"ბიძინა ივანიშვილის გარშემო ძალიან ბევრი პოლიტიკური ქამელეონია"
"დიახ, ივანიშვილმა დაუშვა შეცდომები, მაგრამ ტყუილად უხარია ზოგიერთს, რომ ეს სააკაშვილის დაბრუნების წინაპირობა იქნება. სააკაშვილი ჩვენი საზოგადოების დიდი ნაწილისთვის მიუღებელია და მორჩა, ამას ვერანაირი ფაქტორი ვერ შეცვლის"
საქართველოს ევროპის საბჭოში გაწევრებიდან მეოცე წელი შესრულდა, რაც სტრასბურგში განსაკუთრებულად აღინიშნა. "20 წლის წინ საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე ზურაბ ჟვანიამ, ევროსაბჭოში საქართველოს გაწევრების ისტორიულ მომენტში, თავისი ცნობილი სიტყვა წარმოთქვა. 20 წლის შემდეგ მსურს აქვე გავიმეორო მისი სიტყვები: "მე ვარ ქართველი და მაშასადამე, ვარ ევროპელი!""- ასე მიმართა პრემიერ-მინისტრმა მამუკა ბახტაძემ ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის წევრებს. ზურაბ ჟვანიას ეს სიტყვები ამოიტვიფრა მის სახელსა და გვართან ერთად ვარსკვლავზე, რომელიც ევროპის საბჭოს სასახლის წინ გაიხსნა. შეგახსენებთ, ევროსაბჭოს სასახლესთან იმ ცნობილი პოლიტიკური მოღვაწეების ვარსკვლავებია განთავსებული, რომლებსაც ამ ორგანიზაციის მუშაობაში დიდი წვლილი აქვთ შეტანილი.
საინტერესო პოლიტიკური პროცესები მიმდინარეობდა ქვეყანაშიც. საზოგადოების დიდი ყურადღება დაიმსახურა ბიძინა ივანიშვილის ინტერვიუმ და "დაიცავი საქართველოს" შეკრებამ, ასევე ზუგდიდში განვითარებულმა მოვლენებმა. მოგეხსენებათ, ქალაქი 19 მაისს ახალი მერის არჩევნებისთვის ემზადება, ვითარება საკმაოდ დაძაბულია. მთავარი ბრძოლა "ქართულ ოცნებასა" და "ნაციონალურ მოძრაობას" შორის მომავალ შუალედურ არჩევნებზე, სავარაუდოდ, სწორედ ზუგდიდში გაიმართება. ექსპერტ სანდრო თვალჭრელიძესთან საუბარი სტრასბურგში განვითარებული მოვლენებით დავიწყეთ:
- ევროსაბჭოში გაწევრების მეოცე წლისთავი ნამდვილად მნიშვნელოვანი თარიღია ჩვენი ქვეყნის უახლეს ისტორიაში, განვლილი 20 წელი კი ძალზე რთული და გამოწვევებით სავსე იყო, თუმცა დაგვირგვინებად და უმნიშვნელოვანეს მოვლენად შეიძლება მივიჩნიოთ ის, რომ ამ წლის ბოლოდან საქართველო ევროპის საბჭოს თავმჯდომარე ქვეყანა ხდება.
ჩემი აზრით, ამ ოცი წლის განმავლობაში ქვეყანამ დიდ პროგრესს მიაღწია. შესაძლოა ახალგაზრდებს არ ახსოვთ, მაგრამ ჩვენ ხომ ვიცით, 20 წლის წინ რა ხდებოდა, ელემენტარული ცხოვრების პირობები არ იყო - წყალი, შუქი, გაზი არ გვქონდა, მოშლილი იყო ინფრასტრუქტურა, ყველა სფეროში კორუფცია ყვაოდა... ამასთან შედარებით დღევანდელი საქართველო ძალიან წინ წასული ქვეყანაა, მაგრამ ლადო ასათიანის თქმისა არ იყოს, ხომ ლამაზია ეს საქართველო, მაგრამ ჩვენ უფრო ლამაზი გვინდა (იცინის)... ასეთია ქართველი კაცის ბუნება, არადა, ასეთ პროგრესს, ბალტიისპირეთის ქვეყნების გარდა, ვერც ერთმა პოსტსაბჭოთა ქვეყანამ ვერ მიაღწია. ნახეთ რა ხდება აზერბაიჯანში, ან რა მენტალიტეტია, ან რა ხდება ბაქოს იქით...
