"საქართველო ადგილობრივი ორგანოების საბჭოურ სისტემაშია ჩარჩენილი, გამოდის რომ ჩვენ არა ევროპისკენ, არამედ აზიური ავტორიტარიზმისკენ მივდივართ" - კვირის პალიტრა

"საქართველო ადგილობრივი ორგანოების საბჭოურ სისტემაშია ჩარჩენილი, გამოდის რომ ჩვენ არა ევროპისკენ, არამედ აზიური ავტორიტარიზმისკენ მივდივართ"

საშინაო და საგარეო პოლიტიკის აქტუალურ თემებზე "ინტერპრესნიუსი", თვითმმართველობის საკითხებში კვალიფიკაციით გამორჩეულ ქართული პოლიტიკის ერთ-ერთ ვეტერანს, ირაკლი მელაშვილს ესაუბრა.

- ბატონო ირაკლი, თვითმმართველობის ორგანოების პრობლემებზე თქვენ "ინტერპრესნიუსთან" ბევრჯერ გისაუბრიათ, მაგრამ რადგან ადგილობრივი არჩევნები სულ რაღაც 2 თვეში უნდა ჩატარდეს, ლოგიკური იქნება, თუ ჩვენს მკითხველებს შევახსენებთ რა არჩევნები გვაქვს წინ.

მაგრამ, ვიდრე ამ თემებს შევეხებით, იმის გათვალისწინებით რომ კოვიდის გავრცელების შემაშფოთებელი სტატისტიკა გვაქვს, მოსახლეობა ფიზიკური განადგურების წინაშე დგას, ამ თემას გვერდს ვერ ავუვლით.

მესმის, რომ მედიკოსი და ეპიდემიოლოგი არ ხართ, მაგრამ რჩება შთაბეჭდილება, რომ რაც პანდემიასთან დაკავშირებით ჩვენთან ხდება, სულაც არ გახლავთ მხოლოდ სამედიცინო სფეროს პრობლემებთან დაკავშირებული ამბები.

თქვენი დაკვირვებით რა ხდება ქვეყანაში პანდემიასთან ბრძოლის თვალსაზრისით?

- პირველ რიგში უნდა ითქვას, რომ ბოლო პერიოდში მიღებული გადაწყვეტილებები პოლიტიკური გადაწყვეტილებები იყო და სამედიცინო სფეროს ნაკლებად ეხებოდა და ამან მნიშვნელოვნად აზარალა კოვიდსიტუაცია ქვეყანაში.

ფაქტია, რომ საქართველო ბოლო ადგილზეა ევროპაში მოსახლეობის აცრების პროცენტის რაოდენობით. ასეთ ვითარებაში შეზღუდვების გაუქმებამ სრულად და მათ შორის პირბადეების ტარების ვალდებულების მოხსნამ, გამოიწვია ის რაც ახლა გვაქვს.

ამას ხელი შეუწყო იმანაც, რომ სახელმწიფომ მოქალაქეებს ფაქტობრივად უთხრა - შეზღუდვების დარღვევისთვის დაწესებული სანქციები არა მარტო გაუქმებულია, ჯარიმებსაც გპატიობთ. ამან მოკლა იმის მოტივაცია, რომ მოქალაქეებმა, ვინც ძალიან მაღალი თვითშეგნების არ არიან, თავად დაიცვან ის რეგულაციები, რამაც ხელი უნდა შეუშალოს კოვიდის გავრცელებას.

ჩემი აზრით, ეს იყო სერიოზული შეცდომა. რა თქმა უნდა, ეს არჩევნებთანაც იყო დაკავშირებული. პრემიერად ახლად დანიშნული ღარიბაშვილი ცდილობდა რაღაცით პოპულარობა მოეპოვებინა მოსახლეობაში, კოვიდის გამო დაწესებული შეზღუდვები გააუქმა, მაგრამ ფაქტია, რომ ამან დაამძიმა ქვეყანაში კოვიდვითარება.

მესმის, რომ ამას ითხოვდა ბიზნესიც, მაგრამ, ჩემდა სამწუხაროდ, ამას ითხოვდა ძალიან ბევრი პოლიტიკოსი და მე ამ თემაზე არა მარტო ხელისუფლებასთან მაქვს კითხვები, არამედ იმ პოლიტიკოსებთანაც, რომლებიც მთელი ამ ხნის განმავლობაში აღვირახსნილ კამპანიას ეწეოდნენ შეზღუდვების წინააღმდეგ. საინტერესოა, ახლა ისინი კმაყოფილები არიან იმით რაც კოვიდის გავრცელებასთან დაკავშირებით ხდება ქვეყანაში?

