"ქართული საეკლესიო არქიტექტურა განსხვავებულია სომხურისგან"
"თქვენი ჰოლდინგის პროდუქციის აქტიური მომხმარებელი ვარ"
"ლაპარაკი იმაზე, რომ საქართველომ აღიაროს აფხაზეთის დამოუკიდებლობა, ნიშნავს, მხარი დავუჭიროთ იმას, რასაც რუსეთი ასე გამწარებით ცდილობს მიაღწიოს"
გასულ კვირას სომხეთისთვის ეკლესიების გადაცემაზე, რუსეთის მიერ ოსთა გენოციდის აღიარებასა და საქართველოს მიერ აფხაზეთის დამოუკიდებლობის შესაძლო აღიარებაზე გამოთქმულ მოსაზრებებს ისეთი ვნებათაღელვა მოჰყვა, გადავწყვიტეთ კავკასიის საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარე ნუგზარ წიკლაურს გავსაუბრებოდით:
- საქართველოში ყოველთა სომეხთა პატრიარქი დიდი ხანია არ ჩამოსულა და ახლანდელ ვიზიტს დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა ორ ეკლესიას შორის კონტაქტის გაძლიერებისთვის. რაც შეეხება საკულტო ნაგებობების გადაცემასა და ამ საკითხზე დავას, რომელიც მრავალი წელია გრძელდება, ვფიქრობ, ყველაზე სწორი გადაწყვეტილება მოიძებნა. გადაწყდა, რომ სამეცნიერო წრეები ჩაერთვებიან ტაძრების იდენტიფიცირების საქმეში. ესა თუ ის ტაძარი სომხური გრიგორიანული ეკლესიის კუთვნილებაა თუ ქართული ეკლესიისა, ისინი გადაწყვეტენ.
მიმაჩნია, რომ ეს პოზიტიური შეხვედრა იყო. ჩვენ გახსნილი უნდა ვიყოთ ჩვენს მეზობლებთან და ძალიან კარგი იქნება, თუ ჩვენი მეზობლებიც ასეთივე დამოკიდებულებას გამოამჟღავნებენ საქართველოს, მისი ეკლესიისა და მისი ისტორიის მიმართ. ქართულ-სომხურ ურთიერთობაში არის ძალიან კარგი ფურცლები, მაგრამ ასევე იყო გამუდმებული კამათიც ჩვენს წინაპრებს შორის, რომელიც დღესაც გრძელდება ზოგიერთ საკითხზე, ძირითადად, ისტორიულ თემატიკაზე.
ორივე უძველესი ერი ვართ კავკასიაში, მაგრამ გვინდა, ჩვენი ფესვები კიდევ უფრო ღრმად მოვიძიოთ. ამ საკითხებზე ყოველთვის იყო დავა-კამათი და არც მაქვს ილუზია, რომ შეწყდება. ამიტომ უმჯობესია, დავა-კამათი გაგრძელდეს კვალიფიციური ისტორიკოსების, ეთნოგრაფების, ფოლკლორისტების შეხვედრაზე და არა დღევანდელი სახით. ქსენოფობია მიუღებელია ჩემთვის.
- მაგრამ ზოგიერთ ძეგლზე შეგნებულად იშლებოდა ქართული კვალი.
- როდესაც მეკითხებით კვალის წაშლაზე, ალბათ, არ გულისხმობთ მხოლოდ წარწერების წაშლას სხვადასხვა ტაძარზე, როდესაც სხვა ენაზე ხდებოდა წარწერების დატანა იმის დასადასტურებლად, რომ ესა თუ ის ძეგლი ქართული არ იყო. მხოლოდ წარწერები არაფერს წყვეტს. ქართული ხელოვნება, გამოხატული საეკლესიო არქიტექტურაში, განსხვავებულია და შეიცავს სომხურისაგან განსხვავებულ ნიშნებს. XXI საუკუნეში ნამდვილად არის იმის საშუალება, მეცნიერებმა მარტო ბრალდებები კი არ წაუყენონ ერთმანეთს ეთნიკურობის ნიშნით, არამედ შექმნან მაღალი კვალიფიკაციის სამეცნიერო საბჭოები.
- ლაპარაკია იმაზეც, რომ რუსეთის სათათბირო ოსთა გენოციდის აღიარებას აპირებს.
- ჯერჯერობით ის ვიცით, რომ უნდა გაიმართოს რომელიღაც უცნობი ორგანიზაციის მრგვალი მაგიდა, სადაც ექსპერტები იმსჯელებენ ოსების გენოციდის საკითხზე. გამოითქვა მოსაზრება, რომ შეიძლLება რუსეთს ამგვარად სურს უპასუხოს საქართველოს პარლამენტის მიერ ჩეჩენთა გენოციდის აღიარებას. წელიწად-ნახევარი განიხილებოდა სამეცნიერო დასკვნა ჩერქეზთა გენოციდის საკითხზე. დასკვნა დაფუძნებული იყო არა მხოლოდ ქართველი, არამედ თვით რუსი ისტორიკოსების, დასავლეთევროპელი, ამერიკელი, აღმოსავლელი ცნობილი მეცნიერების მოსაზრებებზე.
