"ჩვენ ძალზე მოგვწონს ჯგუფებად დაყოფა და მერე ჩვენივე თავის ჯობნა" - კვირის პალიტრა

"ჩვენ ძალზე მოგვწონს ჯგუფებად დაყოფა და მერე ჩვენივე თავის ჯობნა"

"ეს იყო ისტორიული არჩევანი, რომელიც სააკაშვილმა გააკეთა"

"როცა საჭიროა, უნდა იყოს ქუჩა და მიტინგი, თუ საჭირო იქნება, უნდა იყოს მოლაპარაკებები"

"სახალხო კრებას" ამ სიტუაციიდან პლუსებით გამოძრომა ძალიან გაუჭირდება"

"ყველაზე ნაკლებად მე მინდა ძალის გამოყენება. ჩვენ ღირსეული იურიდიული სისტემა გვაქვს, პოლიციის მოდერნიზაციას ვახორციელებთ და დარწმუნებული ვარ, რომ ისინი შეიძლება იდეალურად არა, მაგრამ უწინდელზე პროფესიულად მოქმედებდნენ. პრობლემა ის არის, რომ როცა რადიკალიზმსა და ძალადობას აწყდებით, სამწუხაროდ, მსხვერპლიც არის. როცა დემონსტრანტების მანქანა პოლიციელებს გადაუვლის, კლავს და მძიმედ აშავებს გარშემომყოფებს, ვნებები მძაფრდება. ჩვენ ვცდილობთ მათ დამშვიდებას, მაგრამ ცხადია, მეტი ძალისხმევაა საჭირო", - ეს განცხადება საქართველოს პრეზიდენტმა მიხეილ სააკაშვილმა "ევრონიუსთან" საუბრის დროს, 26 მაისის ღამის მოვლენების შეფასებისას გააკეთა.

თუ პრეზიდენტი იმას გულისხმობდა, რომ კოლეგის დაღუპვის შემდეგ სამი ათასამდე სპეცრაზმელზე მეთაურებმა კონტროლი დაკარგეს, მთლად კარგად ვერ უნდა იყოს საქმე, პროფესიონალიზმზე ხომ ლაპარაკიც არ შეიძლება. თუნდაც ძალმომრეობის ნიშნების შემცველი მანიფესტაციის დროს პოლიციელის, ისევე როგორც სამოქალაქო პირის დაღუპვა, უდავოდ სამწუხარო ფაქტია... ტრაგიკული მოვლენებიდან ერთი კვირის თავზე რუსთაველი კიდევ ერთხელ გადაიკეტა - ამჯერად შერონ სტოუნის გამო. შესაძლოა, ნინო ბურჯანაძე ამერიკელ ვარსკვლავს გარეგნობით ჩამოუვარდება, მაგრამ მთლად მოსაწონი არ უნდა იყოს, ერთი კვირის წინ ერთ ქალბატონს გამზირის გადაკეტვისთვის ხელკეტებით დასდევდე და მეორეს იმავე გამზირზე წითელ ხალიჩას უგებდე.

26 მაისის მოვლენები საზოგადოების პოლარიზაციის კიდევ ერთ ფაქტორად იქცა - მომხდარს ზოგი რადიკალურად უარყოფითად აფასებს, ზოგიც თვლის, რომ ამ დღეს ყველანი კიდევ ერთხელ გადავრჩით, რასაკვირველია, ქართველ სამართალდამცველთა ძალისხმევით. კიდევ ერთი ტენდენცია, რაც მაისის მოვლენების შემდეგ გაჩნდა,  პოლიტიკოსთა მიმართ მასობრივი ანტიპათიის დაფიქსირება იყო. იმის შესახებ, რას მოუტანს ეს განწყობა ჩვენს საზოგადოებას, ბატონ გიორგი მარგველაშვილს ვესაუბრეთ:

