"ჩვენ რა სახელმწიფო ვართ, თუ პრაქტიკულად არც ერთი საზღვარი არ გვაქვს" - რას ამბობს სალომე ზურაბიშვილი დავით გარეჯზე, აშშ-სა და მეზობელ ქვეყნებზე - კვირის პალიტრა

"ჩვენ რა სახელმწიფო ვართ, თუ პრაქტიკულად არც ერთი საზღვარი არ გვაქვს" - რას ამბობს სალომე ზურაბიშვილი დავით გარეჯზე, აშშ-სა და მეზობელ ქვეყნებზე

"ამერიკის ხმა" აქვეყნებს ინტერვიუს საქართველოს პრეზიდენტთან, სალომე ზურაბიშვილთან, რომელიც ჟურნალისტმა ია მეურმიშვილმა ჩაწერა. გთავაზობთ ამონარიდებს.

- დამოუკიდებლობის შემდეგ საქართველო ნეიტრალურ და დაბალანსებულ პოლიტიკას აწარმოებდა კავკასიაში. კავკასიაში სტაბილურობის შენარჩუნებაში, გარკვეულწილად, საქართველოსაც მიუძღვის წვლილი. თუმცა თითქოს ბოლო დროს ტენდენციები იცვლება. ცოტა ხნის წინ, თქვენ იყავით აზერბაიჯანში, სადაც ერთ კონტექსტში ისაუბრეთ საქართველოსა და აზერბაიჯანის ოკუპაციაზე. ფიქრობთ თუ არა, რომ უნდა შეიცვალოს დღემდე არსებული პოლიტიკა?

- არა, მე ძალიან დაბალანსებული შეხვედრები მქონდა ორივე შემთხვევაში ზოგი ისეთი საკითხები ავწიე, რომლებიც საერთოდ ჩვენ არ გვჩვევია, რომ ავწიოთ იმიტომ, რომ ვფიქრობ, რომ მეგობრული და დაბალანსებული ურთიერთოებები ნიშნავს, რომ ჩვენც გვაქვს საშუალება, რომ ვთქვათ ზოგერ ის, რაც ჩვენთვის არის მტკივნეული. ასე იყო სომხეთში, რომ ვახსენე საკითხი, რომ სომხური ეკლესია აფხაზეთის ჩვენს ტერიტორიაზე, რომ დაექვემდებარა რუსეთის გარკვეულ ეპარქიას. ეს ჩვენთვის არის პრობლემატური. აზერბაიჯანში არ იყო საკითხი, რომ ორივე ოკუპირებულია -- მე ჩემი ვახსენე და იმან თავისი და ერთობლიობაში ასე გამოვიდა. სხვათაშორის, სომხეთში კარგად გაიგეს და არანაირი პრობლემა არ მოჰყვა ამას. სამაგიეროდ ვიყავი საინგილოს მაცხოვრებლებთან და ძალიან თბილი შეხვედრა იყო მათთან. პრეზიდენტის მოვალეობა არ არის, რომ დაიხიოს უკან, თუ სადმე შეიძლება იყოს ცოტა უფრო მკვეთრი გამოხატვა ჩვენი პოლიტიკის. უნდა იყოს ის, რომ ჩვენ მეგობრული ურთიერთობები ნიშნავდეს იმას, რომ ჩვენს მიმართ და ჩვენი ინტერესების მიმართ არის ჩვენი ორივე მეზობლის პატივისცემა. მე ამას სულ ვუსვამ ხაზს. მეორე საკითხი არის ის და მე ორივე მხარეს ძალიან მკაფიოდ გავუხსენე, რომ ჩვენ არ შეიძლება -- და ამის მცდელობები იყო -- არ შეიძლება, რომ გადმოტანილი იყოს ჩვენ ტერიტორიაზე რომელიმე მათი კონფლიქტი. ჩვენ იმისთვის ვართ კავკასიაში, რომ პირიქით დავეხმაროთ იმას, რომ ამ კონფლიქტების მშვიდობიანი გზა მოინახოს, მაგრამ ვერ აიტანს საქართველო, რომ ეს კონფლიქტი გადმოვიდეს საქართველოს ტერიტორიაზე და შეგნებული უნდა იყოს ყველა მხარისგან და მგონი კიდევაც არის შეგნებული.

- იყო უცნაური ამბავი, რომელიც შეიძლება დამთხვევა ან შიდა დინებებიდანაა გამოწვეული, მაგრამ დავით გარეჯში მოხდა რაღაც ისეთი, რაც ხშირად არ ხდება ხოლმე. შეიძლება ეს თქვენს ვიზიტს უკავშირდებოდეს?