საუბარი იმაზე, რომ ვაქცინაცია უნდა ჩატარებულიყო, მესმის სწორი პრეტენზიაა, მაგრამ, ჩვენ გვქონდა რეალობა ასეთი - ვაქცინა იყო ცოტა, მოსახლეობის დაუცველობა საკმაოდ მაღალი იყო. არადა, ამ ფონზე პოლიტიკოსები ცდილობდნენ დაუმორჩილებლობა გამოეცხადებინათ იმ რეგულაციებისთვის, რაც არსებობდა. ფაქტიურად, ყველაფერმა ამან მთლიანობაში გამოიწვია ის მდგომარეობა, რაშიც ვიმყოფებით.

ჩემი აზრით, სრულიად გაუგონარია ის, რაც პანდემიის გავრცელებასთან ხდება. ასეთ ვითარებაშიც კი ვხედავთ ტელევიზიებში რეკლამებს რომ ჩატარდება ფესტივალები, ტურები, ანუ მასობრივი შეკრებები.

ხელისუფლების წარმომადგენლები მოსახლეობას მოუწოდებენ თავი შეიკავონ სარიტუალო ღონისძიებებისგან, მაგრამ მეორე მხრივ თავად ეწევიან იმის პროპაგანდას, რომ ქვეყანაში არა ერთი მასობრივი ღონისძიებები ჩატარდება. არადა, ყველაფერი ეს ერთად სრულიად წარმოუდგენელია.

- პატრიარქმა ხელისუფლებას წერილით მიმართა, რომელშიც საუბარია რომ საპატრიარქო მზადაა მიიღოს ხელოვნების მუზეუმში დაცული კულტურული მემკვიდრეობის ნიმუშები, რომელიც თავის დროზე მუზეუმებში ეკლესიებიდან იქნა მიტანილი.

ახლა ყველაზე აქტუალურად განიხილება ანჩისხატის კარების ანჩისხატის ეკლესიაში გადატანის საკითხი. მესმის, რომ საკმაოდ მგრძნობიარე და მტკივნეული თემაა, მაგრამ მაინც უნდა გკითხოთ - თქვენ როგორ შეაფასებდით ხელოვნების მუზეუმში დაცული კულტურულ მემკვიდრეობის ნაწილზე საპატრიარქოს პრეტენზიებს და სავარაუდოდ რას შეიძლება იგი ნიშნავდეს?

- ეს პრეტენზიები დიდი ხანია არსებობს, დიდი ხანია საპატრიარქო ითხოვს ეროვნული საგანძურის იმ ნაწილის გადაცემას, რომელსაც თავის დროზე საეკლესიო დანიშნულება ჰქონდა. ესაა ხატები, რომლებსაც საკულტო დანიშნულება აქვთ. არ შეიძლება გვქონდეს ათეისტური მიდგომა, რომ ხატი არის უბრალოდ ხელოვნების ნიმუში.

რა თქმა უნდა, ეს ხატები ექსპროპრიაციის შედეგად მოხვდა ქართულ მუზეუმებში, მაგრამ ისიც უნდა ვთქვა, რომ მსოფლიოს მუზეუმებში ძალიან ბევრია ისეთი ექსპონატები, რომლებსაც საეკლესიო დანიშნულება ჰქონდა და მათი მუზეუმებში მოხვედრის ისტორია დღესაც ძალიან დიდ ეჭვს იწვევს. ლუვრი იქნება ეს თუ ვაშინგტონის, ანაც სხვა მუზეუმები. თუ ამ მიდგომით წავალთ, მაშინ აღმოჩნდება, რომ მსოფლიოს და არც ჩვენც შესაძლოა არ გვქონდეს მუზეუმები, სადაც შესაძლებელი იქნება კულტურული მემკვიდრეობის ნიმუშების გამოფენა.

ფაქტია, რომ ნებისმიერ შემთხვევაში უნდა მოიძებნოს ოპტიმალური გამოსავალი. ძნელადწარმოსადგენია, რომ მე-5, მე-6, მე-10-12, ანაც უფრო გვიან შუასაუკუნეებში შექმნილი ძეგლები და ხელოვნების ნიმუშები გამოყენებულ იქნეს დღეს თავისი პირდაპირი დანიშნულებით, ანუ იმ რიტუალების ჩასატარებლად, რასაც ეკლესია აკეთებს. როგორ წარმოგვიდგენია ჩვენ ბედიის ბარძიმის გამოყენებით მოხდეს მღვდელმსახურება. ჩემი აზრით, ნებისმიერ შემთხვევაში მოსაძებნია ოპტიმალური გამოსავალი.

