოსოფოსი, თავის ნაწარმოებში სამყაროს სამად ჰყოფდა: ჩემი სახლი, ჩემი სოფელი და ყველაფერი დანარჩენი. რიგითი ქართველი მსოფლიოს ჰყოფს სამად: საქართველო, ამერიკა-რუსეთი და ყველა დანარჩენი.

არადა, მსოფლიო დღეს აბსოლუტურად განსხვავებულია. ის, რომ ბურჯანაძის გარშემო პირობითად მეორე ცენტრი იკრიბება, ფაქტია. მაგრამ თუ არჩევნებიდან გამომდინარე, "ალიანსის" გზის შესახებ შეგვიძლია ვიმსჯელოთ, ბურჯანაძის შემთხვევაში პროგნოზი ნაადრევად მიმაჩნია. საერთოდ, ალასანია იქნება თუ ბურჯანაძე, ლიდერი იქნება ის, ვინც ქართველობის ახალ იდეას შესთავაზებს საზოგადოებას.

ფაქტია, რომ სააკაშვილის პროექტი ჩაფლავდა. "თავისუფლების ინსტიტუტმა" მხოლოდ ეს შემოგვთავაზა -  ქართველებო, ქართველობაზე უარი ვთქვათო. ქართველობა არ არის კერძი, რომელსაც მარტივად შეკაზმავ და ვინმეს მიართმევ, ქართველობას შექმნა უნდა. წარმატებასაც ის ლიდერი მიაღწევს, ვინც ამ მხრივ ღირსეულ, ალტერნატიულ პროექტს შესთავაზებს საზოგადოებას

- სხვათა შორის, ქართულ-ამერიკულ ურთიერთობებზე მიხეილ სააკაშვილმა გაზეთ "ბერლინერ ცაითუნგს" განუცხადა: "ვვარაუდობ, რომ ობამას ეს არ უთქვამს. ამის მთქმელები ალბათ ბიუროკრატები იყვნენ, რომლებმაც იდიოტური წინადადება რომელიღაც დოკუმენტში ჩასვეს. ამერიკის მთავრობამ დაგვარწმუნა, რომ მისი პოლიტიკა ამ განცხადების საწინააღმდეგოა. არ მაქვს საფუძველი, ეჭვი შემეპაროსო".

- არ ვიცი, სააკაშვილს რატომ ჰგონია, რომ ობამა დოკუმენტებს ისევე წაუკითხავად აწერს ხელს, როგორც, სავარაუდოდ, თვითონ.… ამ საკითხს სერიოზულად ნუ განვიხილავთ. აქ მთავარი ისაა, რომ ხელისუფლება ბაიბურში არ არის, მსოფლიოში რა ხდება. ახლა ჩვენს ჭკუის კოლოფებს მთავარ, მსოფლიო ჩეჩნეთად თუ მსოფლიო ავღანეთად საქართველო წარმოუდგენიათ. ოღონდ ერთი რამ ვერ გაუგიათ: რატომ არ თანხმდება ჩვენს ჩეჩენიზაციას თუ ავღანეთიზაციას ცივილიზებული მსოფლიო. ერთი რამ ვერ გაგვიგია კავკასიელებსაც: რატომ არ მოქმედებენ ამერიკელები ვიკინგური პრინციპით: წეღან შპენგლერის ფილოსოფია ვახსენე.

მისი გმირი, ჰიპოთეზური ველური, მთელ მსოფლიოს ჰყოფს თავის სახლად, თავის სოფლად და “ყველა დანარჩენად. ზუსტად ასევე იქცევიან საქართველოს საჭეთმპყრობელნი და მათი ყმა ექსპერტები (პლუს სხვადასხვა "რუსთავები"). მათი გამოსვლების თანახმად, მსოფლიო პოლიტიკა დაიყვანება სამი ძალის - რუსეთის,– ამერიკის და გმირულად მებრძოლი საქართველოს ურთიერთობაზე (ევროპელები ჩასვრილები და მეძავები არიან ორიოდე გამონაკლისის გარდა). სხვა ძალები, მაგალითად, ჩინეთი, ინდოეთი და ბრაზილია მსოფლიოში არ არსებობენ (რომ არსებობდნენ, ტელევიზიით მაინც შევიტყობდით).