- 26 მაისს დაკავებულები ოპერატიულად გაასამართლეს - მოსამართლეებმა ღამე გაათენეს და ზოგს პატიმრობა მიუსაჯეს, ზოგსაც ადმინისტრაციული ჯარიმა. უცნაურია, რომ ასეთ ვითარებაში ბადრი ბიწაძისთვის გირაოს შეფარდება პროკურატურამ მოითხოვა. მაშინ, როდესაც ეს ადამიანი ხელისუფლების მიერ მომიტინგეთა შეიარაღებაში, სახელმწიფო გადატრიალების მოწყობის მცდელობასა და სხვა მძიმე დანაშაულებშია მხილებული, რამდენად ადეკვატურია ასეთი რეაქცია სამართალდამცველების მხრიდან? მომხდარის შეფასებებმა საზოგადოება ორ ნაწილად გაყო. ერთნი მაროდიორობაზე, არაადამიანურ მოპყრობასა და სადისტურ გამოვლინებებზე საუბრობენ, მეორენი კი მხოლოდ ძალის ცალკეულ და უმნიშვნელო გადამეტებაზე. თუ არასამთავრობო სექტორი ტოტალურ კანონდარღვევებს აპროტესტებს, შინაგან საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენელი ამბობს, რომ მომავალში თუ მიტინგის დაშლა გახდება საჭირო, სწორედ ასეთივე ხერხებით დაიშლება. საზოგადოება იმდენად პოლარიზებულია, რომ ასეთი სხვაობით აფასებს მომხდარს?

- არ მგონია, მაინცდამაინც ამ თემაზე მოხდა ჩვენი საზოგადოების პოლარიზება. სამწუხაროდ, ბოლო ოცი წლის განმავლობაში რაღაცა უცნაური "ქიმიური რეაქციის" მეშვეობით ვიყოფით, მერე ისევ ქვეჯგუფებად ვნაწილდებით და მერე ისევ ვიყოფით. ჩვენი საზოგადოება იყო კლანური და დარჩა კლანურად. ამ კლანებს არ აქვთ სერიოზული წინა პირობა და წარსული. ჩვენ ძალზე მოგვწონს ჯგუფებად დაყოფა და მერე ჩვენივე თავის ჯობნა. ასე რომ, ეს დაყოფა ახალი არ არის, მუდმივად ამ დაპირისპირების პროცესში ვართ.  26-ში მომხდარით ხელისუფლებამ პოსტსაბჭოთა სივრცეში ევროპისთვის უფრო მოსათმენი პროგრესული ავტორიტარიზმიდან ნაბიჯი უფრო პოსტსაბჭოთა დიქტატორობისკენ გადადგა. ანუ, თუ აქამდე საბჭოთა სივრციდან დასავლეთის მიმართულებას ვარჩევდით, ახლა სააკაშვილი ერთმნიშვნელოვნად ცდილობს, ჩრდილოური ვექტორი აიღოს და თავი აჩვენოს როგორც ამ ტერიტორიის ბატონ-პატრონმა და წესრიგის დამმყარებელმა, თუმცა  არა ევროპული წესრიგისა, არამედ იმ ტიპის, რომელიც აქვთ პუტინსა და ლუკაშენკოს. ეს იყო ისტორიული არჩევანი, რომელიც სააკაშვილმა გააკეთა.

- 26 მაისის შემდეგ ერთი საინტერესო ტენდენცია დაფიქსირდა: ქუჩაში, ძალადობის გასაპროტესტებლად გამოსულმა საზოგადოებამ პოლიტიკოსებს სიტყვით გამოსვლის საშუალება არ მისცა. ზოგადად იყო უარყოფითი განწყობა მთელი პოლიტიკური სპექტრის მიმართ. იყო განცხადებებიც, რომ დროა, სამოქალაქო საზოგადოებამ თავად მოითხოვოს პასუხი როგორც ოპოზიციისგან, ისე ხელისუფლებისგან. თუ არის ლოგიკური ან რეალური სამოქალაქო საზოგადოების აქტივობა პოლიტიკოსთა გარეშე წარმოვიდგინოთ?

