"ეს იყო რუსული სპეცსამსახურების სპეცოპერაცია" - კვირის პალიტრა

"ეს იყო რუსული სპეცსამსახურების სპეცოპერაცია"

"ჯვაროსნული ლაშქრობისთვის რომ უხმო უკრაინიდან სააკაშვილმა თავის მომხრეებს, სტრასბურგზე აპირებდა გალაშქრებას?!"

ტელეკომპანია "რუსთავი 2"-ის საქმეზე სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება ბევრისთვის მოულოდნელი აღმოჩნდა. მოგეხსენებათ, ევროსასამართლომ ქართული სასამართლოს გადაწყვეტილება კანონიერად ჩათვალა და ტელეკომპანიის მფლობელად ბიზნესმენი ქიბარ ხალვაში გამოცხადდა. მან თავისი წილი განაჩენის გამოცხადების დღესვე ოფიციალურად დაიკანონა, ხოლო ტელეკომპანიის დირექტორად ამ საქმეში მისი უფლებების დამცველი ადვოკატი პაატა სალია დანიშნა. შეგახსენებთ, რომ სტრასბურგში ამ საკითხს 2 წლის განმავლობაში განიხილავდნენ, გადაწყვეტილება კი 18 ივლისს გამოქვეყნდა.

"რუსთავი 2"-ის მფლობელთა ცვლილებების ქრონიკა 2004 წელს დაიწყო და ტელეკომპანიამ 2012 წლამდე ლამის 20 მფლობელი გამოიცვალა. ქიბარ ხალვაში მას 2004-2006 წლებში ფლობდა, 2015 წლიდან კი ქიბარ ხალვაში სასამართლოს ნასყიდობის იმ ხელშეკრულების გაუქმებას სთხოვდა, რომლითაც 2006 წელს ტელეკომპანიაში მისი წილი 269 ათას დოლარად გასხვისდა. როგორც ამბობდა, აღნიშნული თანხა არ მიუღია და ტელეკომპანიის დათმობა იმჟამინდელმა ხელისუფლებამ აიძულა. ფაქტია, სტრასბურგის სასამართლომ ქიბარ ხალვაშის არგუმენტები გაიზიარა. ხელისუფლების ოპონენტების მტკიცებით, "რუსთავი 2"-ის მფლობელის შეცვლით ხელისუფლება და უშუალოდ ბიძინა ივანიშვილი იყვნენ დაინტერესებული. რა ბედი ეწევა ქვეყნის ერთ-ერთ გავლენიან ტელეკომპანიას და ეს პროცესი როგორ აისახება მედიასივრცეზე, ამ საკითხზე საუბრით დავიწყეთ ინტერვიუ ექსპერტ მამუკა არეშიძესთან:

მამუკა არეშიძე

- ამ საქმის სამართლებრივი დეტალების გარკვევას ვერ დავიწყებ, როგორც ჩანს, "რუსთავი 2"-ის პოზიცია იურიდიულად ვერ იყო გამართული, მათგან პოლიტიკურ კონტექსტზე აპელირება კი ვერაფრით გახდებოდა სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილების საფუძველი. ამას ხვდებოდნენ თვითონაც. ამ ორიოდე კვირის წინ სწორედ "რუსთავი 2"-ის წარმომადგენლები წუხდნენ, რომ სტრასბურგში მათი საქმე არ იყო მაინცდამაინც კარგად. არადა, მერე ისე წარმოადგინეს, რომ ამ გადაწყვეტილებამ საზოგადოებაზე მეტად ტელეკომპანიის ხელმძღვანელები და მათი პოლიტიკური მხარდამჭერები გააოგნა.

საქმე იქამდე მივიდა, რომ ზოგიერთმა იმ ფასეულობების გინება დაიწყო, რომელთა გაზიარებასაც წლების განმავლობაში სთხოვდნენ საზოგადოებას. მოვისმინე ცოტა კომიკური განცხადებებიც - თურმე სახელმწიფო ყოფილა ამ საქმეში ჩართული, რასაც "ქართული ოცნება" თურმე ჩქმალავდა. უკაცრავად, "რუსთავი 2"-მა სახელმწიფოს უჩივლა და სწორედ ის იყო მეორე მხარე.