საქმე ის არის, რომ ქართული პოლიტიკა მსოფლიო სარბიელზე თავის დამკვიდრებას იმავე მეთოდებით აპირებდა, როგორითაც შორენა ბეგაშვილი ქართულ მედიასივრცეში - თავხედური მიწოლით და როდესაც ეს არ გამოვიდა, ჩვენი ხელისუფლება გაკვირვებული და შეურაცხყოფილი დარჩა. გაკვირვებულები ვართ შემდეგ გარემოებათა გამო:  ამათი აზრით, ამერიკა სამკვდრო-სასიცოცხლო ომს აწარმოებს რუსეთთან. ეს ომი სამარადისო უნდა ყოფილიყო, ვინაიდან განპირობებულია მარადიული ბუნებრივი (გეოპოლიტიკურ-გეოგრაფიული მიზეზებით). ჩვენს“ხელისუფალთა” აზრით, რუსეთი ამერიკისთვის არის მარადიული მტერი, რომელთანაც პერმანენტულად უნდა აწარმოებდეს გლობალურ ომს.

ამ ომში ჩვენ ჩვენს თავს ვთავაზობთ და ვაცხადებთ, რომ მზად ვართ ყველაფრისთვის. გვჯერა, რომ ამ ომის შედეგად ამერიკას შეეძლება, რუსეთს არა მხოლოდ საქართველო, მთელი კავკასია წაართვას. მაგრამ ამერიკა ამას რატომღაც არ სჩადის, მეტიც, მგონი საერთოდ შეგვატოვა რუსეთს. აი, ესაა სახელისუფლებო ექსპერტების და თავად ხელისუფლების მსჯელობის დედაარსი. სინამდვილეში ამერიკისთვის ახლა მტერი რუსეთი კი არა, ქაოსი, მსოფლიო უწესრიგობაა.

"ჯეი შვიდი" ახლა უკვე "ჯეი ოცი" გახდა. ამერიკამ შეცვალა მიდგომა მსოფლიო პოლიტიკისადმი, - რუსეთისა და საქართველოს ურთიერთობის მიმართ კი არა, მთელი მსოფლიოს მიმართ. აღარ არსებობენ ბუშისეული მარადიული მტრები და მარადიული მოყვრები. მოისპო პრიმაკოვის "მრავალპოლუსიანობაც", სადაც რუსეთი მის მიერ ერთ-ერთ პოლუსად იყო მიჩნეული.

ამის რესურსი რუსეთს არც აქვს და არც ექნება. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა მსოფლიო წესრიგის განსამტკიცებლად მსოფლიოს გავლენიანი სახელმწიფოები შეკრიბა, სადაც ინგლისთან, საფრანგეთთან და ა. შ. ევროპის ქვეყნებთან ერთად მეოცე წევრად ევროკავშირიც შევიდა. ეს იმიტომ, რომ პატარა ევროპული ქვეყნების ინტერესებიც ყოფილიყო დაცული. ცხადია, ამ ოცეულში ყველა თანაბარი ლიდერი ვერ იქნება. თუმცა მსოფლიოს ბედს მეტ-ნაკლებად, მოლაპარაკების საფუძველზე, სწორედ ეს კრებული გადაწყვეტს და მის წინააღმდეგ, ვინც უმრავლესობის აზრს არ დაემორჩილება, უმკაცრეს სანქციებს მიიღებს.

ამიტომაც არის სასაცილო, საქართველოში რაიმე პრორუსული ცენტრის შექმნა სახიფათოდ მივიჩნიოთ. თუკი რუსეთი საქართველოს წინააღმდეგ რაიმეს განიზრახავს და განახორციელებს, ეს იმის შედეგი კი არ იქნება, რომ ამერიკამ ან ევროპამ საქართველო გაყიდა, არამედ იქნება ზემოთ ნახსენები კრებულის მოლაპარაკებისა და თანხმობის შედეგი.