"ჯობია ლობისტებში დაიხარჯოს ფული, ვიდრე ჩინოსნების ჯიბის გასქელებაზე"
"დღეს დასავლეთში აშკარად ფიქრობენ, რომ რუსეთზე ზეწოლა საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციის თემის პედალირებით გაცილებით მომგებიანი შეიძლება იყოს, ვიდრე მხოლოდ
უკრაინაზე ლაპარაკი"
რუსეთის დაზვერვის სამსახურის ყოფილი პოლკოვნიკი სერგეი სკრიპალი და მისი ქალიშვილი იულია 4 მარტს დიდი ბრიტანეთის პატარა ქალაქ სოლსბერიში გონებადაკარგული იპოვეს. იმთავითვე გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ნერვულ-პარალიტიკური ნივთიერებით მათ მოწამვლაში რუსეთის სპეცსამსახურების ხელი ურევია. მალევე დიდი ბრიტანეთის ხელისუფლების უმაღლესმა პირებმა რუსეთი საჯაროდ დაადანაშაულეს და კრემლის პოლიტიკის წინააღმდეგ უმკაცრესი ზომების გატარება დაიწყეს. ორ ქვეყანას შორის დაწყებული დიპლომატიური ომი სულ უფრო მასშტაბური ხდება, მასში ნატოსა და ევროკავშირის ქვეყნებიც ჩაერთვნენ, რუსეთისთვის ახალი სანქციების დაწესებაზე ლაპარაკობენ აშშ-ისა და საფრანგეთის ლიდერებიც. მიმდინარე პროცესებში ექსპერტთა ნაწილი ახალი "ცივი ომის" დასაწყისის ნიშნებსაც ხედავს და ეს ყველაფერი მოხდა რუსეთის საპრეზიდენტო არჩევნების წინ. მართლაც მოსალოდნელია თუ არა უახლოეს მომავალში დასავლეთსა და რუსეთს შორის ახალი და ყოვლისმომცველი კონფლიქტის გაჩაღება? - ამ საკითხზე საუბრით დავიწყეთ ინტერვიუ ექსპერტ მამუკა არეშიძესთნ:
- ერთი შეხედვით, სკრიპალების მოწამვლის უმთავრეს ავტორად სწორედ რუსეთი ჩანს, მაგრამ ლოგიკურად თუ გავაანალიზებთ პროცესებს, თითქოს ამ ეტაპზე კრემლს ეს სკანდალი სულაც არ სჭირდებოდა. ამიტომაც თავდაპირველად არ გამოვრიცხავდი იმის შესაძლებლობას, რომ ვიღაც სხვას ემოქმედა რუსეთის ხელწერით, თუმცა დიდი ბრიტანეთის განცხადებები ისეთი ხისტია, ძნელად წარმოსადგენია, ფაქტების გარეშე ასე ელაპარაკათ და ემოქმედათ.
თუ ამას მივაბამთ წინა მკვლელობების, ბერეზოვსკის, ლიტვინენკოსა და ა.შ., ამბებს, აშკარაა, რომ რუსეთი ბრიტანეთის ტერიტორიაზე აქამდეც იშორებდა არასასურველ ხალხს, რაზეც ბრიტანეთი მძაფრად რეაგირებდა, მაგრამ რაც ახლა ხდება, ამას მძაფრი რეაგირება აღარ ჰქვია.
ლაპარაკია ორ ქვეყანას შორის, ფაქტობრივად, ყველანაირი ურთიერთობების გაწყვეტაზე, რაც, ბუნებრივია, გვაფიქრებინებს, რომ ამან მსოფლიო ახალი "ცივი ომის" ფაზაში შეიძლება შეიყვანოს, თანაც ფატალური დასასრულით.
ბრიტანეთის პრემიერ ტერეზა მეის პოზიცია უკიდურესად აგრესიულია, აშკარაა, ის ცდილობს დაემსგავსოს მარგარეტ ტეთჩერს და ამისთვის არგუმენტებიც აქვს და ლოგიკაც.