- პოლიტიკური პარტიები სამოქალაქო საზოგადოების განუყოფელი ნაწილია. თანამედროვე ცივილიზაციის ცხოვრებას სწორედ პოლიტიკური პარტიები წარმართავენ და არა ცალკეული აპოლიტიკური ჯგუფები. არაპარტიულ ჯგუფებს არ აქვთ ხელისუფლებაში მოსვლის ინტერესი და ისინი ზოგადად უფრო მაღალზნეობრივ ფასეულობებს იცავენ მაშინ, როდესაც პოლიტიკური ჯგუფები ესწრაფვიან ხელისუფლებაში მოსვლას. ამ თვალსაზრისით, საქართველოში პოლიტიკოსთა ამოგდება საზოგადოებრივი ცხოვრების დღის წესრიგიდან, პროგრესული და წინგადადგმული ნაბიჯიაო, - ვერ იტყვი. ვფიქრობ, ეს ტენდენცია უფრო ობიექტური გარემოებებით არის განპირობებული. სამოქალაქო საზოგადოება, მინუს პოლიტიკური პარტიები, არის ადეკვატური პასუხი იმ რამდენიმეწლიან იმედგაცრუებაზე, რომელიც საზოგადოებას აქვს ამ პოლიტიკური პარტიების მოღვაწეობიდან გამომდინარე.

- ხომ არ იქცევა 26 მაისი ერთგვარ წყალგამყოფად პოლიტიკოსთა მოღვაწეობაში იმ თვალსაზრისით, რომ მიტინგების, დემონსტრაციებისა და ქუჩის აქციებისგან თავს შეიკავებენ სხვადასხვა მიზეზის გამო? ბოლო დროს იმასაც ამბობენ, რომ საქართველოში ქუჩის პოლიტიკის ეპოქა დასრულდა.

- არა მგონია, გამართლებული იყოს პოლიტიკის გაყოფა "ქუჩისად" და "შეხვედრებისად". როცა საჭიროა, უნდა იყოს ქუჩა და მიტინგი, თუ საჭირო იქნება, უნდა იყოს მოლაპარაკებები. ამგვარი დიფერენცირება არასწორია, მეტიც, მგონია, რომ მარტო მოლაპარაკებების პოლიტიკას, მით უმეტეს საქართველოში, არაადეკვატური შედეგები ექნება. ხშირად ამბობენ, ჩვენ ქუჩის პოლიტიკის ეტაპი გავიარეთო. თუ საფრანგეთმა, დიდმა ბრიტანეთმა და ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა ვერ გაიარეს ეს ეტაპი, ჩვენ როგორღა გავიარეთ? ეს პოლიტიკური ბრძოლის ნორმალური არსენალია. ეს ეტაპი ჩვენ სამოცდაათი წელია, გავლილი გვქონდა და ისეთ ქვეყანაში ვცხოვრობდით, სადაც მიტინგის ჩატარება არ შეიძლებოდა.

გამოდის, რომ კი არ გავიარეთ და განვვითარდით, პირიქით, დეგრადაცია მოხდა და ისევ უკან, იმ დროში დავბრუნდით, სადაც ადამიანებს აზრის თავისუფლად გამოხატვის უფლება არ ჰქონდათ.…თუ წყალგამყოფზე ვილაპარაკებთ, შესაძლებელია, ეს იყოს ახალგაზრდობისთვის რაღაცის მაჩვენებელი, რომ იგივე სამოქალაქო საზოგადოება გაემიჯნოს იმ ცრუ იდეალებს, იმ ცრუ იმიჯს, რომელსაც სააკაშვილი ნერგავდა თავისი თავის შესახებ, რაკი ამბობდა, ევროპული ტიპის ლიდერი და ევროპული იდეების მატარებელი ვარო. 26-ში ნათლად გამოჩნდა სააკაშვილის მიკუთვნებულება ყველა გეოგრაფიული მიმართულებისკენ - იქნება ეს ჩრდილოეთი, აღმოსავლეთი თუ სამხრეთი - გარდა დასავლეთისა. ასე რომ, ამ თვალსაზრისით, შეიძლება 26 მაისი წყალგამყოფიც აღმოჩნდეს.

- კონკრეტული პოლიტიკური მოძრაობები - "სახალხო კრება" და "ქართული პარტია" შეიძლება ითქვას, რომ დაფუძნების დღიდან აქცენტს მაისის თვეზე აკეთებდნენ და თამამი განცხადებებით, ხელისუფლების დასრულებასაც წინასწარმეტყველებდნენ. როგორ ფიქრობთ, მათ პოლიტიკაში არსებობას მაისის მოვლენებმა ზიანი არ მიაყენა?

