"ამ განცხადებებით პუტინმა კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ მისი ადგილი კარგ, პროგრესირებად საზოგადოებაში არ არის"
"რუსული იმპერიის მოქალაქე მშვიდად და დაჯერებულად მხოლოდ მაშინ გრძნობს თავს, როდესაც მისი ქვეყანა სადღაც ვიღაცას ებრძვის"
რამდენიმე დღის წინ, საკონსტიტუციო შესწორებების კონტექსტში, რუსეთის პრეზიდენტმა კიდევ ერთხელ ახსენა საბჭოთა კავშირის დაშლის "ტრაგიზმი" და ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკები "რუსეთის ისტორიულ ტერიტორიებად" მოიხსენია. ვლადიმირ პუტინისა და კრემლის აგრესიული პოლიტიკის გათვალისწინებით, რუსეთის მეზობელმა ქვეყნებმა ეს სიტყვები ტერიტორიული პრეტენზიებისკენ მიმართული რუსეთის ლიდერის შეფარულ მუქარად აღიქვეს. რა იკითხება პუტინის მუქარანარევ განცხადებებში, როგორი ვითარებაა წინასაარჩევნოდ ქვეყანაში, ამ და სხვა თემებზე "კვირის პალიტრას" ფილოსოფოსი ზაზა ფირალიშვილი ესაუბრა.
- პუტინს ჯერ კიდევ თავისი მმართველობის დასაწყისში ჰქონდა ილუზია, რომ შეძლებდა ქვეყნის ეკონომიკური და პოლიტიკური ინტენსიური განვითარების გზაზე დაყენებას. ეს ის დროა, როდესაც ის ნატოში გაწევრებაზეც მზადყოფნას გამოთქვამდა. დღეს იშვიათად თუ იხსენებენ ამ ფაქტს. შემდეგ ცხადი შეიქნა ის, რაც ისედაც აშკარა იყო. ამ დედამიწის მერვედზე გაშლილ პოლიტიკური სხეულის სიცოცხლეს მხოლოდ ექსტენსიური განვითარება და ახალ-ახალი ტერიტორიული ექსპანსია თუ უზრუნველყოფს. რუსულმა იმპერიამ მხოლოდ ტერიტორიული ექსპანსიის პროცესში შეიძლება იარსებოს. იმპერიის მოქალაქე მშვიდად და დაჯერებულად მხოლოდ მაშინ გრძნობს თავს, როდესაც მისი ქვეყანა სადღაც ვიღაცას ებრძვის. ამიტომაც არის, რომ რუსეთისთვის გაცილებით მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა ერთი ციდა ჩეჩნეთის დათრგუნვა, 2008 წლის აგვისტოს ომი, უკრაინაში გაჩაღებული ომი და ყირიმის მიტაცება, ასევე, სირიასა და ლიბიაში სრულიად უაზრო სისხლის ღვრა, ვიდრე საუკუნის დასაწყისში ეკონომიკის სწრაფი განვითარება. უფრო მეტიც, თავად ეკონომიკური ცხოვრებაც მთლიანად იმპერიული ექსპანსიის რეჟიმის ნაწილად არის აღქმული და მისი არსებობის არსი მეზობელი ქვეყნების ენერგეტიკულ მძევლობაში მოქცევის ცდაა. ასე რომ, პუტინს გულითაც რომ უნდოდეს, თავისი მმართველობის პერიოდში ამ პროცესს ვეღარ შეაჩერებს, მაშინ მოუწევს თავის პოსტს დაემშვიდობოს.