ყველაზე მნიშვნელოვანია, რომ მოხერხდა სამოქალაქო საზოგადოების ჩამოყალიბება. ასეთი განვითარებული სამოქალაქო საზოგადოება არც ჩეხეთშია და არც პოლონეთში, ამიტომ არ მეშინია მურუსიძეებისა და ჩინჩალაძეების, ჩვენი საზოგადოება არ მისცემს მათ უსამართლობის დაკანონების უფლებას. ნებისმიერი მთავრობა უნდა იყოს ძალიან ფრთხილად, ჩვენ უკვე ვართ ის საზოგადოება, რომელიც ღირსების შელახვას არავის აპატიებს.
რაც შეეხება პრემიერის გამოსვლას ევროსაბჭოს ასამბლეაზე, ეს იყო დაბალანსებული სიტყვა, სწორი გზავნილებით.
- თუმცა მას მოუწია მძიმე კითხვებზე პასუხების გაცემამაც... - დიახ, თუმცა მიმაჩნია, რომ ის კარგად იყო მომზადებული და თავი გაართვა კითხვა-პასუხსაც. ვწუხვარ გარდაცვლილი ქალბატონი ია კერძაიას გამო, მაგრამ მიმაჩნია, რომ ამ საკითხზე დასმული შეკითხვები გადამეტებული და არაადეკვატური იყო, ბახტაძის პასუხები კი, მოზომილი. ვფიქრობ, ამ საკითხის ამგვარი აჟიტირებით "ნაციონალური მოძრაობის" სახე უფრო კარგად ჩანს, ის ადამიანის უბედურების გამოყენებას პოლიტიკური მიზნებისთვის ცდილობს, რაც ამორალურია.
- ბიძინა ივანიშვილმა საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ პირველი ვრცელი ინტერვიუ მისცა ტელეკომპანია "იმედს"... - სიმართლე გითხრათ, არ დამრჩა შთაბეჭდილება, რომ ბიძინა ივანიშვილი შექმნილ სიტუაციას მაინცდამაინც სრულყოფილად აღიქვამს და აფასებს. იდეები და სურვილები კარგია, მაგრამ რეალური ვითარება სხვაა...
ორ საკითხს გამოვარჩევდი: პირველი - მის მოწოდებას გაერთიანებისკენ, რაც აბსოლუტურად არარეალური მგონია შექმნილ ვითარებაში, როდესაც "ქართულ ოცნებასა" და "ნაციონალურ მოძრაობას" ერთმანეთის გინების გარდა, ფაქტობრივად, არანაირი ტექნოლოგია აღარ დარჩათ, ამით კი საზოგადოების პოლარიზაციას კიდევ უფრო უწყობენ ხელს. ამ ვითარებაში საზოგადოების კონსოლიდაცია როგორ წარმოუდგენია ბატონ ივანიშვილს, არ ვიცი...
მეორე საკითხი, რაზეც გავამახვილებ ყურადღებას, არის ივანიშვილის შეფასებები, რომ პარტიიდან ორნაირად შეიძლება წასვლა: ერთი - ევროპულად, მსოფლმხედველობრივი შეხედულებებით, როგორც მან სოციალ-დემოკრატების გასვლა განიხილა, და მეორე - არაევროპულად, რომელშიც ბესელია და სხვები იგულისხმა.