- ჯერ ერთი, ეს არ არის უჩვეულო. არა ყოველ აღდგომას, მაგრამ რამდენიმეჯერ უკვე მომხდარა. ეს არ არის სწორი, რომ უცებ რაღაც ახალი მოხდა. სხვათა შორის, მე ადრეც ვიყავი ნამყოფი. ძალიან მიკვირს მე იმ ადამიანებისგან, რომლებსაც აქვთ რაღაც პრეტენზია სახელმწიფოებრიობაზე, პატრიოტიზმზე და საერთოდ, ისტორიულ შეგნებაზე, რომლებიც თვლიან, რომ პრეზიდენტის მისვლა დავით გარეჯში, ჩვენი სამონასტრო კომპლექსის დათვალიერება, ჩვენ ტერიტორიაზე, რომელიც არის ყველა ჩვენი პრეტენზიებიდან გამომდინარე -- გადაწყვეტილი ბოლომდე არ არის, მაგრამ მე გარკვეული ვარ იმ მოლაპარაკებებში იმიტომ, რომ მე ადრეც ვმონაწილეობდი -- რომლებიც თვლიან, რომ ეს არის რაღაც პროვოცირების ნაწილი. ანუ, ეს იმას ნიშნავს, რომ პრეზიდენტი არ უნდა დადიოდეს ისეთ აგილებში, რომლებსაც ჩვენ ვთვლით, როგორც ჩვენს ტერიტორიას? თუ რას ნიშნავს ეს? მინდა გავერკვიო. ძალიან გამიკვირდა ზოგიერთი მხარის რეაქციები.

- უბრალოდ, ისეთ დროს დაემთხვა, სააღდგომოდ, და ასევე ეს არის მტკივნეული თემა იმის გამო, რომ აზერბაიჯანთან საზღვრის დემარკაცია არ მომხდარა.

- არაფერი მტკივნეული არ არის. მე რომ ვიყავი აზერბაიჯანში და სომხეთში ორივე ადგილას ვთქვი, რომ შეუძლებელია გაგრძელდეს ის, რომ ჩვენ, ასეთი მეგობრული ქვეყნები, რომლებსაც მართლაც არა აქვთ არაფერი გასაყოფი, ვერ მივიდეთ იმ საბოლოო დემარკაციამდე, რომელიც არის პირველი ნიშანი სახელმწიფოებრიობის. ჩვენ რა სახელმწიფო ვართ, თუ პრაქტიკულად არც ერთი საზღვარი არ გვაქვს. ჩემთვის და ყველასთვის, ვისაც აქვს ეს მოქალაქეობრივი გაგება, ძალიან მტკივნეული საკითხი არის და უნდა შევუდგეთ ამ საკითხს ძალიან აქტიურად, მაგრამ არა წინასწარი დათმობებით.

სალომე ზურაბიშვილი და ილჰამ ალიევი

აზერბაიჯანის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განცხადება გამოაქვეყნა და ნაუცბათევი თუ მოურიდებელი ტონით თქვა, რომ ჩვენ მზად ვართ სწრაფად გადავწყვიტოთ ეს დავა. საქართველო არის დღეს მზად იმისთვის, რომ სწრაფად გადაწყდეს დავა, რომელიც ამდენი წლის მანძლზე გრძელდება?

კი. ჩვენ ეს განცხადება გავაკეთეთ ერთობლივად. ორივე პრეზიდენტმა მიმართა თავის მხარეს, როცა გვქონდა გაფართოებული შეხვედრა და ჩვენ მზად ვართ. კომისია უნდა შეუდგეს ხელახლა.

- ანუ, წარმოდგენა გვაქვს საზღვარი სად უნდა გავიდეს? მე რამდენადაც მესმის, ეს არ არის სწორხაზოვანი საზღვარი.

- ჩვენ წარმოდგენა გვაქვს, მაგრამ მე არ შევალ დეტალებში, შეიძლება ვერ გაიგონ. ჩვენი პოზიცია არის ძალიან მკაფიო. არსებობდა საბჭოთა კავშირის ბოლოს საზღვარი, რომელიც იყო ადმინისტრაციული საზღვარი 38 წლის რუკებით, რომლის მერეც არ ყოფილა ახალი რუკა. სამართლებრივი პრინციპებიდან გამომდინარე, ეს არის ჩვეულებრივი გადაწყვეტა. მერე შეიძლება ამაზე მოლაპარაკება. საბოლოო არასოდეს არ არის ისეთი მკაცრი პოზიცია, მაგრამ ეს არის ჩვენი საწყისი პოზიცია და ეს ცნობილი არის ჩვენი მეგობრებისთვის.

- გადავიდეთ კიდევ ერთ მეზობელზე - თურქეთზე. ბოლო პერიოდში, გლობალურ პოლიტიკურ თამაშში, გამოიკვეთა, რომ თურქეთი უხვევს იმ საერთაშორისო პოლიტიკისგან, რომელსაც დიდი ხნის განმავლობაში აწარმოებდა. ნატოს წევრი თურქეთი რუსეთის ეს-400-ების ყიდვას აპირებს, რაც ნატოს თავდაცვასთან შეუთავსებელია. თურქეთი საქართველოს ერთ-ერთი ახლო მოკავშირე და სავაჭრო პარტნიორია. ამერიკასთან თურქეთს ასეთი დაძაბული ურთიერთობა არ ჰქონია და ამერიკა კი საქართველოს სტრატეგიული და უმნიშვნელოვანესი პარტნიორია. სად ხედავთ საქართველოს, ამერიკა-თურქეთ-რუსეთის სამკუთხედში?

