რატომ აიფეთქა თავი აჰმედ ჩატაევმა?! - კვირის პალიტრა

რატომ აიფეთქა თავი აჰმედ ჩატაევმა?!

"დაკავებული დუდაევი ერთ-ერთი იყო მათ შორის, ვინც ლაფანყურის სპეცოპერაციისას გადარჩა და ქართულმა სპეცსამსახურებმა ვალეს სასაზღვრო პუნქტიდან გაამგზავრეს თურქეთში"

"ამ დღეებში კახეთის ერთ-ერთ აზერბაიჯანულ სოფელში, რომელშიც არის სერიოზული ვაჰაბიტური ჯგუფი, ჯამაათს მომხდარის ასეთი ვერსია გააცნეს - რომ ეს სპეცოპერაცია მოაწყო თურქეთმა ქართული სპეცსამსახურების ხელით"

თბილისში ჩატარებული მასშტაბური სპეცოპერაციიდან ცხრა დღეში საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაადასტურა, რომ სპეცოპერაციისას დაღუპული ერთ-ერთი ეჭვმიტანილი მართლაც საერთაშორისო ტერორისტი აჰმედ ჩატაევია.

რას გეგმავდა და როგორ აღმოჩნდა ტერორისტული ორგანიზაცია "ისლამური სახელმწიფოს" ჩეჩნური ფრთის ერთ-ერთი გავლენიანი ფიგურა, ბატალიონ "იარმუკის" მეთაური, 37 წლის აჰმედ ჩატაევი თბილისში? რას ცვლის მისი საქართველოში ყოფნის ოფიციალური დადასტურება შექმნილ ვითარებაში? - გვესაუბრება ექსპერტი მამუკა არეშიძე:

- ჩემი აზრით, ჩატაევის საქართველოში ყოფნა აქამდე არსებულ მოცემულობაში ბევრს აღარაფერს ცვლის, რადგან აქამდეც ცხადი იყო, რომ "ისლამური სახელმწიფოს" სერიოზულმა ჯგუფმა შემოაღწია საქართველოში და აქ თითქმის ორი თვის განმავლობაში დაყო. ამ ჯგუფის მომზადების დონე და სერიოზულობა გამოჩნდა იმ წინააღმდეგობაშიც, რაც მათ სამართალდამცავებს გაუწიეს. უმთავრესი უპასუხო კითხვა არის ის, თუ რა მისიით შემოვიდა ეს ხალხი საქართველოში.

სხვა ყველაფერი მნიშვნელოვანი დეტალებია, მათ შორის ის, თუ როგორ გადმოლახეს საზღვარი, როგორ მოახერხეს იარაღის შეგროვება და შეტანა ამ სახლში, როგორ უთვალთვალებდნენ მათ და ა.შ.

მრჩება შთაბეჭდილება, მეტიც - მაქვს ირიბი ინფორმაციები, რომ მათ საქართველოში ჰქონდათ კონტაქტები და სხვადასხვა დროს ვიღაცები მიდიოდნენ მათთან ამ ბინაში. თუ ვიმსჯელებთ, რომ წარმოუდგენელია, იარაღით გადმოელახათ საქართველოს საზღვარი ან ქალაქში ევლოთ ამხელა არსენალით, ჩნდება ვარაუდი, რომ ეს იარაღი მათ ბინაში სხვა ადამიანებმა მიუტანეს. არ არის გამორიცხული, ეს ხალხი იყოს მათი სავარაუდო რეზერვი, რაც ძალიან სახიფათო ტენდენციაზე მიგვანიშნებს.

ბოლოს და ბოლოს, ამ ბინის პოვნაში ხომ დაეხმარათ ვიღაც, ბინისა, რომელიც აქამდეც იყო გახვეული უსიამოვნებებში და მის მფლობელებთანაც სერიოზული კითხვები არსებობს...

- ანუ ფიქრობთ, რომ შესაძლოა, ქვეყანაში რადიკალურ-ექსტრემისტული ისლამის მიმდევრების ქსელი არსებობდეს?