უნდა ვიცოდეთ, რომ ასეთი მნიშვნელობის ხელოვნების ძეგლების, მათ შორის საეკლესიო დანიშნულების ძეგლებისაც ორეულები მზადდება და მას იყენებს ხოლმე ეკლესია რიტუალების გასამართად. მაგრამ, ფაქტია, რომ ისეთი ნიმუშები, როგორიცაა ანჩისხატის კარები, განსაკუთრებით დაცულ პირობებში ინახება და მათ სანახავად ძალიან იშვიათ შემთხვევაში უშვებენ ადამიანებს. ვიმეორებ, ნებისმიერ შემთხვევაშია მოსაძებნი ოპტიმალური გამოსავალი.

აქ არის კიდევ ერთი საკითხი, რომელიც შეშფოთებას იწვევს. ეს არის მღვდელმსახურთა ნაწილის დამოკიდებულება ძეგლების მიმართ. ჩვენ შეგვიძლია ვნახოთ თუ რა ხდება საქართველოში არსებულ ძეგლებთან დაკავშირებით, როგორ ცვლიან მღვდლები ეკლესიებს, როგორ მინაშენებს აკეთებენ და ასე შემდეგ.

ასეთ ვითარებაში, ის რაც ახლა ხდება ძალიან ბევრ კითხვას ბადებს და ასე მარტივი და ერთმნიშვნელოვანი არ არის ის საკითხი, რაზეც ახლა ასე აქტუალურად მსჯელობენ.

ვიმეორებ, რა თქმა უნდა, საკულტო დანიშნულების ნიმუშები და ნივთები არის თავის დროზე ეკლესიის გაძარცვის შედეგად დაგროვილი ექსპონატები. მასე საქართველოს ეკლესიამ ალბათ უნდა დააყენოს საკითხი იმ ნივთების დაბრუნების შესახებ, რომელიც რუსულმა ეკლესიამ თავის დროზე ქართული ეკლესია გაძარცვა და საქართველოდან გაიტანა და დღეს ისინი რუსეთის სხვადასხვა მუზეუმებში ინახება. ვაყენებთ ამ საკითხს? არ ვაყენებთ.

თუ სამართლიანობაზეა ლაპარაკი და ბოლომდე რადიკალურია ეკლესია, მაშინ მან თავისი პრეტენზიები ყველას წინაშე უნდა დააყენოს, ეს იქნება ლუვრი, მოსკოვის თუ პეტერბურგის მუზეუმები. ეკლესიამ ეს საკითხი რომც დააყენოს, მან იცის, რომ რა თქმა უნდა, უარს მიიღებს.

ამიტომ, უნდა ვიზრუნოთ იმაზე, რომ არ გვქონდეს ასეთი დამოკიდებულება - იცით რა, ეს ეკლესიის ნივთია და ამიტომ ეკლესიას უნდა დაუბრუნდეს. კი ბატონო, ისინი მართლაც საეკლესიო ნივთებია, მაგრამ ისინი იმავდროულად არიან ჩვენი კულტურული მემკვიდრეობის საგანძურის უნიკალური ნიმუშები.

- ახლა დროა იმ თემას შევეხოთ რის გამოც შეგეხმიანეთ და თვითმმართველობის ორგანოების საკითხებზე ვიმსჯელოთ.

გასაგებია, რომ ხელისუფლებას და ოპოზიციას უკვე დაწყებული აქვს საარჩევნო კამპანია. ფაქტია, რომ ამ არჩევნებს წინ დიდი ბატალიები უძღოდა წინ, მაგრამ თემას რომ არ ავცდეთ მე კითხვას ასე დავსვამდი - დღეისათვის რას წარმოადგენენ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები?

- ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები დღეს წარმოადგენენ ცენტრალური ხელისუფლების გაგრძელებას. ასეა რამდენიმე მიზეზის გამო. პირველი გახლავთ ის, რომ თვითმმართველობის ადგილობრივ ორგანოებს არ აქვთ შესაბამისი უფლებამოსილებები და დამოუკიდებლობა ამ უფლებამოსილების განსახორციელებლად.

ცივილიზებული ქვეყნებისგან განსხვავებით, მათ რომ თავისი უფლებამოსილებები განახორციელონ, უწევთ ფინანსური დახმარების მიღება ცენტრალური ხელისუფლებისგან. ეს კი ცენტრალური ხელისუფლებისათვის არის ბერკეტი ადგილობრივ ხელისუფლებაზე ზემოქმედების.

ქვეყანაში 3500 დასახლებაა და ვერც ერთ მათგანში ადგილზე ვერავინ ვერაფერს გააკეთებს თუ ცენტრალური ხელისუფლებიდან ფინანსური ინექცია და ტრანსფერები არ მიიღო. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ ქვეყანაში ჩამოყალიბებული გვაქვს მართვის ავტორიტარული სისტემა. ეს სისტემა ამ ქვეყანაში 30 წელია მოქმედებს მიუხედავად იმისა, რომ სსრკ ამდენივე წელია დაშლილია. გააგრძელეთ კითხვა