ჩვენი დასკვნა, რა თქმა უნდა, საქართველოს ხელისუფლების პოლიტიკური გადაწყვეტილება იყო, მაგრამ ნებისმიერი პოლიტიკური გადაწყვეტილება მყარ არგუმენტებზე უნდა იყოს დამყარებული. ასეთია საქართველოს პარლამენტის გადაწყვეტილება და ნიშანდობლივია, რომ ვერც ერთმა რუსმა მეცნიერმა, ცნობილმა თუ უცნობმა, ვერ შეძლო სამეცნიერო კამათში ჩართვა და დასკვნაში წარმოდგენილი სამეცნიერო პოზიციის გაკრიტიკება. ეს გადაწყვეტილება გვიკარნახა ისტორიულმა რეალიებმა. ამას მეტყველებს რუსი მონარქებისა და მთავარმართებლების განცხადებებიც, რომ ჩერქეზები უნდა განადგურებულიყვნენ ან უნდა გაყრილიყვნენ თავიანთი მიწიდან.
როგორც ვიცი, ოსეთის მხარე ოსების არაერთ გენოციდს განიხილავდა ამ უკანასკნელი წლების განმავლობაში. 90-იანი წლებიდან, როდესაც პირველი კონფლიქტი დაიწყო, ეს საკითხი არაერთხელ იქნა აქტუალიზებული. მაშინაც იყო საუბარი, რომ 1920 წელს ქართულმა სახელმწიფომ გადაწყვიტა, შემოეერთებინა მითური ოსური სახელმწიფო და ამისათვის გადაწყვიტეს ოსების განადგურება, რაც სრული აბსურდია და არავითარი კავშირი არა აქვს ისტორიულ სინამდვილესთან.
1918 წლის 26 მაისს საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ, 1920 წლის 7 მაისს ხელი მოეწერა რუსეთთან ხელშეკრულებას, რომლის ძალითაც რუსეთი აღიარებდა საქართველოს იმდროინდელ საზღვრებში.
მაშინ არავითარი ოსური სახელმწიფო არ არსებობდა. მაშინაც იყო აჯანყების მცდელობა და მას ჰყავდა ერთი ორგანიზატორი, როგორც ახლა. ამიტომ მოხდა აჯანყებები ბორჩალოსა და სამხრეთ ოსეთში. ქართულმა სახელმწიფომ მაშინ აღადგინა კონსტიტუციური წესრიგი ამ ტერიტორიებზე. ლაპარაკი იმაზე, რომ მაშინ გენოციდი მოხდა, სასაცილოა. დარწმუნებული ვარ, გავრცელებული ხმა ოსეთის გენოციდის აღიარებაზე მხოლოდ საინფორმაციო შეტევაა და იმის მცდელობა, დააკნინონ საქართველოს პირველი რესპუბლიკა, თორემ ამას სერიოზული გაგრძელება ვერ მოჰყვება.
- ზოგიერთი ექსპერტის მოსაზრებით, ხომ არ იქნება გონივრული, საქართველომ აღიაროს აფხაზეთის დამოუკიდებლობა, თუკი ჩვენი დევნილების უკან დაბრუნება გახდება შესაძლებელი?
- გამაკვირვა ამ განცხადებამ. ხშირად მომისმენია და წამიკითხავს სხვადასხვა ექსპერტის მოსაზრებები კავკასიის საკითხებზე და მნიშვნელოვნად მიმაჩნდა მამუკა არეშიძის მოსაზრებების გაცნობაც, თუნდაც იმიტომ, რომ ისეთ პოზიციას გამოხატავდა, რომელიც შესაძლოა საქართველოს პოზიციიდან არ ყოფილიყო დანახული, მაგრამ ის, რაც ახლა წავიკითხე, მოლოდინს აჭარბებს. კერძოდ, საქართველომ უნდა დაიწყოს ეროვნული ინტერესების წინააღმდეგ სვლა. პოსტსაომარი ვითარების შემდეგ მთელი ქართული პოლიტიკა და დიპლომატია დამყარებულია იმაზე, რომ უკანონო ოკუპაცია არ იქნეს აღიარებული და ყველაფერს თავისი სახელი დაერქვას, რომ აფხაზეთი ოკუპირებული ტერიტორიაა. ამაში ესახება ქართულ სახელმწიფოსა და ქართველ საზოგადოებას ამ კონფლიქტის გადაწყვეტის გზა.
