მეფეთა საკადრისი ჩინებული "ჩინური"
"ხილადაც რომ მიირთვათ, მაშინვე დარწმუნდებით ამ ჯიშის განუმეორებლობაში, თითქოს ბუნებას მთელი თავისი შარბათი ამ პატარა მარცვლებში ჩაუტევია"
"ღვინის ამოღება-ამოსვლა მზის ამოსვლას უნდა ჰგავდეს"
ახალგაზრდა ექიმს, 24 წლის ილია ქავთარაძეს ქართლში, კასპის რაიონის სოფელ ოკამში, ქართული საღვინე ვაზის ჯიში, "ჩინური" (ქართლის მოსახლეობა საუკეთესო თვისებების გამო მას ჩინებულს, ასევე, კასპურსა და კასპურ თეთრს უწოდებს) უდგას. მართალია, მამულ-დედულის ზრდას ჯერჯერობით პროფესიულ ზრდას არჩევს, მაგრამ ის, რაც მამა-პაპისგან დარჩა, იმის მიტოვებას არ აპირებს. ამის შედეგად ქავთარაძეების მარანში თაფლივით ტკბილი ღვინო ყოველწლიურად დუღდება, თვე-ნახევარში კი ახალდაწურული ოქროსავით ღვინო ბაჯაღლოდ იქცევა - უფრო დაიწმინდება, დაიხვეწება და მზად იქნება გამოსამზეურებლად.
ილია ქავთარაძე: - ამ პროცესს ღვინის გამზიანებას ვეძახით - ღვინის ამოღება-ამოსვლა მზის ამოსვლას უნდა ჰგავდეს. ჩემს ვენახში რიგთაშორისი მანძილი 1.20-ია, ამიტომ ვენახს მცირე ზომის ტრაქტორით ვხნავთ და ვაფხვიერებთ, ძირითადი სამუშაოები კი ხელით სრულდება, მათ შორის, შეწამვლაც. ვაზს რაც შეიძლება ნაკლებად მავნებელ პრეპარატებს ვასხურებთ, თუ საჭიროება არ მოითხოვს, ვცდილობთ წამალი არც მივაკაროთ. მიჯობს მცირე, მაგრამ ნატურალური პროდუქტი მივიღო. ვენახში მამაპაპურად ვტრიალებთ: ვაზის ძირებს ყოველწლიურად ფეხით ვბარავთ, ნაკელი ურმით შეგვაქვს, შუაგულებში ბალახს ცელით ვთიბავთ, ფიწლით ვაქუჩებთ და ვენახის თავებში ზვინებად ვდგამთ, ბოლოს კი საზამთროდ საქონლისთვის ვინახავთ. ვცდილობთ საკუთარი ძალით გავიდეთ ფონს, ამიტომ მთელი ოჯახი ვშრომობთ. თუ ჭრაქმა არ შეუტია, 3-4-ჯერ შეწამვლაც საკმარისია. საქართველოს თითქმის ყველა კუთხეში ვარ ნამყოფი, ბევრი სტუმარიც გვწვევია და როცა სიტყვა მოიტანს და ვიტყვი, რომ ამ ღვინოს "ჩინური" იძლევა, ყველას, განსაკუთრებით კი ახალგაზრდებს, შემოტანილი ჰიბრიდული ჯიში ჰგონიათ. არადა, ეს არის უძველესი ქართული ვაზი. დროთა განმავლობაში სიტყვა "ჩინებული" შემოკლდა და "ჩინურმა" ჩაანაცვლა, ივანე ჯავახიშვილის მიხედვით, ეს სახელწოდება ამ ჯიშის ყურძნის მარცვლების ფერიდან წარმოდგება - მწიფობაში მარცვლები მომწვანო-ოქროსფერია, ზეთისხილის ფოთლის ფერს ჰგავს, რასაც ძველ ქართულში "ჩინი" ეწოდებოდა.
- გამოდის, მეფეთა და გმირ მეომართა საკადრისი ღვინო გქონიათ.
- ამ ღვინის დაჭაშნიკებისთანავე წარმოდგენა ეცვლებათ, ხილადაც რომ მიირთვათ, მაშინვე დარწმუნდებით მის განუმეორებლობაში, თითქოს ბუნებას მთელი თავისი შარბათი ამ პატარა მარცვლებში ჩაუტევია. თუმცა ქებით ძირი რომ არ გავაგდებინო ქვევრებს, აგერ, ბატონო, მარანიც.
"ჩინური" ძალიან გამძლეა დაავადებების მიმართ. მთელ მსოფლიოში ცნობილ ატენურ ღვინოში ლომის წილი ჩვენებურ "ჩინურსაც" უდევს. ატენური ღვინის ნახევარი გვერდი "ჩინურის" ნაჟურია.
დაკრეფილ ყურძენს ქვევრში ნაკლებად, უფრო კასრებში ვწურავთ, წვენს იმ დღესვე ვაცლით და მინის ჭურჭელში ვათავსებთ, დროთა განმავლობაში 5-6 ჯერ მაინც ვუცვლით ძირს, ერთი ბოციდან მეორეში გადაგვაქვს, სანამ ღვინოს მთლიანად არ მოსცილდება ლექი და შამპანურივით კამკამა არ გახდება. ღვინის ხშირი გადაღება აცოცხლებს სასმელს, ჟანგბადით ამდიდრებს და ანიავებს. დაწურვიდან სამი კვირის თავზე პირველად უწევს გადაღება ღვინოს, მეორედ - ორი კვირის შემდეგ, მესამედ - კიდევ ერთი კვირის; ამის შემდგომ ღვინო ისინჯება, როგორი დადგა.
ჭაჭაზე არ ვაჩერებთ მხოლოდ და მხოლოდ იმიტომ, რომ მსუბუქ ღვინოზე მოთხოვნა მეტია. მარნები წელს "ჩინურში" ლარს და ათ თეთრს იხდიდნენ, თუმცა მოდიოდნენ ისინიც, ვისაც შინ დასაწურად უნდოდათ და ყურძენში ლარ-ნახევარსაც გვთავაზობდნენ. "ჩინური" დიდი მსხმოიარობით არ გამოირჩევა, ამიტომ კარგი იქნება, მარნები მეტს იხდიდნენ, ხალხიც მეტ მონდომებას გამოიჩენს.
ჩვენებურ "ჩინურს", კახურთან შედარებით, მსმელის მეტი ხათრი აქვს, დასალევადაც ჰაეროვანია და ნაბახუსევითა და თავის ტკივილითაც არ იკლებს კაცს. თუმცა კეთილი თვისებების მიუხედავად, კარგი მსმელი უნდა იყო, რომ ლიტრ-ნახევარ-ორ ლიტრს გაექცე. ასე რომ, მასთან ხუმრობას არავის ვურჩევ.
კახა მჭედლიშვილი