რაც შეეხება თეზისს რუსეთის დაკარგული ტერიტორიების შესახებ, რომლებიც თურმე საბჭოთა კავშირიდან გამოყოფილმა რესპუბლიკებმა გაიყოლიეს, ეს სხვა არაფერია, თუ არა იმპერიალისტური ლოგიკის ტიპური ნაყოფი. იმპერიალისტის მოსაზრებით, ნებისმიერი ტერიტორია, სადაც რუს ჯარისკაცს უბრძოლია, მისია. ამგვარი ბარბაროსული ლოგიკის დაძლევა ისტორიული ან სამართლებრივი კატეგორიებით შეუძლებელია, რადგან რაც დრო გადის, ყველანაირი ფანტასტიკის სფეროს სცდებიან. შესაძლოა დაუჯერებელია, მაგრამ დღევანდელი რუსი იმპერიალისტი იდეოლოგები "გონების რაღაც მანქანებით" სირიასაც რუსული სამყაროს ნაწილად აცხადებენ. აუხსნელია, მაგრამ ფაქტია, რომ კრემლში შემუშავებულ ამ წარმოუდგენელ ნარატივს ვიღაცებს აჯერებენ. ეს რუსი სტრატეგოსები იმ კატეგორიას მიეკუთვნებიან, რომელიც რუსეთის ძველი გეოპოლიტიკური როლისა და მნიშვნელობის აღდგენაზე ოცნებობდა და რადგან ეს მათი სუსტი ეკონომიკის გამო შეუძლებელია, ცდილობენ ჩინეთთან გამონახონ საერთო ენა და, ბუნებრივია, ამ ტანდემში მთავარი ჩინეთი იქნება და არა რუსეთი. თანხმობის მისაღწევად უკვე წლებია თვალს ხუჭავენ, თუ რა თანამიმდევრულად ითვისებს ჩინეთი მოსაზღვრე ტერიტორიებს, რომ რუსეთის აღმოსავლეთი რეგიონები ეკონომიკურად უფრო ჩინეთთან არიან მიბმული, ვიდრე ცენტრთან. ამით იმის თქმაც მინდა, რომ რუსული პოლიტიკა გაცილებით ალოგიკური და არათანამიმდევრულია, ვიდრე ვინმეს წარმოდგენა შეუძლია.
რაც შეეხება პუტინის განცხადების შემდეგ კრემლისგან მომავალ საშიშროებას, რა თქმა უნდა, საფრთხე რეალურია, მაგრამ არც ისე დიდი, როგორც მავან შეშინებულს ან პუტინიზმის აშკარა თუ ფარულ პროპაგანდისტს შეიძლება წარმოუდგეს.
თუ საქართველოსთან ომის შემთხვევაში დასავლელი პოლიტიკოსების დიდ ნაწილს იმედი ჰქონდა, რომ პრობლემას მოლაპარაკებითა და თანხმობით გადაწყვეტდნენ, უკრაინის მაგალითმა დაარწმუნა, რომ რუსეთის ხელისუფლებასთან სამართლებრივ ენაზე ლაპარაკს აზრი არა აქვს. ამიტომაც მიმართეს სანქციებს, რომლებსაც რუსული ეკონომიკისთვის გაცილებით მძიმე შედეგები აღმოაჩნდა, ვიდრე პრორუსი პროპაგანდისტები გვარწმუნებდნენ, არაფერი შეეტყობაო. ასე რომ არ იყოს, პანდემიის დაწყებისთანავე რუსეთი გაეროს ტრიბუნიდან არ მოითხოვდა სანქციების შეჩერებას.
ერთი სიტყვით, პუტინი უპირობოდ იქცა უარყოფითი პერსონის სიმბოლოდ. მასში სტალინისა და ჰიტლერის ნიშნები ამოიცნეს - იმ ორი ისტორიული ფიგურისა, რომლებსაც ლამის დაუფარავად ბაძავს - უცხოეთში გაქცეულ პირად მტრებს ჯაშუშების მეშვეობით უსწორდება, იალტის მსგავსი ახალი კონფერენციის საჭიროებაზე მიანიშნებს, ძალიან მოწადინებულია, როგორმე მიუნხენის ხელშეკრულების მსგავსი დოკუმენტი გაფორმდეს საქართველოსა და უკრაინის საკითხზე და სხვა. ის უკვე გადასცდა იმ ზღვარს, რომლის შემდეგაც დასავლეთის პოლიტიკურ წრეებთან ურთიერთობების მოგვარება შეუძლებელია. ერთადერთი, რაც დარჩა, მუდმივი დაძაბულობაა. მეორე მხრივ, ისიც ფაქტია, რომ დასავლეთში ჯერ არ ჩანს ძლიერი ლიდერი თუ ლიდერები, ვინც პუტინის პოლიტიკურ აღვირახსნილობას ღირსეული პასუხით ალაგმავს. ეს დროის ამბავია. პუტინი ვეღარ გაჩერდება და რაც მეტად გაიზრდება მისი აგრესიულობა, ასეთი ლიდერების გაჩენის ალბათობა მით მეტია.