ეს პროცესი რუსეთისთვის ძალიან მძიმე შედეგებით შეიძლება დასრულდეს, იმიტომ, რომ დიდ ბრიტანეთს შეუძლია თავისი მოკავშირეების კონსოლიდირება და კრემლთან ერთიანი ფრონტით დაპირისპირება. ნატოს წევრმა ქვეყნებმა ერთმნიშვნელოვნად გამოხატეს მხარდაჭერა, გვესმის ახალი სანქციების თაობაზე განცხადებები, მასშტაბური დიპლომატიური კონფლიქტი უკვე არსებობს, რასაც სერიოზული პოლიტიკური და ეკონომიკური ნაბიჯები მოჰყვება, რაც რუსეთისთვის ძალიან მძიმე დარტყმა იქნება.
დიდმა ბრიტანეთმა 23 რუსი დიპლომატი გააძევა თავისი ტერიტორიიდან. ასეთი რამ გასული საუკუნის 70-იან წლებშიც მოხდა, მაგრამ დღეს ვითარება თვისებრივად განსხვავებულია.
ბრიტანელებს, ამერიკელებთან ერთად, აქვთ რუსეთზე ზეწოლის სხვა ძალიან ქმედითი ბერკეტებიც, რომელთა გამოყენებაც შეუზღუდავად შეუძლიათ. მაგალითად, რუსეთიდან ბუნებრივი აირის მიწოდების მნიშვნელოვნად შეზღუდვა და ა.შ.
ამ ფონზე გააქტიურდა შუა აზიიდან ბუნებრივი აირის ტრანსპორტირების თემაც, რომელმაც საქართველოზე უნდა გაიაროს.
საინტერესოა, რომ დიდი ბრიტანეთისა და რუსეთის დაპირისპირების კონტექსტში არაერთხელ ახსენეს საქართველო და ჩვენი ტერიტორიების ოკუპაცია. ეს ახსენა ტერეზა მეიმაც, რაც ძალიან კარგია, მაგრამ აქვე უნდა გულისტკივილით ითქვას, რომ ჩვენი დასავლელი პარტნიორები ზოგჯერ საერთაშორისო პოლიტიკისთვის დამახასიათებელი ცინიზმით იქცევიან, როცა სჭირდებათ, საქართველოს ახსენებენ, როცა არა, არა.
მაგრამ ჩვენ, რა თქმა უნდა, ეს ვითარება მაქსიმალურად უნდა გამოვიყენოთ და მეტად შევახსენოთ მსოფლიოს ჩვენი პრობლემები. ყველა დონეზე, ყველა ფორუმზე უნდა ვილაპარაკოთ ამაზე. ამ პროცესს ბევრი ჩვენთვის მნიშვნელოვანი რამ შეიძლება მიებას. ახლა გვმართებს ძალიან სწორი დიპლომატიის გატარება და გონივრული მოქმედება.
დღეს დასავლეთში აშკარად ფიქრობენ, რომ რუსეთზე ზეწოლა საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციის თემის პედალირებით გაცილებით მომგებიანი შეიძლება იყოს, ვიდრე მხოლოდ უკრაინაზე ლაპარაკი.
- შეიძლება, რომ სკრიპალის მოწამვლა რუსეთის საპრეზიდენტო არჩევნების კონტექსტში ყოფილიყო დაგეგმილი?
- მიუხედავად იმისა, რომ ამ დანაშაულთან ოფიციალური მოსკოვი კავშირს უარყოფს, რუსულ პრესას თუ გადავხედავთ, დიდწილად ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, რომ ეს სწორედ რუსების მოწყობილია. იწერება დაახლოებით ასეთი შინაარსის სტატიები, როცა იქნება, ყველა მოღალატე დაისჯებაო.