- დიახ, ამის საფუძვლიანი ეჭვი არსებობს. მით უფრო, რომ ჩემთვის ცნობილი გახდა - ამ სპეცოპერაციამდე ერთი კვირით ადრე "კავკასიის იმარატთან" დაახლოებულმა ერთ-ერთმა პირმა, კერძოდ, აჰმედ უმაროვმა - დოკუ უმაროვის ძმამ - განაცხადა, რომ მოხდა რეანიმაცია "კავკასიის იმარატის", ორგანიზაციის, რომელიც ბოლო ორი წლის განმავლობაში, თითქმის გამქრალი იყო ასპარეზიდან.

- იმის შესახებ, თუ რა გზით შემოვიდა ეს ჯგუფი საქართველოში, ერთადერთი ოფიციალური ინფორმაცია ვიცით - შს მინისტრის, გიორგი გახარიას განცხადება, რომ ისინი არალეგალურად შემოვიდნენ ქვეყანაში...

- მოდი, დავეყრდნოთ სწორედ შს მინისტრის განცხადებას და განვმარტოთ, რას ნიშნავს, არალეგალურად შეღწევა ამა თუ იმ ქვეყნის საზღვარზე? ეს შეიძლება იყოს სასაზღვრო-გამშვები პუნქტის გავლით ყალბი პასპორტებით შემოსვლა ან საზღვრის უკანონოდ გადმოლახვა იმ ადგილას, სადაც ის ნაკლებად არის დაცული.

ერთ-ერთი ჩრდილოკავკასიური წყაროდან მაქვს ინფორმაცია, თითქოს მათ თურქეთიდან ფეხით გადმოლახეს საზღვარი და გზაში ოთხი დღე იყვნენ.

თუ გავითვალისწინებთ აჰმედ ჩატაევის ფიზიკურ პრობლემებს, ეს ვერსია ძნელი დასაჯერებელია, მაგრამ მეორე მხრივ, ის ისეთი მიზანდასახული ადამიანი გახლდათ, შეიძლება კონკრეტული მიზნისთვის გაერისკა და ეს გაეკეთებინა კიდეც, თუმცა აქ ჩნდება კიდევ ერთი შეკითხვა: თუ მართლაც ასე მოხდა, სად იყვნენ ასე ნაქები თურქეთის სპეცსამსახურები?! ბუნებრივად იფიქრებ ადამიანი, რომ მათ თურქეთის მხრიდან დაეხმარა ვიღაც, შესაძლოა, გავლენიანი პირიც, რომელმაც ისინი საზღვრამდე მოიყვანა.

კიდევ ერთი თემა საქართველო-თურქეთის საზღვარია, სადაც რუსეთისა თუ აზერბაიჯანის საზღვრებთან შედარებით მოწესრიგებული სასაზღვრო ინფრასტრუქტურაა, რადგან ის საბჭოთა კავშირის დროინდელ საზღვარს გასდევს და მაშინ ეს ინფრასტრუქტურა არსებობდა. ამიტომაც ამ გზით გადმოსვლა ურთულესი იქნებოდა, თუმცა ამის ვერსიად განხილვა შეიძლება.

ჩემი აზრით, საიდან და როგორც უნდა შემოსულიყვნენ ეს ადამიანები საქართველოში, მათ ვიღაც ეხმარებოდა, ოღონდ საზღვრის რომელ მხარეს, ესაა საკითხავი.

- ექსპერტმა ტერორიზმის საკითხებში ბადრი ნაჭყებიამ "კვირის პალიტრასთან" ინტერვიუში განაცხადა: "შესაძლოა, ჩატაევი საქართველოში შემოეტყუებინათ დაკავებისა და საშიში ქსელის გახსნის მიზნით, ოღონდ ეს მხოლოდ საქართველოში დაგეგმილი ოპერაცია ვერ იქნებოდა"...

