პრემიერმა განათლების სისტემაში რამდენიმე მიმართულებით რეფორმა უკვე დააანონსა.
რა მიმართულებით საჭიროებს სისტემა გაჯანსაღებას და შეცვლის თუ არა თამარ სანიკიძეს განათლების მინისტრის პოსტზე, "კვირის პალიტრის" კითხვებს ფილოლოგიის დოქტორი გია მურღულია პასუხობს:
- განათლების პოლიტიკის მემკვიდრეობითი სისტემა ვერ ჩამოყალიბდა. ვერც პარლამენტი იქცა მის მაკონტროლებელ მექანიზმად, არადა, განათლების კომიტეტი საკანონმდებლო ბაზას უნდა ქმნიდეს, მის აღსრულებაზე კი განათლების სამინისტრო ზრუნავდეს. მხოლოდ ამ პირობის დაცვის შემთხვევაში შევძლებთ განსაზღვრას, სად გავჩერდით, რა გვაქვს გამოსასწორებელი და საიდან
უნდა გავაგრძელოთ მოქმედება. ბოლო 25 წლის განმავლობაში განათლების სისტემის რეფორმირებისთვის სოლიდური ფინანსები ხშირად გაუაზრებლად და ზოგჯერ მავნებლურადაც დაიხარჯა. ფულს ვინ ჩივის, თუმცა ესეც მნიშვნელოვანი ფაქტორია, რადგან უმეტესობა საქართველოსთვის გაცემული კრედიტი გახლდათ, დროც დავკარგეთ. შედეგი კი წლების განმავლობაში ვერ მივიღეთ.
- ეს არ უნდა გახდეს წინა პირობა, რომ მოქმედი მინისტრი თანამდებობიდან გათავისუფლდეს?
- ამ კითხვას არ ვუპასუხებ. ზოგადად, განათლების სისტემის დაფინანსება და საკადრო პოლიტიკა ბევრის გაკეთების შესაძლებლობას არ იძლევა, მაგრამ ყველაფერი ხომ მაინც შედარებითია, ყოველთვის შეგვიძლია მეტი ვაკეთოთ. განათლების რეფორმა, ვფიქრობ, არასისტემურად და შესაბამისი მონიტორინგისა და საზოგადოებრივი შეფასების გარეშე ტარდებოდა. მაჯაზე ხელის დადებაა აუცილებელი, რომ ვიცოდეთ, რამდენად განათლებულ ახალგაზრდა თაობას ვზრდით.
- რეფორმებს შორის ყველაზე მტკივნეული მასწავლებელთა პროფესიული დონის განსაზღვრა აღმოჩნდა.
- როგორი მასწავლებელი მინდა მყავდეს, ამის განსაზღვრა სწორია, მაგრამ სახელმწიფომ ისიც უნდა განსაზღვროს, შრომის შედეგი კარგ, საშუალო და ცუდ მასწავლებელს შესაბამისად აუნაზღაუროს. სახელმწიფო მასწავლებელს განვითარების შესაძლებლობასაც უნდა აძლევდეს.
- მასწავლებელთა სახლები ამ მხრივ არაეფექტურია?
- სამსაათიანი ტრენინგისგან რა უნდა მიიღოს მასწავლებელმა? ჩვენთან სულ 60 ათასამდე მასწავლებელია, შესაბამისად, მასწავლებელთა სახლებში გამტარუნარიანობაც მცირეა. რეფორმამ გამოავლინა, რომ მასწავლებელთა 90% სასერტიფიკაციო გამოცდებში იჭრება, საუბარია იმის შემოწმებაზე, რას ასწავლის პედაგოგი ბავშვს და რა მეთოდოლოგიით. 90% ჩაჭრილი მასწავლებელი რა უბედურებაა?! ასეთი მასწავლებლებისგან ხშირად მსმენია, პედაგოგობის 30-წლიანი სტაჟი მაქვსო. ეს საამაყო კი არა, სახელმწიფოს სირცხვილია. თუ უხარისხოდ მუშაობ, სტაჟი ინდულგენცია არ არის. მასწავლებლებში მოტივაციაც დაბალია. მოგეხსენებათ, დღეს სკოლები ვაუჩერული პრინციპით ფინანსდებიან და სახელმწიფო ერთ ბავშვში წელიწადში 350 ლარს იხდის. რა ქნას იმ სკოლამ, სადაც მოსწავლეების რაოდენობა მცირეა, მოკვდეს? ამასთან, სკოლის დირექტორს არა აქვს რესურსი, რომ კარგი მასწავლებლის იდეები დააფინანსოს. სახელმწიფოსგან გადარიცხულ თანხებს კომუნალური ხარჯები და სკოლის ადმინისტრაციის სახელფასო ფონდი "ჭამს".