თუ დავფიქრდებით, ამ განცხადებებით რას მიაღწია პუტინმა? არაფერს, გარდა იმისა, რომ ამით მავანმა შოვინისტებმა გული მოიფხანეს. ამით კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ მისი ადგილი კარგ, პროგრესირებად საზოგადოებაში არ არის. ის, როგორც პოლიტიკური ბანდიტი, უნდა განიდევნოს. სურდა თუ არა, ახლანდელი და მომავალი სანქციები გაამართლა, ანუ ყველა პროცესი ცხადყოფს, რომ კრემლი და მისი ბელადი ამას იმსახურებდნენ. შესაბამისად, ის ახლა იმპერიული რევანშის ტალღაზეა და შედეგებზე არ ფიქრობს.
დასავლეთს ბევრი ნაკლი აქვს. კარგად ვხედავთ, თუ თომას მანისა და უილიამ ფოლკნერის სამყაროს როგორ აზიანებს ტროცკისტული პოლიტკორექტულობა. და მაინც, ამ სამყაროს საკმარისი ძალა აქვს, რათა რუსული სამყაროს მსგავსად რომელიმე იდეოლოგიით ისე არ დაავადდეს, რომ ამას შეეწიროს. დასავლური რაციონალიზმი დიდი ძალაა. მუსლიმანური რადიკალიზმი, რუსული და ჩინური ფაქტორები დღეს მნიშვნელოვან როლს თამაშობენ იმაში, რომ დასავლეთი გათავისუფლდეს ისტორიის ლიბერალური დასასრულის ფუკუიამასეული ილუზიისგან.
- ბოლო დროს სულ უფრო ხშირად ამბობენ, რომ პრორუსული ჯგუფებისა და მათი პროპაგანდისთვის საქართველოში კარგი ნიადაგია. რა საფრთხეებს შეიცავს ეს განსაკუთრებით წინასაარჩევნოდ? - საქართველოში აშკარა პრორუსული ძალების რაოდენობა არ იზრდება, მათი ხვედრითი წილი და გავლენა შევარდნაძის ზეობის ბოლო წლებში გაცილებით დიდი იყო. დასავლეთის ქვეყნებში შრომითი მიგრაცია, ასპარეზზე ახალგაზრდა თაობის გამოსვლა და სხვა პროცესები, საბედნიეროდ, ასუსტებს და აქრობს რუსეთთან ფსიქოლოგიურ ბმას. დღეს ამ თვალსაზრისით ე.წ. ზომიერებსაც კი კარგად ესმით, რა უპერსპექტივოა ეს ვექტორი, თანაც, აშკარა პრორუსული ძალების მართლმადიდებელი სოლიდარობის მიღმა დიდი ხანია ნათლად ჩანს ბანალური იმპერიალიზმი და ჩვენი ფიზიკური განადგურების საფრთხე.
მოკლედ რომ ვთქვა, საკმარისია, ჟირინოვსკი და მისთანები ერთხელ გამოჩნდნენ ტელეეთერში თავიანთი "ყოჩაღი" განცხადებებით, რომ პუტინისტური ძალების მთელი შრომა წყალში გადაიყაროს. ეს კარგად იციან რუსებმა, კარგად ესმით, რომ პრორუსულ ძალებს მოსახლეობის მხოლოდ მცირე სეგმენტის გადაფარვა შეუძლიათ და ამიტომ აკეთებენ აქცენტს აშკარად თუ ფარულად ძალადობრივ მეთოდებზე: ადმინისტრაციული საზღვრების ჩაკეტვაზე, მცოცავ ოკუპაციაზე, საერთაშორისო პროექტების ჩაგდებაზე და ა.შ. მათთვის მთავარია, ჩვენში როგორმე შეინარჩუნონ მუდმივი არასტაბილურობა. სამწუხაროდ, ჩვენი პოლიტიკური ტემპერამენტით ხშირად "ვშველით" ამაში. მათ იციან, რომ პრორუსული სენტიმენტების გაძლიერება შეუძლებელია და აქცენტს მაშინვე კაპიტულანტური განწყობის გაძლიერებაზე აკეთებენ.