- ეს ვერსიაც შეიძლება დავუშვათ. როგორც ვიცი, სპეცოპერაციამდე ორი თვით ადრე, ის საქართველოში კონკრეტულ ადამიანებს დაუკავშირდა და ცდილობდა გაერკვია, ღირდა თუ არა აქ შემოსვლა. ზოგიერთი მას არწმუნებდა, რომ აქ ხიფათი არ ელოდა. მე შორს ვარ იმ აზრისგან, რომ ეს სატელეფონო საუბრები არ ისმინებოდა, ამიტომაც არ არის გამორიცხული, რომ ის, ვინც ჩატაევს ეპატიჟებოდა, სპეცსამსახურებისგან ყოფილიყო დამუშავებული. აქვე უნდა აღვნიშნოთ ისიც, რომ ჩატაევი იმ კატეგორიის ადამიანი არ გახლდათ, ვისი იოლად მოტყუებაც შეიძლებოდა. არ არის გამორიცხული, ჩატაევს აქ ჩამოსვლამდე დაცვის რამდენიმე "სარტყელი" შეექმნა. ის ამ სატელეფონო ზარებს დაჰყვა, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ არ ჰქონდა თავისი მიზანი, ამოცანა და დამატებითი გარანტია.

მე ამას ე.წ. შეთქმულების თეორიის დონეზე არ ვამბობ, უბრალოდ, არის ზოგი რამ, რის თაობაზეც მაქვს ინფორმაცია, მაგრამ ჯერჯერობით ეს ხმამაღლა არ ითქმის.

მოკლედ, ბევრი ვერსია არსებობს, მაგრამ მთავარი - რა მიზნით შეიძლება ჩატაევი აქ შემოსულიყო, არ ჩანს...

აქვე ჩნდება ერთი მნიშვნელოვანი შეკითხვაც: რამდენად საინტერესო გახდა საერთაშორისო ტერორიზმისთვის საქართველო და რაში მდგომარეობს ეს ინტერესი?

შესაძლოა, ეს არის ზურგის ფორმირება "კავკასიის იმარატისთვის", ან მომავალში კავკასიაში იატაკქვეშა ისლამური რადიკალიზმის გააქტიურებისთვის ბაზის შექმნა. ყველაფერი კარგად უნდა გაირკვეს და ქვეყანამ მიიღოს შესაბამისის ზომები.

თუ საქართველოში ჩატაევის ჩამოსვლის მიზანი იყო, აქ მოეწყო ტერორისტული თავდასხმა, მაგალითად, ისეთ მნიშვნელოვან ღონისძიებაზე, როგორიც იყო გასულ კვირას გამართული "აბრეშუმის გზის ფორუმი", ან განეხორციელებინა შეტევები აქაურ დიპლომატიურ წარმომადგენლობებზე, ესეც ამომწურავადაა გასარკვევი...

- ძველი ხელისუფლების წარმომადგენელთა თქმით, ჩატაევი თავის დროზე ქართულმა სპეცსამსახურებმა გადმოიბირეს... ამას აქვს ამ ვითარებაში მნიშვნელობა?

- დიახ, გივი თარგამაძემ ეს პირდაპირ სატელევიზიო ეთერში განაცხადა, თუმცა მე კარგად ვიცნობ ჩატაევის კატეგორიის ადამიანებს და მათთვის ამა თუ იმ ქვეყნის სპეცსამსახურებთან თანამშრომლობა არის აბსოლუტურად პირობითი რამ. თუ არ აქვთ იდეოლოგიური კავშირი კონკრეტულ პოლიტიკურ ჯგუფთან, მათი თანამშრომლობა არის დროებითი - დღეს არიან ერთთან და ხვალ წავლენ სხვასთან.

გავიხსენოთ ზოონი, იგივე რუსლან პაპასკირი. ის ხან საქართველოს სპეცსამსახურების აგენტი იყო, ხან - რუსეთის, ხან - თურქეთის და ა.შ., იმის მიხედვით, სად როგორ სჭირდებოდა.

გარდა ამისა, ცნობილი ბასაევი, რომელთანაც პირადად მომიწია შეხვედრამ, ამბობდა, ჩვენ ვიბრძვით რუსეთის მხარდამხარ, რადგან ეს გვჭირდება, ხვალ კი ამ იარაღს რუსეთისკენ შევაბრუნებთო... ეს არის ამ ხალხის ხელწერა - თავიანთი მიზნის მისაღწევად ეშმაკსაც კი შეეკვრებიან.