სანამ ტელეკომპანიის მომავალზე ვისაუბრებთ, მოდი, საკითხი ასე დავსვათ: იყო თუ არა "რუსთავი 2" დემოკრატიის შუქურა? რასაკვირველია, არ იყო. ეს ტელეკომპანია იყო კონკრეტული პოლიტიკური ძალის პოზიციების დამცველი, ფაქტობრივად, პარტიული ტელევიზია, რომელიც არსებული ხელისუფლების რადიკალურ ოპოზიციაში იყო. ხომ გამორიცხულია ერთდროულად იყო პარტიული ტელევიზიაც და დემოკრატიის შუქურაც?

ვფიქრობ, ძალიან შეურაცხმყოფელი იყო მედიისთვის, რომ ნიკა გვარამია გაუთავებლად გაიძახოდა, "რუსთავი 2" არის ყველაზე დემოკრატიული და ერთადერთი პროდასავლური ტელევიზიაო.

უნდა იყოს თუ არა კრიტიკული მედია? რა თქმა უნდა, უნდა იყოს. ეს ქვეყნის განვითარების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პირობაა, რათა ხელისუფლებას, და საზოგადოდ, პოლიტელიტას, მოდუნების საშუალება არ მიეცეს, რათა იცოდეს საჯარო მოხელემ, რომ მის საქმიანობას საზოგადოება აკონტროლებს.

ზოგჯერ "რუსთავი 2"-ის საქმიანობა, სანამ ის ყოვლად დემაგოგიურ და ტყუილზე დაფუძნებულ პროდუქტად არ იქცეოდა, აბსოლუტურად მისაღებიც იყო და საჭიროც.

კრიტიკული ტელევიზიები რომ არ იყოს ქვეყანაში, ხელისუფლების მოხელეები გაცილებით უარესად მოიქცეოდნენ, ვიდრე ახლა იქცევიან, როდესაც პასუხისმგებლიანობის თამაშს მაინც ცდილობენ. თუმცა ვიმეორებ, ერთია კრიტიკულობა, თუნდაც უკიდურესად რადიკალური, და მეორე - დემაგოგია და ტყუილის ტირაჟირება, რასაც "რუსთავი 2" ხშირად ეწეოდა.

რაც შეეხება იმას, რა შეიძლება მოხდეს. პროგნოზირება ძნელია, ყოველ შემთხვევაში, ნავსაყუდელი "ტვ მესამის" სახით და ახალი ტელევიზიის შექმნის შანსი ამ კოლექტივს აქვს. ისიც მინდა ვთქვა, რომ ეს არის ერთ-ერთი მაღალორგანიზებული და მაღალპროფესიული კადრებით დაკომპლექტებული ტელევიზია და მას შეინარჩუნებს თუ არა ხალვაში, არ ვიცი.

- ეს გადაწყვეტილება შეიძლება ჩაითვალოს თუ არა სამართლიანობის აღდგენად იმის გათვალისწინებით, რომ თავის დროზე ტელეკომპანია ხალვაშის ხელში სრულიად გაუგებარი გარიგების შედეგად მოხვდა და არსებობენ მისი დამფუძნებლები, რომელთაც ასევე აქვთ პრეტენზია მფლობელობაზე? - ჩემი აზრით, სამართლებრივად სწორი ვერდიქტი დადგა, მაგრამ სამართლიანობის აღდგენის თვალსაზრისით, რასაკვირველია, არა. ეს ტელევიზია ასეთივე მაქინაციებით მიიღო ხალვაშმა დამფუძნებლების ერთი ჯგუფისგან, როგორც მერე მასაც წაართვეს.

როგორც ვიცი, დამფუძნებელთაგან ეროსი კიწმარიშვილს მისცეს დიდი კომპენსაცია, აქიმიძესა და დვალს კი კაპიკები მიუგდეს. აქედან გამომდინარე, მათ იძულებით გადააფორმებინეს ვიღაც სხვისთვის ქონება და მერე იმ სხვისგან გამოისყიდა ხალვაშმა. თითქოს ის კეთილსინდისიერი მყიდველი გამოდის, მაგრამ ეჭვი მეპარება, რომ ხელისუფლებასთან ახლომდგომ ხალვაშს არ სცოდნოდა, როგორ გასხვისდა ეს ტელევიზია. შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ხალვაშმა, რა თქმა უნდა, იცოდა ყველაფერი, მაგრამ ისე იყო სააკაშვილის ხელისუფლებისგან შეშინებული, რომ წინააღმდეგობის გაწევა ვერ გაბედა. როცა ეს გაბედა სულ სხვა თემაზე, ვნახეთ, მას და მის ქონებას რაც დაემართა - ფაქტობრივად, ქონების ნაწილი წაართვეს, ნაწილი კი დაუწვეს, თვითონ კი წლების განმავლობაში დევნილი იყო. სწორად მოიქცა ხალვაში, დვალსა და აქიმიძეს თანამშრომლობა რომ შესთავაზა, თუმცა არ ვიცი, როგორ გაგრძელდება ეს თანამშრომლობა.