აქედან გამომდინარე, ვერ გამოვრიცხავთ, რომ ეს ყოფილიყო მართლაც საკუთარ მოქალაქეებზე ზემოქმედებისთვის განკუთვნილი, იმის ჩვენება, აი, ყველგან და ყველაფერს მისწვდება ჩვენი გრძელი ხელიო. სამწუხაროდ, ამგვარ აგრესიულ, კუნთების თამაშის პოლიტიკას კარგა ხანია იყენებს კრემლი. პუტინმა მთელი წინასაარჩევნო კამპანია სწორედ ამგვარად წარმართა. მისი განცხადებები სწორედ აგრესიითა და მუქარით იყო გაჟღენთილი.
არ დაგავიწყდეთ, რომ სკრიპალების მოწამვლიდან მოკლე ხანში ლონდონში სრულიად საიდუმლო ვითარებაში გარდაცვლილი ნახეს რუსი ბიზნესმენი და ბორის ბერეზოვსკის მეგობარი ნიკოლაი გლუშკოვი, რომელიც რუსეთის დღევანდელ ხელისუფლებას ძებნილად ჰყავდა გამოცხადებული. ეს ფაქტიც ბუნებრივად დაუკავშირდა რუსულ სპეცსამსახურებს და ბრიტანეთისთვის ეს აშკარად ბოლო წვეთი აღმოჩნდა.
ბევრისთვის და პირადად ჩემთვისაც სრულიად გაუგებარია, დღეს კრემლს ამგვარ სკანდალსა და კონფლიქტში რატომ უნდა შეეყო თავი, მით უფრო, არჩევნების წინ, თუმცა გამოთქმისა არ იყოს, "Умом Россию не понять".
მთელი ეს პროცესი კიდევ უფრო დაამძიმა ოფიციალური მოსკოვის ცინიკურმა განცხადებებმა და ზახაროვას ეპატაჟურმა გამოსვლებმა. თუ ერთი წამით დავუშვებთ, რომ სკრიპალები რუსულ სპეცსამსახურებს არ მოუწამლავთ, გამოდის, ვიღაც გენიოსმა, რომელიც რუსული პოლიტიკის აგრესიულ ლოგიკას მიჰყვა, დაგეგმა ეს ყველაფერი. მან ისიც კი ივარაუდა, რომ კრემლი თავისი ხისტი განცხადებებით მასზე გაჩენილ ეჭვს კიდევ უფრო განამტკიცებდა. მოკლედ, დღეს რუსეთის ხელისუფლება, ერთი მხრივ, უარყოფს ამ საქმეში მონაწილეობას, მეორე მხრივ კი ისე იქცევა, მისი გაკეთებული რომც არ იყოს, დაგარწმუნებს, რომ დამნაშავე სწორედ ის არის.
- როცა ჩვენი გაზეთი გამოვა, უკვე ოფიციალურად იქნება დადასტურებული ისედაც ნათელი ფაქტი, რომ რუსეთის საპრეზიდენტო არჩევნებში უკვე მეოთხედ პუტინი გაიმარჯვებს. ელით თუ არა რაიმე ცვლილებებს მის მმართველობაში?
- მალე გამოჩნდება, აპირებს თუ არა რამის მნიშვნელოვნად შეცვლას პუტინი. ამის ერთ-ერთი მთავარი კომპონენტი მთავრობის დაკომპლექტება იქნება. ეს უპირველესად გამოჩნდება, საგარეო საქმეთა მინისტრს შეცვლის თუ არა.
სხვათა შორის, ტრამპმა რაღაც თვალსაზრისით ცვლილებებისთვის შანსი მისცა რუსეთს. ვგულისხმობ სახელმწიფო მდივან რექს ტილერსონის გადაყენებასა და მაიკ პომპეოს მოსვლას. სწორედ ამაზე მიანიშნებდა მისი პირველი განცხადება, რომლის შინაარსი დაახლოებით ასეთი იყო: რუსეთი ჩვენი მეტოქეა, ჩინეთი კი მტერიო. ვფიქრობ, რუსეთში ეს გზავნილი გაიგეს, თუმცა რამდენად გაიაზრეს, ვერ გეტყვით. ერთიცაა - ბრიტანეთ-რუსეთის კრიზისის ფონზე ამას როგორი გაგრძელება შეიძლება მოჰყვეს, საკითხავია.