ჩემი აზრით, ის ხვდება, რომ მომავალი საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ აუცილებელი გახდება გარკვეული ალიანსის შექმნა და მთავრობის ამაზე დაფუძნება და ეს განცხადებაც, ჩემი აზრით, მომავალ საარჩევნო ტექნოლოგიებს უკავშირდება, ანუ ის სოციალ-დემოკრატებს სამომავლოდაც მიიჩნევს პარტნიორებად, თუმცა აქ მთავარი სხვა რამაა - თუ მას წარმატების მიღწევა სურს, აუცილებლად მოუწევს დაპირებების შესრულება და პარტიის ძირეულად რეფორმირება. რამდენად აქვს ამის რესურსი, არ ვიცი. ლაპარაკი ახალი სახეების მოზიდვაზე კარგია, მაგრამ რამდენად მოახერხებენ ამას, ძნელი სათქმელია. ბიძინა ივანიშვილსა და "ქართულ ოცნებას" აშკარად აკლიათ ადამიანური რესურსი. ზოგიერთი მას მხარს უჭერს მანამ, სანამ ის ფულს უხდის, როგორც კი შეუწყვეტს ფინანსურ წყაროს, მაშინვე გარდაისახებიან. მოკლედ, მის გარშემო ძალიან ბევრი პოლიტიკური ქამელეონია, არადა, მას სჭირდება რეალური, პრინციპული ადამიანები, რომელთაც ენდობა. სწორედ ამას ემსახურება, ჩემი აზრით, ირაკლი ღარიბაშვილის პოლიტიკაში დაბრუნება.
- ამ ინტერვიუში ყველაზე საინტერესო მაინც სასამართლო სისტემასთან დაკავშირებული მოსაზრებები იყო. კვლავაც ბუნდოვანია, თუ რატომ ლობირებს ივანიშვილი მურუსიძე-ჩინჩალაძის ჯგუფს. მეტიც, მან სცადა, საზოგადოება დაერწმუნებინა, რომ გირგვლიანის მკვლელობის საქმის წარმართვაში მურუსიძე კი არა, შავგულიძე ყოფილა დამნაშავე, რომელმაც, ვიცით, რომ ეს საქმე სტრასბურგში მოიგო. - ჯერ ვთქვათ, რომ ბიძინა ივანიშვილს ახასიათებს არაორდინარული აზროვნება, მისი მოსაზრებები ხშირად განსხვავებულია, მაგრამ აქვს ერთი პრობლემა - უჭირს აზრის კარგად გადმოცემა. ამ წლების განმავლობაში საზოგადოებასთან ურთიერთობის საკითხი იქცა მისი და "ქართული ოცნების" სუსტ წერტილად.
რაც შეეხება სასამართლო სისტემის საკითხს, ამასთან დაკავშირებით შექმნილ ვითარებას არა აქვს ერთი მიზეზი და არ შეიძლება ისე გამარტივება, როგორც ბიძინა ივანიშვილმა გაამარტივა.
რაც სასამართლოში ხდება, ამას მრავალმხრივი საფუძველი აქვს. ცნობილია, რომ ხელისუფლებაში მყოფ პირს სურს მისი გავლენა რაც შეიძლება ფართო იყოს, რომ ყველა სფეროს სწვდებოდეს, მაგრამ დემოკრატიულ ქვეყნებში ამის უფლებას მას ძლიერი სამოქალაქო საზოგადოება არ აძლევს. ღმერთს მადლობა, რომ საქართველოში ბოლო დროს ნამდვილად გამოჩნდა სამოქალაქო საზოგადოება და ყველამ იცოდეს, რომ დიქტატურას აღარ დავუშვებთ.
ახლა დავუბრუნდეთ ივანიშვილის ინტერვიუს.
ეს რაღაც მოჯადოებული წრეა - ერთი მხრივ, ივანიშვილი აცხადებს, რომ სასამართლო სისტემას უნდა ჰქონდეს აბსოლუტური ავტონომია, მეორე მხრივ კი მას აბარებს პირებს, ვისი ნდობაც არ შეიძლება.
იგივე ხდება უნივერსიტეტებში, ამიტომაც უმაღლესი განათლების რეფორმა წლებია მხოლოდ ლოზუნგად რჩება.