აქვე ვიტყვი - ქვეყანაში სამართლიანობის აღდგენის პროცესი ტოტალური რომ ყოფილიყო, მაშინ ბევრად ეფექტიანი იქნებოდა ეს ყველაფერი, მაგრამ ვხედავთ, რომ მხოლოდ ცალკეულ შემთხვევაში, კონიუნქტურიდან გამომდინარე იღებენ გადაწყვეტილებებს, რაც საზოგადოებას გულს სწყვეტს და დაუკმაყოფილებლობის შეგრძნებას უჩენს.

- "არ ვაპირებ შევეხო არხის სარედაქციო პოლიტიკას. გამოხატვისა და სიტყვის თავისუფლება იქნება გარანტირებული. არ ჩავერევი "რუსთავი 2"-ის ჟურნალისტების პროფესიულ საქმიანობაში", - ეს არის ამონარიდი ქიბარ ხალვაშის განცხადებიდან. თქვენთვის რამდენად სარწმუნოა ეს სიტყვები? - როგორც ტელევიზიის ვეტერანი თანამშრომლისთვის, დაუჯერებელია. თუ ეს გუნდი დარჩება ტელევიზიაში, ხალვაშს ჩარევა კი არა, ხელების დაკაპიწება მოუწევს, სხვა შემთხვევაში ხელისუფლებასთან გაუფუჭდება ურთიერთობა, მაგრამ თუ სხვა გუნდი მოვიდა, შეიძლება არც ჩაერიოს. არ არის გამორიცხული, ხალვაშმა გაყიდოს თავისი წილი, თუმცა არა მგონია, ეს უახლოეს მომავალში მოხდეს.

- ანუ ნებისმიერ შემთხვევაში ხალვაში იქნება სახელისუფლებო გავლენის ქვეშ. პრინციპში ამას ამტკიცებენ ტელეკომპანიის თუ ოპოზიციის წარმომადგენლებიც. მათი თქმით, ამ პროცესის უკან ბიძინა ივანიშვილი დგას და სწორედ მან გადაიბარა ხალვაშის ხელით ტელეკომპანია. - შეიძლება ასეც იყოს და ეს პოლიტიკური ბრძოლის შემადგენელი ნაწილია, მაგრამ იმ ხალხს, ვინც ამას ამბობს, თვითონ რა პოზიცია ჰქონდა, "ნაციონალური მოძრაობის" მმართველობისას ოპოზიციურ ტელევიზიებს რომ ებრძოდნენ? მათგან ზოგი ხომ თვითონ იყო იმ მავნე პროცესების მონაწილე, მათ შორის ტელევიზიის წართმევისაც, მაგალითად, იგივე გვარამია... "იმედის" შემთხვევას ვგულისხმობ.

რაც შეეხება ბიძინა ივანიშვილს, შესაძლოა, ეს იყოს პოლიტიკური ბრძოლის მეთოდი, ანუ იმ ტელევიზიის გაჩერება, რომელიც, მისი ვერსიით, ტყუის და დემაგოგობს. "რუსთავი 2"-ის უბედურება სწორედ ის არის, რომ იმდენად მაღალპროფესიული კოლექტივი ჰყავს, მათი ტყუილი ხშირად ჭრიდა. ერთიცაა - ბიძინა ივანიშვილი ხომ არ წასულა იმ გზით, რომლითაც მიხეილ სააკაშვილი მიდიოდა, ის არსად შევარდნილა, არავინ დაურბევია, არც ეთერი გაუთიშავს...

თუ ივანიშვილი ჩართულია ამ ყველაფერში, გამოდის, მან სწორი გზა - სასამართლოს გზა აირჩია.