ვფიქრობ, პუტინი გამარჯვების შემდეგ შეეცდება დაარეგულიროს როგორმე ეს სკანდალი და გაიზიაროს კიდეც ტრამპის გზავნილი.
თუ მოხერხდა და კრემლი აშშ-თან კონსტრუქციული დიალოგის რეჟიმში ჩადგა, არ არის გამორიცხული, საქართველოსთან ურთიერთობაშიც მიდგომა ოდნავ უკეთესობისკენ შეცვალოს.
ბარემ აქვე ვიტყვი - ზოგიერთ საქმეში ჩაუხედავს ჰგონია, რომ პრემიერის წერილი რუსეთის ხელისუფლებისადმი ცარიელ ადგილზე გაკეთდა. ეს დაუკავშირდა ტატუნაშვილის ტრაგედიას და ბევრმა მიიჩნია, რომ აქედან გამომდინარე ლაპარაკობდა კვირიკაშვილი, მაგრამ, ვფიქრობ, ასე არ არის. ჩემი აზრით, ამას ებმის კულუარული დიპლომატია, მით უფრო, რომ აშშ-ის ელჩმა საქართველოში იან კელიმ მხარი დაუჭირა პრემიერის პოზიციას და განაცხადა, რომ რუსეთთან დიალოგი აუცილებელია. სიტყვასიტყვით ასე თქვა: "საქართველოს უნდა ჰქონდეს პრაგმატული დიალოგი რუსეთთან".
ჩემი აზრით, ცვლილებები იგეგმება და ის ნაბიჯი, რომელიც გადადგა საქართველოს მთავრობამ, შეიძლება ამის წინა პირობა გახდეს. სხვათა შორის, ჩვენი მთავრობის აქტიურობა - ვიზიტები ბაქოსა და ერევანში ამ პროცესის ნაწილი მგონია.
- პრემიერ კვირიკაშვილის წერილზე რუსულმა პასუხმა ქართულ პოლიტიკურ წრეებსა და საზოგადოებაში აზრთა დიდი სხვადასხვაობა გამოიწვია. იგივე მოჰყვა პრემიერ კვირიკაშვილის რუსულ პასუხზე გაკეთებულ განცხადებას, რუსეთის პასუხი ტოვებს სივრცეს საუბრისთვისო. ოპოზიციის ზოგიერთმა წარმომადგენელმა პრემიერის გადადგომაც კი მოითხოვა. თქვენ როგორ შეაფასებთ რუსულ პასუხს?
- პასუხი იყო აგდებული და ცინიკური. სიმართლე გითხრათ, ველოდი, რომ არც გვიპასუხებდნენ. მაგრამ ეს ბევრს არაფერს ნიშნავს, მსოფლიო ისტორიაში არის უამრავი მაგალითი, როდესაც შენ მიდიხარ კომპრომისზე იმისთვის, რომ ქვეყანას სიკეთე და წინსვლა მოუტანო.
ჩვენს პოლიტიკურ ოპოზიციას ვერ გაურჩევია, რა არის გამბედაობა და რა - ამპარტავნობა. ხშირად განცხადებებს მხოლოდ პოლიტიკური ოპონირებისთვის აკეთებენ.
ჩემი აზრით, მიუხედავად პასუხისა, კვირიკაშვილის განცხადება ძალიან მნიშვნელოვანი და საჭირო იყო. თუ რატომ, ამაზე უკვე ვილაპარაკე.
მიმაჩნია, რომ ასეთი სამშვიდობო, არააგრესიული მიწოლა უნდა გავაგრძელოთ კრემლზე. თუ გვექნება არა ეპიზოდური, არამედ თანამიმდევრული, მუდმივი, ინიციატივიანი პოლიტიკა ოკუპირებული ტერიტორიების მიმართ, მაშინ ეს შედეგს აუცილებლად მოიტანს.