- ძალიან ძნელი არის ამ კუთხით პროგნოზები, გლობალურ ურთიერთოებებში, რომლებიც ჩვენზე ნაკლებად არის დამოკიდებული. პრობლემა საქართველოსთვის ის არის, რომ ერთი მეზობელი ჰყავს ჩრდილოეთით, რომლისგანაც ყველაფერი მოსალოდნელი არის. არაპროგნოზირებადია კიდევ ერთი მეზობელი საკმაოდ დასაფიქრებელი და არასასურველი. ჩვენ, რეალურად, ალტერნატივა არ გვაქვს, იქნება ეს ეკონომიკურად, თუ მეზობლურად. იქიდან გამომდინარე, რომ თურქეთში მცხოვრები ქართული წარმოშობის მოსახლეობაც დიდი არის და მათი დღევანდელი ყოფა არის გაუმჯობესებული წარსულთან შედარებით, როცა გვახსოვს, რომ ქართული ენა და ეკლესიების მდგომარეობა იყო პრობლემა ამ მოსახლეობისთვის. ჩვენთვის მთავარი არის შევინარჩუნოთ ეს მიღწევები და გავაძლიეროთ და იმედი გვქონდეს, რომ კიდევ უფრო არ გართულდება ჩვენს მთავარ პარტნიორთან თურქეთის ურთიერთობები. ჩვენთვის მნიშვნელოვანი არის, რომ ნატოს წევრი გვყავდეს მეზობლად, მნიშვნელოვანი არის რომ თურქეთის ეკონომიკა იყოს ძლიერი. თუ იქ გაღრმავდა ეკონომიკური კრიზისი, არ არსებობს, რომ ამას გავლენა არ ჰქონდეს საქართველოზე. ეს არის ის საკითხები, სადაც ჩვენ ნაკლებად გვაქვს, რეალურად, არჩევანი ან ალტერნატივა. უნდა ვიყოთ მეგობრული და უნდა გვყავდეს მეგობარი და პარტნიორი თურქეთის მეშვეობით.

- ფიქრობთ თუ არა, რომ რაიმე სახის მედიატორის როლი შეასრულოთ ამერიკა-თურქეთის ურთიერთობაში? მე ძალიან კარგად მესმის, რომ საქართველო როგორც ზომით, ასევე პოლიტიკური კაპიტალით პატარა ქვეყანაა, მაგრამ ფიქრობთ თუ არ ამ მიმართულებით, რომ [ამერიკა-თურქეთის ურთიერთობაში] საქართველო სადღაც არ ჩაიკარგოს?

- უნდა ვეცადოთ. ცოტა ამბიციურად ჟღერს გამომდინარე პატარა ქვეყნიდან, მაგრამ ჩვენი ინტერესი ამას გვკარნახობს ყველა ფორმით და ყველანაირად.

- შავი ზღვა ძალიან მნიშვნელოვანია როგორც ნატოსთვის, ასევე საქართველოსთვის... მთლიანი რეგიონისთვის. როგორ ხედავთ შავი ზღვის უსაფრთხოებას საქართველო-თურქეთის ურთიერთობის ჭრილში?

- დღეს, შავი ზღვა იძენს დიდ დატვირთვას. ერთი არის ნატოს ინტერესი უსაფრთხოების კუთხით და ეს არის ჩვენი ასევე ინტერესი, რომელიც გაიზარდა უკრაინაში აზოვის ზღვაზე მომხდარი მოვლენების შემდეგ. ასევე, გაიზარდა ევროკავშირის ინტერესი შავი ზღვის მიმართ, რომელიც არის სხვა კუთხით. ანუ იმათაც უსაფრთხოება აინტერესებთ, მაგრამ მათი კუთხე უფრო არის ეკონომიკური, სატრანსპორტო, კომუნიკაციების მხრივ და ეს ჩვენთვის არის დიდი პერსპექტივა, სამომავლოდ. მითუმეტეს ახლა, ჩინეთთან რომ გვაქვს გახსნილი თავისუფალი ვაჭრობა, ეს ახალი ქსელი კომუნიკაციის ძალიან მნიშვნელოვანია. ამაში ცხადია, თურქეთიც მონაწილეობს და თურქეთის განწყობა და პოზიტიური დამოკიდებულება ძალიან მნიშვნელოვანი იქნება იმისთვისაც, რომ პირდაპირ რუმინეთიდან და ბულგარეთიდან იყოს გადაზიდვები შავი ზღვის გავლით. (იხილეთ ინტერვიუ სრულად)