თავის დროზე "ნაციონალურმა მოძრაობამ" მართული სასამართლო არჩია და ეს იყო მიხეილ სააკაშვილის ყველაზე საბედისწერო შეცდომა. იმავე შეცდომას იმეორებს "ქართული ოცნებაც", ოღონდ ახლა ეს ცოტა გაკეთილშობილებული აქვთ, იშველიებენ ვენეციის კომისიის დასკვნებს და დაუჟინიათ, არ ვერევით სასამართლოს საქმეებშიო. სინამდვილეში კი მოსამართლეთა დიდი ნაწილი გასაყრელია და ახლები არიან მოსაყვანი, ისევე, როგორც ეს პოლიციის რეფორმირებისას მოხდა. სხვათა შორის, ამას სწორედ ბიძინა ივანიშვილი აფინანსებდა. რადიკალური ზომებია მისაღები, მაგრამ ივანიშვილი ამას არ აპირებს, =მეტიც, რაღაც ლოზუნგებს გვეუბნება, გვიმტკიცებს, დემოკრატია მაშინაა, როდესაც სასამართლო სისტემა დამოუკიდებელიაო. მაგრამ, თუ დამნაშავეებს მივცემთ სრულ დამოუკიდებლობას, რა შეიძლება მოხდეს ქვეყანაში?!
ჩემი აზრით, ისევ კლანურ სისტემაზე გადადის ქვეყანა, რაც ყველაზე დიდი პრობლემაა. მოკლედ, სასამართლო რეფორმაში ძალიან ხისტი ზომებია მისაღები, თუმცა ისე ჩანს, რომ ივანიშვილი ამას არ აპირებს, რაც შეიძლება ძალიან ძვირად დაუჯდეს.
კიდევ ერთი საკითხიც - როდესაც მეშვიდე წელიწადია ხელისუფლებაში ხარ და აცხადებ, ვიცი, ქვეყანაში მძიმე ეკონომიკური მდგომარეობაა, მაგრამ ეს "ქართული ოცნების" ბრალი არ არისო, ამით საზოგადოებას მხოლოდ და მხოლოდ აღიზიანებ.
უკლებლივ ყველა ჩვენი ხელისუფლების შეცდომაა ის, რომ გრძელვადიანი სტრატეგიული გეგმის გარეშე ვცხოვრობთ. ეს უახლოესი 2-5-წლიანი გეგმები ფარატინა ქაღალდია და როგორც კი მოდის ახალი პრემიერი, გეგმები მაშინვე იცვლება.
შეხედეთ აშშ-ს - ის, რაც ზბიგნევ ბჟეზინსკიმ დასახა, უკლებლივ ყველას - დემოკრატების თუ რესპუბლიკელების სახელმძღვანელოა. თავის დროზე ბისმარკმა ბრძანა, თანამიმდევრული პოლიტიკა, თუნდაც მცდარი, ყოველთვის იმარჯვებსო. სად არის ჩვენი ხელისუფლების მოქმედებაში თანამიმდევრულობა? - აი, ეს არის ყველაზე დიდი შეცდომა.
ჩვენც ვიცით, რომ ბევრი მიზეზი არსებობს იმისა, თუ რატომ არის ქვეყანაში კვლავაც ასეთი მძიმე ეკონომიკური მდგომარეობა. ხელისუფლების ვალი იყო ამ მიზეზების იდენტიფიკაცია და კონტრზომების მიღება. კიდევ ერთი დიდი შეცდომა ის არის, რომ ყველას ჩვენი თავი ძალიან ჭკვიანი გვგონია და პროფესიონალებს არ ვცნობთ.
- ბოლო დროს ივანიშვილის საზოგადოების წინაშე ყოველი გამოჩენა ახალ-ახალი დაპირებებით მთავრდება, რაც მის პირად ფინანსებს უკავშირდება. ის ამბობს, რომ ააშენებს, მოხატავს, დახარჯავს მილიონებს და ა.შ., რაზეც ოპონენტები აცხადებენ, რომ მისი მთავარი საარჩევნო სტრატეგია ამომრჩევლის მოსყიდვაა... - კი, ნამდვილად რჩება ასეთი შთაბეჭდილება. ჩემი აზრით, ცდება ივანიშვილი, თუ ფიქრობს, რომ იმავე ტექნოლოგიებით, რომლებიც 2012 წლის არჩევნების წინ გამოიყენა, ახლაც გავა ფონს. რა ვიცი, ალბათ, შეიძლება საქართველოს ყიდვა, მაგრამ ივანიშვილს არ ეყოფა ამისთვის ფული, გაცილებით მეტი თანხაა საჭირო... ბოლოს და ბოლოს, ფულის გარდა, ადამიანს ბევრი სხვა რამეც სჭირდება.