- ბევრი დღეს შექმნილ ვითარებას ლაფანყურის სპეცოპერაციას ადარებს...

- გარკვეულ პარალელებს მეც ვხედავ. ჯერ ერთი ის, რომ ერთი და იგივე პირები მონაწილეობდნენ ორივე შემთხვევაში - ჩატაევი და დაკავებული დუდაევი. დაკავებული დუდაევი ერთ-ერთი იყო მათ შორის, ვინც ლაფანყურის სპეცოპერაციისას გადარჩა და ქართულმა სპეცსამსახურებმა ვალეს სასაზღვრო პუნქტიდან გაამგზავრეს თურქეთში. მეორე პარალელი არის ის, რომ ისეთივე გაურკვეველი ვითარებაა, საქმის რეალური მდგომარეობა არ ვიცით და იძულებული ვართ, ვიმარჩიელოთ... სხვა პარალელებიც შეიძლება გავავლოთ, მაგრამ ამაზე ხმამაღლა ლაპარაკისგან თავს შევიკავებ...

ორიოდე სიტყვით მინდა, შევეხო ჩატაევის ფიგურას და რამდენიმე ამბავი გავიხსენო... ჩვენთან ბევრს ლაპარაკობენ, რომ ის "ხალიფატისთვის" მნიშვნელოვანი პირი იყო. კი, ნამდვილად ასეა, თუმცა მის მიმართ ერთგვაროვანი დამოკიდებულება არასდროს ყოფილა... საინტერესოა, რომ ლაფანყურის სპეცოპერაციის შემდეგ ევროპაში მყოფმა ჩეჩნური დიასპორის წარმომადგენლებმა მასთან შეხვედრა მოითხოვეს, რადგან ჰქონდათ კითხვები და მიიჩნევდნენ, რომ ჩატაევი ლაფანყურის ოპერაციისას არასწორად მოიქცა...

ჩატაევი ამ შეხვედრაზე არ მივიდა. მას მერე მის მიმართ სულ იყო ეჭვიანი თუ არა, ორჭოფული დამოკიდებულება მაინც...

ამის მიუხედავად, ჩატაევმა მაღალ რანგს მიაღწია "ისლამური ხალიფატის" რიგებში. ის იყო საბრძოლო დანაყოფის,"იარმუკის" ხელმძღვანელი, მაგრამ ფიზიკური მდგომარეობის გამო საბრძოლო ოპერაციებში მონაწილეობას ვერ იღებდა. სამაგიეროდ, ძალიან აქტიური იყო იდეოლოგიურ ფრონტზე - ის იყო "ისლამურ ხალიფატში" კავკასიის მიმართ იდეოლოგიური ტერორის ერთ-ერთი სულის ჩამდგმელი; პასუხისმგებელი სოციალურ ქსელებზე; შესაბამის ლიტერატურასა და ემისრების - ე.წ. მოლაპარაკე თავების - მომზადებაზე, რომლებიც ჩადიოდნენ კონკრეტულ რეგიონში და საზოგადოების სხვადასხვა ჯგუფზე იდეოლოგიურ გავლენას ახდენდნენ...

ამასობაში მისმა საბრძოლო ერთეულმა "იარმუკმა" საბრძოლო ოპერაციებში 200-ზე მეტი კაცი დაკარგა, რასაც მის მიმართ გაღიზიანება მოჰყვა... ამბობდნენ, რომ ერთ-ერთ ბრძოლაში, ვიღაცის დაკვეთით, მან თავისი თანამებრძოლები გაწირა. იყო შემთხვევები, როდესაც "ისლამური ხალიფატისადმი" მის ერთგულებაშიც შეიტანეს ეჭვი.

მიაქციეთ ყურადღება, თურქულმა სამართალდამცავებმა ის ჯერ გამოაცხადეს სტამბოლის ტერაქტის ორგანიზატორად, მერე კი ეს ამბავი მიჩქმალეს...