- შიდაპოლიტიკურ პროცესებზეც გკითხავთ. არჩევნებამდე რამდენიმე თვით ადრე ოპოზიციაში დაპირისპირებული მხარეები უკვე გამოიკვეთა. საზოგადოების ნაწილის მოსაზრებით, ერთი მხარე ჯერ კიდევ სააკაშვილის სახელით ცდილობს ხმების მოპოვებას, ნაწილი კი მისი ლანძღვით და მთლიანობაში "ოცნების" საქმეს აკეთებენ. როგორ აფასებთ პოლიტიკური ძალების მუშაობას წინასაარჩევნოდ? - თუ კავშირი მხოლოდ თემატურია და მხოლოდ "ქართული ოცნების" დამარცხებას ისახავს მიზნად, შესაძლოა ამ კავშირისგან რაღაც შედეგი მივიღოთ, ოღონდ სხვა საკითხია, რამდენად პროდუქტიული იქნება.
პანდემიის დროს მშვიდმა და თავდაჯერებულმა მოქმედებამ ხელისუფლებას დიდი კაპიტალი შესძინა. ოპოზიცია აცნობიერებს, რომ კრიზისის დროს მოსახლეობაში სტაბილურობისა და დაცულობის შეგრძნების გაჩენა ძალიან მნიშვნელოვანი კაპიტალია. არადა, პანდემიამდე ხელისუფლების რეიტინგი თვალდათვალ ეცემოდა და არჩევნებში მისი მარცხი თითქმის გარდაუვალიც ჩანდა. თუმცა დღეს ხელისუფლების ყველაზე ოდიოზური წევრებიც კი საზოგადოების უფრო გულგრილ დამოკიდებულებას იწვევენ, ვიდრე გაღიზიანებას ან აღშფოთებას.
სამწუხაროა, მაგრამ ვერა და ვერ გაჩნდა ისეთი ოპოზიციური კონფიგურაცია, რომელიც პანდემიამდელი სიტუაციით ისარგებლებდა და რეალურ ალტერნატიულ მოთამაშედ იქცეოდა. არ კმარა "ალტერნატიული" მხოლოდ სახელად დაირქვა, მოქალაქეების კრიტიკულმა ნაწილმა მაინც უნდა აღგიქვას ასეთად. ჯერჯერობით ძველი ინერციით მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებს ამომრჩეველთა დიდი ნაწილი ისევ და ისევ "ნაციონალებისა" და "ოცნების" დაპირისპირების ჭრილში აღიქვამს, ეს კი ხელისუფლებასაც ხელს აძლევს. ამაში დამნაშავე მხოლოდ სახელისუფლებო პროპაგანდა არ არის. ოპოზიციურმა ფლანგმაც ვერ შექმნა განახლების შთაბეჭდილება. ჯერჯერობით გვაქვს პოლიტიკური კალეიდოსკოპი, რომელშიც ერთი და იგივე ფიგურები ქმნიან კონფიგურაციებს. იშვიათად თუ გამოჩნდება ვიღაც ახალი, რომელიც სულ მალე ძველებს ემსგავსება. შესაბამისია საზოგადოების რეაქციაც - ის იმედგაცრუებული რჩება.
- ოპოზიციის ნაწილი თბილისში მაჟორიტარულ ოლქებში წარსადგენ კანდიდატებზე შეთანხმდა. რა შთაბეჭდილება დაგიტოვათ წარმოდგენილმა სიამ?
- ვფიქრობ, ვინც უნდა იყოს სიებში, ამ არჩევნებზე ბევრი არაფერი შეიცვლება. მოცემულ ვითარებაში ხელისუფლებისთვის ყველაზე ცუდი სცენარი ის ჩანს, კოალიციურ მთავრობაზე მოუწიოს დათანხმებამ. თუმცა არც ის უნდა დაგვავიწყდეს, რომ საქართველოში მოულოდნელად ბევრჯერ შეტრიალებულა სიტუაცია. სამწუხაროდ, საქართველო ჯერჯერობით არ არის ისეთი სტაბილური სახელმწიფო, "მგრძნობიარე ნერვი" არ გაგვაჩნდეს, ცივი, პრაგმატული გონებით ვიცხოვროთ და ეს პოლიტიკაშიც გადავიტანოთ. მთავარია შემსრულებელი, დიდი ენერგიისა და იდეის მატარებელი "პოლიტიკური მამრი. ჯერჯერობით სწორედ ეს უკანასკნელი არ ჩანს.