სხვა გზა არ არსებობს. ლაპარაკი იმაზე, რომ საქართველომ აღიაროს აფხაზეთის დამოუკიდებლობა, ნიშნავს, მხარი დავუჭიროთ იმას, რასაც რუსეთი ასე გამწარებით ცდილობს მიაღწიოს. თუ საქართველო აღიარებს აფხაზეთის დამოუკიდებლობას, ჩათვალეთ, რომ აღიარებს ჩვენი ყველა მეგობარიც, იმიტომ, რომ მთავარი გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს იმ ქვეყანამ, რომლის ტერიტორიაც არის აფხაზეთი და სამხრეთი ოსეთი.
ამ მოსაზრების მომხრე იქვე განმარტავს, რომ შესაძლოა ამან აფხაზებთან აღადგინოს ურთიერთობა, რომ ამის შემდგომ შესაძლოა დასავლეთისკენ გადაიხაროს, მაგრამ აფხაზეთის მმართველი ელიტა მთლიანად დამოკიდებულია რუსეთზე. ეს საოკუპაციო ძალის დანიშნული ხალხია და არავითარ შემთხევაში არ შეიძლება განვიხილოთ როგორც აფხაზი ხალხის რჩეულები. ექსპერტს ყველანაირი მოსაზრების გამოთქმის უფლება აქვს. პოლიტიკოსებს კი, საბედნიეროდ, აქვთ იმის უფლება, დაეთანხმონ ექსპერტთა მხოლოდ იმ მოსაზრებებს, სადაც საღი აზრია. ამ განცხადებაში კი მე საღ აზრს ვერ ვხედავ.
- როგორც საგამომცემლო საქმის კარგად მცოდნეს გკითხავთ, ბუნებრივია თუ არა "მედიაპალტრის" ექვს სხვადასხვა ორგანიზაციაში საგადასახადო სამსახურის ერთდროულად შესვლა? ზოგიერთი პოლიტიკოსის აზრით, ეს ზეწოლაა.
- თუ მედიასახლში გამომავალ რომელიმე გაზეთს თუ ინტერნეტტელევიზიას, ან რადიოს პრობლემა შეექმნება მუშაობაში, ეს პირდაპირ ნიშნავს, რომ რაღაც ტიპის ზეწოლაა, მაგრამ Dმე თქვენ გაძლევთ ინტერვიუს "კვირის პალიტრისათვის", გუშინ ვიყავი "პალიტრა TV"-ში და ის ჩვეულებრივად მუშაობს. როგორც ვიცი, გამოდის თქვენი წიგნებიც, მაღაზიები სავსეა თქვენი გამომცემლობის ძალიან საინტერესო სერიებით. ასევე მუშაობს სტამბა. ასეთ დროს ზეწოლაზე ლაპარაკი უხერხულია.
ჩვენი, ყველას სურვილია, დემოკრატიული საზოგადოების განვითარებისათვის ყველაზე საჭირო შემადგენელი - პრესა და ტელევიზია არ შეფერხდეს,
მაგრამ მეორე მხარეა საგადასახადო შემოწმება, რასაც ყველა გამომცემელი გადის. მით უმეტეს, აქ ლაპარაკია არა პრესაზე, არამედ სტამბაზე, რომელსაც დიდი ინფრასტრუქტურა აქვს.
როგორც ვიცი, ეს იყო ხანმოკლე შემოწმება და მომავალი საბუღალტრო შემოწმებაც ვერაფერს შეუშლის ხელს. შემმოწმებლებმაც თქვეს, რომ ეს პროცესი იქნება გამჭვირვალე და საზოგადოება გაეცნობა შედეგებს. როდესაც ეს შედეგები გამოქვეყნდება, თუ იქნება რაიმე დარღვევა, შესაბამისად უნდა მოიქცეს ჰოლდინგიც და ჯარიმა გადაიხადოს. თუ არ იქნება დარღვევა, მაშინ არც არაფერი იქნება. წინასწარ ლაპარაკი, რომ ნებისმიერი შემოწმება მიუღებელია, თუკი ის პრესის საშუალებას ეხება, მიმაჩნია, რომ არასწორია.
ვუსურვებ მედიაჰოლდინგს, რომ შემოწმების შემდეგ გამოსულიყოს კიდევ უფრო ძლიერი და არავითარი დარღვევა მის საქმიანობაში არ იყოს აღმოჩენილი.
- მაგრამ ექვს ორგანიზაციაში ერთდროულად შესვლა უცნაურია. არ მეთანხმებით?!
- სავარაუდოდ, ეს ექვსი ორგანიზაცია ძალიან მჭიდროდ იქნებოდა დაკავშირებული ერთმანეთთან. ჩემთვის, როგორც მოქალაქისა და პოლიტიკოსისათვის, მთავარი იყო, არ შეფერხებულიყო პრესის რომელიმე საშუალების გამოსვლა. ჰოლდინგის პროდუქციის აქტიური მომხმარებელი ვარ, თქვენს ტელევიზიასაც ვუყურებ, წიგნებსაც ვყიდულობ, "ლიტერატურულ პალიტრას" ჩემს ოჯახში ყიდულობენ. ასე რომ, თქვენი გულშემატკივარი ვარ.