ის დაკავებული იყო რუმინეთში, უკრაინაში, შვედეთში, ავსტრიასა და საქართველოში და სამართალდამცავებს ყველგან დაუსხლტა... რჩებოდა შთაბეჭდილება, რომ ამ ახალგაზრდა კაცს, რომელსაც თან მოჰყვებოდა საოცარი ამბების შლეიფი, რაღაც ძალები მფარველობდნენ...

- შეიძლება, რომ მას გარკვეულ ეტაპზე რუსეთის ინტერესების სასარგებლოდ ემოქმედა?

- ეჭვი მეპარება... მას ისეთი მძიმე ამბები ჰქონდა რუსეთში გადატანილი, ნაკლებად არის შანსი, ამ ქვეყნის სპეცსამსახურების სამსახურში ჩამდგარიყო...

- ისმის განცხადებები, რომ ჩატაევი საქართველოს წინააღმდეგ არ იმოქმედებდა, თუმცა მომხდარის გამო, შესაძლოა, ქვეყანა შურისმაძიებელთა სამიზნედ იქცეს...

- შურისძიების საფრთხეს ვერ ვხედავ. ტერორისტული ორგანიზაციების ლოგიკა ასეთია: ისინი მოქმედებენ მიზანშეწონილობიდან და არა - ემოციებიდან გამომდინარე. თუ დასჭირდათ, ტერაქტს მოაწყობენ. შესაძლოა, ეს შურისძიების საფარველითაც შეფუთონ, თუმცა სინამდვილეში სხვა მოტივი ექნებათ. რაც შეეხება კითხვის პირველ ნაწილს... როდესაც ხარ ისეთი ორგანიზაციის წევრი, როგორიც "ხალიფატია", იქ შენი სურვილით დავალების შესრულებაზე უარს ვერ იტყვი. ერთადერთი თარხან ბათირაშვილი იყო, ალბათ, რომელიც დავალებაზე უარსაც იტყოდა და პროცესსაც გააჩერებდა, მაგრამ არა - ჩატაევი. მისი რანგი არ იყო ამისთვის საკმარისი...

- ექსპერტთა ნაწილის თქმით, სპეცოპერაცია, ერთი შეხედვით, თითქოს ნაჩქარევი და მოუმზადებელი იყო...

- კი, დასაწყისმა ჩემზეც ასეთ შთაბეჭდილება მოახდინა. საბოლოოდ კი, მიუხედავად ხარვეზიანი დრამატურგიისა, შედეგის მიხედვით, ვფიქრობ, წარმატებულ სპეცოპერაციად უნდა შეფასდეს, რადგან არ ყოფილა მსხვერპლი მშვიდობიან მოსახლეობაში, თუმცა, სამწუხაროდ, დავკარგეთ ერთი სპეცრაზმელი. ერთი რამ უნდა ითქვას: ჩემთვის ეს არ არის მხოლოდ ქართული მხარის ჩატარებული ოპერაცია, მე ვხედავ, რომ ის იყო დიდი საერთაშორისო სპეცოპერაციის ფრაგმენტი. მართალია, აქ მას ქართველები ატარებდნენ, მაგრამ სხვაგანაც ხდებოდა რაღაც ანალოგიური.

- თქვენ დასაწყისში ახსენეთ ქსელის არსებობის შესაძლებლობა. თბილისის სპეცოპერაციიდან რამდენიმე დღეში სპეცოპერაცია ჩატარდა ქობულეთში, სადაც დიდძალი იარაღი ამოიღეს. როგორც ცნობილია, დაკავებულია ქალბატონი, რომლის ტერორიზმთან კავშირს იძიებენ სამართალდამცავები. შეიძლება ეს დაკავშირებული იყოს თბილისის სპეცოპერაციასა და, ზოგადად, საერთო პროცესთან?