უკვე 10 წელი ხდება 2008 წლის ომიდან, ვფიქრობ, დროა ყველა საერთაშორისო ფორუმზე, ყველგან ძალიან მწვავედ დადგეს ლტოლვილების დაბრუნების საკითხი.
დეოკუპაციის თემა უმნიშვნელოვანესია, მაგრამ ეს ებმის ზუსტად დევნილების დაბრუნებას.
- პრემიერის წერილის შემდეგ გააქტიურდა ლაპარაკი ჟენევის ფორმატის შესახებ. ითქვა, რომ მისი რანგის აწევის შემთხვევაში შესაძლოა მასში პრემიერ კვირიკაშვილსაც კი მიეღო მონაწილეობა.
- ერთია მოლაპარაკებათა ფორმატის შეცვლა და მეორე - რანგის აწევა. ამ უკანასკნელს მე არ ვვარაუდობ, ისედაც მაღალი წარმომადგენლობაა - მინისტრის მოადგილეები მონაწილეობენ, პრემიერების მონაწილეობა მუდმივად წარმოუდგენელი მგონია. ჩემი აზრით, უმნიშვნელოვანესია, რომ შეიცვალოს სწორედ ჟენევის ფორმატის შინაარსი და უფრო მასშტაბური გახდეს.
აქვე აუცილებლად უნდა ვთქვა, რომ დროა სერიოზული მუშაობა დაიწყოს ლობისტური ჯგუფების ჩამოსაყალიბებლად სხვადასხვა მიმართულებით, მათ შორის, მოსკოვშიც. ეს ლობისტური ჯგუფები უნდა იყვნენ დიასპორულიც და არადიასპორულიც. ჩვენ მიტოვებული გვაქვს ეს სივრცე. არადა, დიდწილად ლობისტურმა ჯგუფებმა განაპირობეს სომხეთის თუ აზერბაიჯანის პრობლემების გატანა მსოფლიო ასპარეზზე. იქაც კი უნდა ვიმუშაოთ, სადაც არ გველიან, მაგალითად, თურქეთში. ჯობია ამაში დაიხარჯოს ფული, ვიდრე ვიღაცა ჩინოსნების ჯიბის გასქელებაზე.
როცა საერთაშორისო ურთიერთობებსა და საფრთხეებზე ვლაპარაკობთ, აუცილებლად უნდა ითქვას - დიდი პრობლემაა ის, რომ ქვეყანაში მაკონსოლიდირებელი ორგანო აღარ გვაქვს, მაგალითად, ისეთი, როგორიც უშიშროების საბჭო იყო. ასეთი გლობალური საფრთხეების პირობებში ეს წარმოუდგენელია. ასეთი რამ არც ერთ ქვეყანაში არ ხდება, მით უფრო, რომ არც ძლიერი ანალიტიკური ცენტრები გვაქვს. ამაში აზერბაიჯანი და სომხეთიც კი გვჯობიან.
- უკვე ლამის ერთი თვე გავიდა არჩილ ტატუნაშვილის მკვლელობიდან და ცხედრის ოჯახისთვის დაბრუნება ვერა და ვერ მოხერხდა. პარლამენტში კი სპეციალური რეზოლუციის მიღებაზე უმრავლესობა და ოპოზიცია, როგორც იქნა, შეჯერდნენ და მიმდინარე კვირას, სავარაუდოდ, უყრიან კენჭს. როგორც ცნობილია, რეზოლუციაში ლაპარაკია ე.წ. ოთხოზორია-ტატუნაშვილის სიის შექმნასა და სანქციების დაწესებაზე. თქვენი აზრით, ვინ შეიძლება იყვნენ ამ სიის ფიგურანტები?