- ინტერვიუში ივანიშვილმა მიანიშნა, რომ რამდენიმე მინისტრზე აქვს კითხვები. გაჩნდა ვარაუდი, რომ მინისტრთა კაბინეტში ცვლილებები იგეგმება... როგორ ფიქრობთ, რა სახის სამთავრობო ცვლილებებს უნდა ველოდოთ? - ჩემი აზრით, ცალკეული მინისტრების ჩანაცვლებით საქმეს არ ეშველება. ამას მერაბ მამარდაშვილი უწოდებდა "გადახალისებას ცვლილებების გარეშე". ალბათ, სამთავრობო ცვლილებები აუცილებლად იქნება, ოღონდ იმ მომენტში, როდესაც ბიძინა ივანიშვილი ჩათვლის ამას მისთვის ყველაზე მომგებიანად.
- მოგეხსენებათ, 19 მაისს რამდენიმე მუნიციპალიტეტში შუალედური არჩევნები გაიმართება, მათ შორის ხელისუფლებისთვის ყველაზე პრინციპული ზუგდიდის მერის არჩევნებია, სადაც გაერთიანებული ოპოზიციის სახელით კენჭს ყოფილი პირველი ლედი სანდრა რულოვსი იყრის. როგორ ფიქრობთ, რა შანსი აქვს სანდრა რულოვსს? - ბოლო წლებში ვხედავთ, როგორ კარგავს რეიტინგს "ქართული ოცნება", თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ იზრდება "ნაციონალური მოძრაობის" რეიტინგი. ხომ ცხადია, რომ ამ ვითომ გაერთიანებულ ოპოზიციაში მთავარი ძალა "ნაციონალური მოძრაობაა" და არა თითოკაციანი პარტიები. წარმოუდგენელი მგონია, "ნაციონალურმა მოძრაობამ", რომლის რესურსი ქვეყნის მოსახლეობაში 10%-ს არ სცდება, მოახერხოს ხელისუფლებაში დაბრუნება. სანდრა რულოვსის გამარჯვებაც ძალიან მეეჭვება.
დიახ, ივანიშვილმა დაუშვა შეცდომები, მაგრამ ტყუილად უხარია ზოგიერთს, რომ ეს სააკაშვილის დაბრუნების წინაპირობა იქნება. სააკაშვილი ჩვენი საზოგადოების დიდი ნაწილისთვის მიუღებელია და მორჩა, ამას ვერანაირი ფაქტორი ვერ შეცვლის. ასევე ვიტყვი, რომ ივანიშვილს შეცდომის დაშვების უფლება აღარ აქვს.
მე უკვე ვთქვი, რომ ჩვენს სამოქალაქო საზოგადოებას ძალიან კარგად ახსოვს სააკაშვილის მმართველობის წლები. მისთვის კვლავაც მიუღებელია "ნაციონალური მოძრაობა" და ეს ნათელი შეიქნა საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტურში.
ჩემი აზრით, ჩვენი მომავალი კოალიციური მთავრობაა. როგორ გადალაგდება, როგორი იქნება ამგვარი მთავრობის სტრუქტურა, ამის წინასწარმეტყველება შეუძლებელია, მაგრამ, ჩემი აზრით, საქართველოში კონსტიტუციური უმრავლესობით ხელისუფლებაში ვერც ერთი პარტია ვეღარ მოვა.
საზოგადოებას არ უნდა "ნაციონალური მოძრაობის" დაბრუნება, მაგრამ "ქართული ოცნებაც" თავისი უმოქმედობით უკვე ყელში ამოუვიდა. თავის მხრივ, ნახეთ, როგორ იქცევა "ნაციონალური მოძრაობა" - ისიც მოძველებული მეთოდებით მოქმედებს, ყველაფერს აკეთებს მოწინააღმდეგის გასაღიზიანებლად, გამოსაწვევად, მერე კი თავს მსხვერპლად აცხადებს. რაც მოხდა ზუგდიდში რამდენიმე დღის წინ, როდესაც "ნაციონალური მოძრაობის" რამდენიმე აქტივისტი დააკავეს, როგორ ფიქრობთ, "ნაციონალური მოძრაობის" მმართველობისას მიხეილ სააკაშვილი ასეთ ხალხს რას უზამდა, სავარაუდოდ, ცემით მოკლავდა და სანაგვეში მოისვრიდა.