- ამიტომაც დაიწყო სკოლებში ე.წ. ფონდის ფულის აგროვება?
- სამწუხაროდ, საზოგადოება კორუფციაზე უარს თავად არ ამბობს. ხშირად მხოლოდ სიტყვით გვინდა პრობლემების გადაჭრა. ჯერჯერობით მენტალობის ცვლილება მაინც ვერ მოვახერხეთ. მეტიც, არავინ კითხულობს, რა წერია დოკუმენტში ზოგადი განათლების მიზნის შესახებ. მაგალითად, მუსიკის სტანდარტში ეწერა, რომ მე-11 კლასის მოსწავლემ სიმფონიური ორკესტრის დირიჟორობა უნდა შეძლოს. ლიტერატურის სტანდარტში კი ისეთი მოთხოვნებია, მის დაკმაყოფილებას სულ რამდენიმე ლიტერატორი თუ შეძლებს. რა უბედურებაა ეს, ან გვაძლევს კი ამის შესაძლებლობას სკოლის სახელმძღვანელოები?
- გავრცელდა ინფორმაცია, რომ განათლების მინისტრის პოსტზე თამარ სანიკიძეს შეცვლით.
- ასეთ ამბებზე დიდი ხანია მეღიმება. მოლა ნასრედინს უთხრეს, შენი ცოლი სხვებთან დადის და იქნებ ყურადღება მიაქციოო, მოლამ უპასუხა, ტყუილია, თორემ ერთხელ ჩემთანაც შემოივლიდაო... მსგავსი შინაარსის საუბარი ჩემთან არ ყოფილა.
რუსუდან შელია
რა მიმართულებით საჭიროებს სისტემა გაჯანსაღებას და შეცვლის თუ არა თამარ სანიკიძეს განათლების მინისტრის პოსტზე, "კვირის პალიტრის" კითხვებს ფილოლოგიის დოქტორი გია მურღულია პასუხობს:
- განათლების პოლიტიკის მემკვიდრეობითი სისტემა ვერ ჩამოყალიბდა. ვერც პარლამენტი იქცა მის მაკონტროლებელ მექანიზმად, არადა, განათლების კომიტეტი საკანონმდებლო ბაზას უნდა ქმნიდეს, მის აღსრულებაზე კი განათლების სამინისტრო ზრუნავდეს. მხოლოდ ამ პირობის დაცვის შემთხვევაში შევძლებთ განსაზღვრას, სად გავჩერდით, რა გვაქვს გამოსასწორებელი და საიდან
- ეს არ უნდა გახდეს წინა პირობა, რომ მოქმედი მინისტრი თანამდებობიდან გათავისუფლდეს?
- ამ კითხვას არ ვუპასუხებ. ზოგადად, განათლების სისტემის დაფინანსება და საკადრო პოლიტიკა ბევრის გაკეთების შესაძლებლობას არ იძლევა, მაგრამ ყველაფერი ხომ მაინც შედარებითია, ყოველთვის შეგვიძლია მეტი ვაკეთოთ. განათლების რეფორმა, ვფიქრობ, არასისტემურად და შესაბამისი მონიტორინგისა და საზოგადოებრივი შეფასების გარეშე ტარდებოდა. მაჯაზე ხელის დადებაა აუცილებელი, რომ ვიცოდეთ, რამდენად განათლებულ ახალგაზრდა თაობას ვზრდით.
- რეფორმებს შორის ყველაზე მტკივნეული მასწავლებელთა პროფესიული დონის განსაზღვრა აღმოჩნდა.
- როგორი მასწავლებელი მინდა მყავდეს, ამის განსაზღვრა სწორია, მაგრამ სახელმწიფომ ისიც უნდა განსაზღვროს, შრომის შედეგი კარგ, საშუალო და ცუდ მასწავლებელს შესაბამისად აუნაზღაუროს. სახელმწიფო მასწავლებელს განვითარების შესაძლებლობასაც უნდა აძლევდეს.
- მასწავლებელთა სახლები ამ მხრივ არაეფექტურია?