- უპირველესად, მგონია, ცხედარი აქამდე იმიტომაც არ გადმოგვცეს, რომ დანაშაულის კვალის დაფარვას ცდილობენ. განსაკუთრებით რუსეთს აღარ აწყობდა კიდევ ერთი მკვლელობის ბრალდება არჩევნებამდე. ვფიქრობ, არჩევნების ჩავლის შემდეგ დააბრუნებენ ტატუნაშვილის ნეშტს.
რაც შეეხება რეზოლუციას, გამიჭირდება თქმა, ვინ შეიძლება იყოს ამ სიის ფიგურანტი, რადგან ეს, მგონი, რეზოლუციის ავტორებმაც არ იციან კარგად. მე ისიც ვერ გავიგე, ამ სიაში მარტო ოსები შეჰყავთ თუ რუსებიც. ვფიქრობ, საკმაოდ საფრთხილო საკითხია. რას მოგვცემს ამგვარი სიის შექმნა, ამაზე ლაპარაკს, ალბათ, სიის გამოქვეყნების შემდეგ უფრო შევძლებთ.
- "საქართველოს მხარდამჭერი აქტი იქნებოდა მომდევნო ლოგიკური ნაბიჯი ამ განსაკუთრებული ურთიერთობების მხარდაჭერისა და განმტკიცებისათვის", - განაცხადა საქართველოს პრეზიდენტმა გიორგი მარგველაშვილმა ამერიკის შეერთებული შტატების კონგრესში გამართულ კონფერენციაზე. საქართველოს პრეზიდენტი ფიქრობს, რომ საქართველოს მხარდამჭერი აქტი გააერთიანებს აშშ-სა და საქართველოს თანამშრომლობის ყველა არსებულ ფორმატს, წარმოქმნის ახალ ფორმატებს და უზრუნველყოფს როგორც საქართველოს გრძელვადიან სტაბილურობას, ასევე რეგიონში აშშ-ის ინტერესების დაცვას.
- ეს საინტერესო და მნიშვნელოვანი ინიციატივაა და იმედია, მისი შექმნის თაობაზე კულუარულად წინასწარ უკვე იყო დაწყებული მოლაპარაკებები, გარკვეული გადაწყვეტილებაც მიიღეს და განცხადება მხოლოდ ამის შემდეგ გაკეთდა. ასეთ შემთხვევაში ეს ძალიან მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იქნება. თუ ასე არ არის, მაშინ ეს კარგა ხანს დარჩება დეკლარირების დონეზე.
- სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების სააგენტოს აღმასრულებელი დირექტორი და ცნობილი სამოქალაქო აქტივისტი ზვიად დევდარიანი "ქალთა მოძრაობამ" სექსუალური შევიწროების ათამდე შემთხვევაში დაადანაშაულა მას შემდეგ, რაც სახალხო დამცველმა ნინო ლომჯარიამ ის "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" სამეურვეო საბჭოს წევრობის კანდიდატად წარადგინა. ზვიად დევდარიანმა ბრალდების ავტორები "მიზანმიმართულ შანტაჟში" დაადანაშაულა და საკუთარი კანდიდატურა მოხსნა.
- სულ ორჯერ მყავს დევდარიანი ნანახი, არც მას და არც საქმის არსს არ ვიცნობ. ერთი, რაც შემიძლია ვთქვა, ის არის, რომ ასე უარგუმენტოდ, ანონიმური ბრალდებების საფუძველზე ადამიანის გაწირვა არასწორია. ან მაინცდამაინც ახლა რატომ გაახსენდათ? როგორც განცხადებიდან ჩანს, აქამდეც იცოდნენ ეს და რატომ დუმდნენ? ასე ნებისმიერი ადამიანი შეიძლება დაადანაშაულო, შელახო მისი ღირსება და პატივი. დევდარიანის განცხადება ვნახე და სასამართლოს გზით აპირებს საკუთარი სიმართლის დაცვას, რაც სწორი გზაა.
ნათია დოლიძე