რაც შეეხება განცხადებებს, რომ ბიძინა ივანიშვილს გავლენა აქვს სტრასბურგზე, რომ ყველაფრის ყიდვა შეუძლია, იდიოტიზმია. "ნაციონალური მოძრაობის" ლიდერების ნაწილმა და მხარდამჭერებმაც თავისივე დაგებულ ხაფანგში ამოყვეს თავი - 18 ივლისს დღის 12 საათამდე ობიექტური და დემოკრატიული იყო სტრასბურგის სასამართლო, მაგრამ ვერდიქტის გამოცხადებისთანავე უცებ დაკარგა ყველა ღირსება, რადგან ბიძინა ივანიშვილს მოუსყიდია.

მათივე პოლიტიკური მომავლისთვისაა კონტრპროდუქტიული, ევროსასამართლოს ხან ივანიშვილის და ხანაც რუსეთის მოსყიდულად რომ აცხადებენ. ჯვაროსნული ლაშქრობისთვის რომ უხმო უკრაინიდან სააკაშვილმა თავის მომხრეებს, სტრასბურგზე აპირებდა გალაშქრებას?! ნონსენსია ეს ყველაფერი...

- "რუსთავი 2"-ის გარშემო მიმდინარე პროცესები მნიშვნელოვანია მთელი მედიასივრცისთვის. რამდენად არსებობს საფრთხე, რომ "ქართულმა ოცნებამ", რომელსაც ძალაუფლების შენარჩუნების პრობლემა აქვს, ვერ გაუძლოს მედიასივრცის კრიტიკული აზრისგან მოსუფთავების ცდუნებას? - XXI საუკუნეში, დღევანდელი ტექნოლოგიების პირობებში, როგორ შეიძლება მოსუფთავდეს საინფორმაციო სივრცე?! მოაზროვნე ადამიანებს, რომლებიც პოლიტიკურ ამინდს ქმნიან, არც "რუსთავი 2" სჭირდებათ და არც სხვა რომელიმე ტელევიზია, მათ ინფორმაციის გავრცელების თავიანთი არხები აქვთ სოციალური ქსელის მეშვეობით და პროცესებსაც დამოუკიდებლად წარმართავენ.

თუ ხელისუფლება მართლაც შეეცდება სხვა ტელეკომპანიების გაკონტროლებასაც, ამით მხოლოდ და მხოლოდ თავს დაიზარალებს. იმედია, ჭკუა ეყოფათ და ამ ნაბიჯს არ გადადგამენ, ამის გაკეთება არ შეიძლება.

- "რუსთავი 2"-ის მფლობელობის პრეტენზია აქვს თავდაცვის ექსმინისტრ ირაკლი ოქრუაშვილსაც. "ქიბარ ხალვაში იყო ხელის ბიჭი და ფიგარო აქეთ-იქით გასაქცევად! "რუსთავი 2" მე მეკუთვნოდა და ხვალაც ჩემი იქნება", - განაცხადა მან. - არ ვიცი, შეიძლება მართლაც ასე იყო და მისი ფულით იყო ნაყიდი ტელეკომპანია. იმჟამად ძმაკაცები იყვნენ, ოქრუაშვილმა კი ეს იმისთვის გააკეთა, რათა ხალხს არ გაეგო, რა ოდენობის მილიონების მფლობელი იყო. მე ერთი შეკითხვა მაქვს ოქრუაშვილთან: თუ ეს ტელევიზია შენი იყო, რა თანხით შეიძინე მაღალჩინოსანმა, ქვეყნის ბიუჯეტით?!

- 20-21 ივნისის მოვლენების შემდგომ ბიძინა ივანიშვილმა გასულ კვირას პირველად შეაფასა ვრცლად ქვეყანაში შექმნილი ვითარება. მისი თქმით, ირაკლი კობახიძე გუნდს გადაეფარა, გახარიას გადადგომა კი თურმე სამშობლოს ღალატის ტოლფასი იქნება. თქვენი აზრით, რამდენად სწორად ხედავს ვითარებას და "ქართული ოცნების" დაშვებულ შეცდომებს ბიძინა ივანიშვილი? - ფაქტია, შეცდომები ძალიან დიდი იყო. აშკარაა, ქვეყნის წინააღმდეგ მასშტაბური პროვოკაცია იყო დაგეგმილი, რომლის ერთი რგოლი გახლდათ გავრილოვის თემა, ხელისუფლებამ კი ვერ შეძლო ვერც ამ გამოწვევის ლიკვიდაცია, ვერც დროულად რეაგირება, შედეგად კი 20 ივნისის ღამეს ძალიან მძიმე მდგომარეობაში აღმოჩნდა. თუმცა უკვე მომდევნო დღეებში ხელისუფლებამ, ასე თუ ისე, გადაწყობა მოახერხა და ბევრად ეფექტიანად იმოქმედა არა მხოლოდ საკუთარი თავისთვის, არამედ საქმისთვისაც.