- სამსაათიანი ტრენინგისგან რა უნდა მიიღოს მასწავლებელმა? ჩვენთან სულ 60 ათასამდე მასწავლებელია, შესაბამისად, მასწავლებელთა სახლებში გამტარუნარიანობაც მცირეა. რეფორმამ გამოავლინა, რომ მასწავლებელთა 90% სასერტიფიკაციო გამოცდებში იჭრება, საუბარია იმის შემოწმებაზე, რას ასწავლის პედაგოგი ბავშვს და რა მეთოდოლოგიით. 90% ჩაჭრილი მასწავლებელი რა უბედურებაა?! ასეთი მასწავლებლებისგან ხშირად მსმენია, პედაგოგობის 30-წლიანი სტაჟი მაქვსო. ეს საამაყო კი არა, სახელმწიფოს სირცხვილია. თუ უხარისხოდ მუშაობ, სტაჟი ინდულგენცია არ არის. მასწავლებლებში მოტივაციაც დაბალია. მოგეხსენებათ, დღეს სკოლები ვაუჩერული პრინციპით ფინანსდებიან და სახელმწიფო ერთ ბავშვში წელიწადში 350 ლარს იხდის. რა ქნას იმ სკოლამ, სადაც მოსწავლეების რაოდენობა მცირეა, მოკვდეს? ამასთან, სკოლის დირექტორს არა აქვს რესურსი, რომ კარგი მასწავლებლის იდეები დააფინანსოს. სახელმწიფოსგან გადარიცხულ თანხებს კომუნალური ხარჯები და სკოლის ადმინისტრაციის სახელფასო ფონდი "ჭამს".
- ამიტომაც დაიწყო სკოლებში ე.წ. ფონდის ფულის აგროვება?
- სამწუხაროდ, საზოგადოება კორუფციაზე უარს თავად არ ამბობს. ხშირად მხოლოდ სიტყვით გვინდა პრობლემების გადაჭრა. ჯერჯერობით მენტალობის ცვლილება მაინც ვერ მოვახერხეთ. მეტიც, არავინ კითხულობს, რა წერია დოკუმენტში ზოგადი განათლების მიზნის შესახებ. მაგალითად, მუსიკის სტანდარტში ეწერა, რომ მე-11 კლასის მოსწავლემ სიმფონიური ორკესტრის დირიჟორობა უნდა შეძლოს. ლიტერატურის სტანდარტში კი ისეთი მოთხოვნებია, მის დაკმაყოფილებას სულ რამდენიმე ლიტერატორი თუ შეძლებს. რა უბედურებაა ეს, ან გვაძლევს კი ამის შესაძლებლობას სკოლის სახელმძღვანელოები?
- გავრცელდა ინფორმაცია, რომ განათლების მინისტრის პოსტზე თამარ სანიკიძეს შეცვლით.
- ასეთ ამბებზე დიდი ხანია მეღიმება. მოლა ნასრედინს უთხრეს, შენი ცოლი სხვებთან დადის და იქნებ ყურადღება მიაქციოო, მოლამ უპასუხა, ტყუილია, თორემ ერთხელ ჩემთანაც შემოივლიდაო... მსგავსი შინაარსის საუბარი ჩემთან არ ყოფილა.
რუსუდან შელია
ოდნავ მაინც მიბაძეთ და აღარ დაგჭირდებათ დღე და ღამე მასწავლებლების "პროფესიულ" ზრუნვაზე ფიქრი და ფულის ხარჯვა. სხვა მიმართულებით დსახარჯეთ თანხა და შედეგსაც ნახავთ!!!
2. ყველა სკოლა უნდა ჩადგეს თანაბარ პირობებში (ინფრასტრუქტურა, მატერიალურ-ტექნიკური რესურსი, დაფინანსება და ა.შ.);
3. მასწავლებელს არ უნდა უწევდეს საკუთარი სახსრებით სხვადასხვა რესურსის ყიდვა და მოძიება, იმისათვის რომ, თუნდაც, რაიმე პროექტი განახორციელოს, ეს უნდა უზრუნველყოს სკოლამ;
4. მოსწავლეთა რაოდენობა კლასში არ უნდა აღემატებოდეს 20-ს;
5. სახელმძვანელოები და პროგრამები ძირეულად უნდა შეიცვალოს, ის რაც ახლა არის, სრული მარაზმია;
6. უმაღლეს სასწავლებლებში ჩასარიცხი ბარიერი უნდა აიწიოს მინიმუმ 50%.
ეს არასრული ჩამონათვალია, თუმცა განათლების ხარისხზე პირდაპირ აისახება.
ამის შემდეგ იზრუნეთ მასწავლებლების პროფესიულ განვითარებაზე. სხვა შემთხვევაში ყველა მცდელობა იქნება ფუჭი და უშედეგო!