- შეიძლება თბილისის სპეცოპერაციასთან - არა, მაგრამ საერთო პროცესთან, ანუ საქართველოს ტერიტორიაზე გარკვეული ქსელის მომზადებასთან იყოს დაკავშირებული. აბა, რისთვის სჭირდებოდათ ამდენი იარაღი? ჩემი ინფორმაციით, ქობულეთის გარდა, სპეცსამსახურმა დიდძალი იარაღი ნახეს ბათუმშიც... ამიტომაც გაასმაგებული სიფრთხილე მართებს ხელისუფლებასაც და საზოგადოებასაც. ყველა ძალიან ფხიზლად უნდა ვიყოთ. აუცილებელია, გაირკვეს ჩატაევის ჯგუფის შემოსვლის გზა და ყველამ, ვინც პასუხისმგებელი იყო საზღვრის დაცვაზე, პასუხი აგოს!

ჯერჯერობით ვფიქრობ, რომ საქართველო არ არის პოლიტიკური ისლამის სამიზნე, თუმცა სატრანზიტოდ ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიის გამოყენებას აუცილებლად ეცდებიან. შეიძლება საქართველო გარკვეულ ბაზადაც მოიაზრებოდეს. გარდა ამისა, პრობლემაა ისიც, რომ ჩვენი საზოგადოების ნაწილი "ისლამური ხალიფატისა" და სხვა ასეთი რადიკალური ჯგუფების მუშაობის შედეგად, ფაქტობრივად, იდეოლოგიურად დაკარგული გვყავს. მათ ჯერ ავტომატები არ უჭირავთ, მაგრამ ხვალ რას გააკეთებენ, არავინ იცის...

მომხდარის ძალიან საინტერესო შეფასებები მესმის იმ ადამიანების მხრიდან, ვინც რადიკალური ისლამის იდეოლოგიას წარმოადგენენ საქართველოში, მაგრამ ჯერჯერობით სახელმწიფოს მიმართ ლოიალურად იქცევიან. ერთ მაგალითს მოგიყვებით: ამ დღეებში კახეთის ერთ-ერთ აზერბაიჯანულ სოფელში, რომელშიც არის სერიოზული ვაჰაბიტური ჯგუფი, ჯამაათს მომხდარის ასეთი ვერსია გააცნეს - რომ ეს სპეცოპერაცია მოაწყო თურქეთმა ქართული სპეცსამსახურების ხელით, რადგან ეს ჯგუფი, რომელიც აქ იყო შემოსული, თურმე მომავალი წლის გაზაფხულზე თურქეთში გეგმავდა ტერაქტს და რომ თითქოს გარკვეულ ძალებთან ერთად ამისთვის აქ ემზადებოდნენ.

ყველაზე საინტერესო ის არის, რომ ამ შეკრებაზე ჩატაევი მოღალატედ გამოაცხადეს, რადგან მუსლიმანურ თურქეთზე გეგმავდა თავდასხმასო...

ვფიქრობ, ეს არის იდეოლოგიური სვლა იოლად დამჯერი მოსახლეობის ცნობიერებაში ამ აზრის ჩასანერგად და იქაურების ნააზრევი ნამდვილად არ არის.როგორც ჩანს, მოვიდა შესაბამისი მესიჯი შესაბამისი ცენტრიდან...

- შეიძლება ამ ვერსიაში იყოს სიმართლის მარცვალი?

- ვერ გეტყვით, თუმცა ვერსიად შეიძლება განვიხილოთ.

- გვახსოვს, ლაფანყურის ოპერაციის შემდეგ ჩატაევი საკუთარი ნებით ჩაჰბარდა სამართალდამცავებს. რა მოხდა ახლა, რატომ არჩია სიკვდილი?

- სხვათა შორის, თავდაპირველად არც მაშინ ჩაჰბარდა - ლაფანყურის სპეცოპერაციიდან თითქმის ათი დღე იმალებოდა და მაშინღა ჩაჰბარდა, როცა მისი მდგომარეობა და ჭრილობა უკიდურესად გამწვავდა. ახლა კი, მაქვს ეჭვი, რომ მას ჰქონდა ძალიან მნიშვნელოვანი მისია, რომელიც ვერ შეასრულა და ამიტომაც აიფეთქა თავი. რა იყო მისი მისია - სწორედ ეს უნდა დადგინდეს უპირველესად.

ნათია დოლიძე