ხელისუფლებამ ბოლო თვის განმავლობაში ორ მნიშვნელოვან წარმატებას მიაღწია: სწორი სვლა გააკეთა - პროპორციულ არჩევნებს დაგვპირდა, რამაც ნაყოფი გამოიღო და დიდი ბზარი გააჩინა ოპოზიციურ პარტიებს შორის, და არენაზე გამოიყვანა ის პოლიტიკური პარტიები, რომელთა შესაძლებლობა მწირია, მაგრამ მათი ლიდერების ხმა კარგად ესმის საზოგადოებას.

რა თქმა უნდა, ხელისუფლების წარმატებად უნდა ჩაითვალოს სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებაც. აქედან გამომდინარე, დღეს ინიციატივა ხელისუფლების ხელშია, მიუხედავად წლების განმავლობაში დაშვებული უამრავი შეცდომისა და შეუსრულებელი დაპირებისა.

რაც შეეხება გახარიას, პირველივე დღეებში ვთქვი, გახარიას ადგილას გადავდგებოდი-მეთქი, მაგრამ მას მერე, რაც ჟურნალისტებთან შეხვედრაზე თქვა, რომ პასუხისმგებლობას იღებს არა მარტო მომხდარზე, არამედ გამოძიების შედეგებზეც, ვფიქრობ, უნდა მიეცეს შანსი თავისი ნათქვამის შესასრულებლად, ოღონდაც გამოძიება არ უნდა გაჭიანურდეს და უახლოეს მომავალში საზოგადოებისთვის მისი ძირითადი კონტურები უნდა გახდეს ცნობილი. ასევე გამოძიებულ უნდა იქნეს არა მარტო ის, ვინ რა შეცდომა დაუშვა ან რომელმა პოლიციელმა გადაამეტა უფლებას, არამედ უპირველესად უნდა გამოიძიონ, რომელი პოლიტიკოსი რას აკეთებდა იმ მომენტში, რა უცხო ძალები მონაწილეობდნენ ამ პროცესებში, გავრილოვის ჩამოსვლიდან მოყოლებული.

გავრილოვზეც მინდა ორიოდე სიტყვის თქმა. ის წალკელი ბერძნების შთამომავალია, მისი ბებია-ბაბუა სწორედ წალკაში არიან დაკრძალული. გავრილოვი ბოლო ოთხ არჩევნებზე ცდილობდა დუმაში შეძრომას, ბოლოს კომუნისტებს მიეკედლა, მანამდე კი იმ ადამიანის ხელის ბიჭი გახდა, რომელსაც 2016 წლამდე ფედერაციის საბჭოში საქართველოს მიმართულება ებარა. ის სამხედრო გენერალია. სწორედ მისი წყალობით მოხვდა გავრილოვი დუმაში, სავარაუდოდ, სპეცსამსახურებმა ასევე "შეტენეს" ასამბლეაშიც და, ბოლოს და ბოლოს, გამოიყენეს ამ საქმისთვისაც. მოკლედ, დაბალი დონის აგენტია.

მაქვს საფუძვლიანი ეჭვი, რომ ეს იყო რუსული სპეცსამსახურების ოპერაცია, რომელსაც ხელს უწყობდნენ საქართველოშიც. აი, უპირველესად, ეს ყველაფერი უნდა გამოიძიონ. ვფიქრობ, ივანიშვილის განცხადება, გახარიას გადადგომა სამშობლოს ღალატი იქნებაო, ძალიან გაზვიადებულია, თუმცა ამ ეტაპზე გახარიას გადადგომას არც მე ვუჭერ მხარს. ვნახოთ, რას გამოიძიებს.

თქვენს კითხვას რომ დავუბრუნდე, სამწუხაროდ, ვერ ვხედავ, რომ ივანიშვილი და ხელისუფლება დღეს ქვეყნის წინაშე არსებულ გამოწვევებს ადეკვატურად აღიქვამდნენ. ეს რომ ასე არ იყოს, მაშინ არ მოხდებოდა თუნდაც პანკისის მოვლენები და მერე ამის მიყოლებით სხვა პროცესებიც.