- მოვლენების ცენტრში ყოფნის გამო "სახალხო კრებას" შეეძლო თავისი რეიტინგი გაეზარდა, მაგრამ ჯერჯერობით ასეთ რამეს ვერ ვხედავ და თუ შანსი დაკარგეს, ეს იქნება სამუდამოდ დაკარგული. ვგულისხმობ ხალხის განწყობას, რომელიც შეიძლებოდა შექმნილიყო, ასე ვთქვათ, დაზარალებულის, თუნდაც მსხვერპლის მიმართ. ეს მომენტი ყოველთვის არსებობს - მსხვერპლისადმი გარკვეული სიმპათია ჩნდება. ვიმეორებ - არ ჩანს, რომ  "სახალხო კრებამ" შეძლო ქართველ საზოგადოებაში ამ ემოციის მობილიზება და აქტუალიზება. და თუმც მათ ძალიან ბევრი გაიღეს სწორედ ამ აქციაზე, სიტუაციიდან პლუსებით გამოძრომა ძალიან გაუჭირდებათ.

- "ქართულმა პარტიამ" თავისი აქციები გააუქმა და შეიძლება ითქვას, შემდგომ განვითარებულ მოვლენებზე პასუხისმგებლობაც მოიხსნა. მათ რეიტინგს რამდენად წაადგება ასეთი "უკან დახევის" მანევრი?

- ძალიან ადრეა ამაზე დასკვნის გაკეთება. ყოველ შემთხვევაში, ოქრუაშვილის განცხადებებიდან გამომდინარე, "ქართული პარტია" ძალიან მძიმე ვითარებაში აღმოჩნდა. ეს დღეები გადაწყვეტს, როგორ გამოვლენ ისინი ამ მირაჟიდან და რა პასუხს შესთავაზებენ საზოგადოებას კითხვებზე, რომლებიც დღითი დღე  ჩნდება მათ მიმართ. ამ ეტაპზე, რა თქმა უნდა, უფრო მეტი კითხვები გაისმის ადამიანის უფლებებთან, დაკარგულებთან, ძალმომრეობასთან დაკავშირებით, მაგრამ აუცილებლად დადგება ეტაპი, როდესაც კითხვები მათ მიმართაც გაჩნდება: რა მოხდა 26-მდე განვითარებული მოვლენების დროს. ჯერჯერობით მათი მხრიდან დამაჯერებელი პასუხის ნაცვლად თავის მართლება ისმის. მახსოვს ლევან გაჩეჩილაძის პირველი განცხადება, საიდანაც ძალიან ძლიერი ემოცია მოდიოდა, მაგრამ ამის შემდეგ მსგავსი არაფერი ყოფილა. ვფიქრობ, ისინი დღეს რთულ ვითარებაში არიან და პოლიტიკურ გამოსავალზე ფიქრობენ.

- დიდი გაღიზიანება გამოიწვია ირაკლი ოქრუაშვილის ინტერვიუმ რუსულ მედიაში, სადაც ყოფილი თავდაცვის მინისტრი საქართველოსგან ჩეჩენი ტერორისტების აქტიურ დახმარებაზე საუბრობდა?

- რა გითხრათ, ოქრუაშვილი არ არის სახელმწიფო მოხელე, რომელიც ჩემ მიერ იქნებოდა დაქირავებული და რომლის კრიტიკის უფლებაც მექნებოდა. ოქრუაშვილი არც მაშინ იმსახურებდა ჩემს ინტერესსა და მხარდაჭერას, როდესაც სახელმწიფო მოხელე იყო. ასე, ცალკე განყენებული ადამიანის განკითხვა და მის ფსიქიკაში ჩაწვდომა ძნელია. პოლიტიკურად კი წამგებიანი ნაბიჯი იყო მისი მხრიდან ამ ინტერვიუს მიცემა. დადებითად არავის შეუფასებია ოქრუაშვილის ეს საქციელი. თუმცა არც მისი პოლიტიკაში ყოფნის დროს მქონია დიდი იმედი, მის მოღვაწეობაზე ჩემი იმედგაცრუება რომ გაგიზიაროთ.