მოკლედ, არ შეიძლება წარსულზე ფსონის დადება, ეს არის როგორც "ნაციონალური მოძრაობის", ასევე "ქართული ოცნების" შეცდომა. ქართველი საზოგადოება წინ იყურება. ხალხი იმედით ცხოვრობს და არა წარსულის მოგონებით, სწორედ იმედზე, პოზიტივზე დამყარებული პოლიტიკური აქტივობებია საჭირო.
იცით, რისი იმედი აქვთ "ქართულ ოცნებაში" თუ "ნაციონალურ მოძრაობაში"? იმის, რომ არჩევნებზე ხალხი არ მივა და მცირე მხარდაჭერითაც გავლენ ფონს. არადა, ახლა უმნიშვნელოვანესია, ის სიცარიელე, რომელიც პოლიტიკურ სპექტრში ამ ორ ძალას შორის არსებობს, როგორმე ამოივსოს, გამოჩნდეს ძლიერი ცენტრისტული გაერთიანება, რომელიც მესამე ძალად ჩამოყალიბდება. ალეკო ელისაშვილმა ეს ვერ შეძლო, ვნახოთ, რას იზამს დავით მაღრაძე.
- 13 აპრილს გაიმართა "დაიცავი საქართველოს" შეკრება. როგორ შეაფასებთ ამ ძალის გაცოცხლებას და რა პერსპექტივა აქვს დათო მაღრაძის ინიციატივას? - მე ვესწრებოდი შეხვედრას და უნდა გითხრათ, რომ დარბაზი გადაჭედილი იყო. პირველად ვნახე ქართულ სინამდვილეში, რომ ხალხი სიძულვილის ენით არ ლაპარაკობდა, იყო მშვიდი გამოსვლები და ითქვა მთავარი - რომ არ შეიძლება ამომრჩეველი ხმას მუდამ ვიღაცის წინააღმდეგ აძლევდეს. როგორც მივხვდი, დათო მაღრაძე არ აპირებს ხელისუფლებაში წასვლას, მისი მიზანია ხელი შეუწყოს მათ, ვინც შექმნილი ვითარებიდან ქვეყნის გამოყვანას შეეცდება. ეს იყო ზოგადი ლაპარაკი, პროექტი ჯერ არა აქვთ. თვალში მომხვდა, რომ დარბაზში ცოტა იყო ახალგაზრდა და ბევრი ისეთი ადამიანი, რომლებიც ნაწყენი და გაბრაზებული არიან "ქართულ ოცნებაზე". ახალი სახეები არ ჩანს, შესაბამისად, ხალხიც აღიქვამს, რომ ეს "გრეჩიხების" დაბრუნებაა პოლიტიკაში, რაც, ჩემი აზრით, ასე არ არის. ამ ორგანიზაციას სურს ბევრი საღი და პროფესიონალი ადამიანის კონსოლიდირება, მაგრამ ამას სჭირდება ძალიან ხისტი მართვა, ამის პერსპექტივას კი ჯერჯერობით ვერ ვხედავ. იდეები საღია, როგორ შეასხამენ ხორცს, სხვა საქმეა.
- გაჩნდა ვარაუდი, რომ "დაიცავი საქართველოსთან" ერთად შესაძლოა ვიხილოთ მამუკა ხაზარაძე და სწორედ მან დააფინანსოს ეს მოძრაობა. - ამის თაობაზე არაფერი ვიცი. როგორც მახსოვს, მან თქვა, რომ პოლიტიკაში მოსვლას არ აპირებს, რაც შეეხება რესურსებს, ვერ გეტყვით, შესაძლოა დააფინანსოს კიდეც. თუმცა არ ვიცი, მხოლოდ მისი პირადი რესურსები როგორ გასწვდება ამ საქმეს. ასეა თუ ისე, არ გამოვრიცხავ "დაიცავი საქართველოს" ბაზაზე ძლიერი პოლიტიკური ორგანიზაციის ჩამოყალიბებას.