"30-წლიანი დილემა - ვერ ვიტანთ ავტორიტარიზმს, დემოკრატიისთვის კი ძალა არ გვყოფნის" - კვირის პალიტრა

"30-წლიანი დილემა - ვერ ვიტანთ ავტორიტარიზმს, დემოკრატიისთვის კი ძალა არ გვყოფნის"

"კოალიცია ცოტა სხვა რამეა, ის არჩევნების შედეგების მიხედვით უნდა გაკეთდეს და არა იმით, ვინ გაიღებს მოწყალებას და ერთ რაიმე პოსტს შემოგთავაზებს"

გასული კვირის მთავარი მოვლენა 14 ოქტომბერს თავისუფლების მოედანზე "ნაციონალური მოძრაობის" მასშტაბური აქცია იყო, რომლის მონაწილეებმაც მიხეილ სააკაშვილს მხარდაჭერა გამოუცხადეს და მთავრობას მისი გათავისუფლებისკენ მოუწოდეს. "ჩემი გათავისუფლების ტემპი და ზუსტი დრო ახლა თქვენს ყოველდღიურ ორგანიზებაზეა დამოკიდებული. გუშინდელმა აქციამ საბოლოოდ დამარწმუნა იმაში, რომ არჩევნებსაც მოვიგებთ და მეც თავისუფალი ვიქნები", - ასეთია მოშიმშილე სააკაშვილის გზავნილი რუსთავის სასჯელაღსრულების დაწესებულებიდან. მან მხარდამჭერებს გადამწყვეტი ბრძოლისთვის მზადყოფნისკენ მოუწოდა. ახლა მთავარია, შეცვლის თუ არა სალომე ზურაბიშვილი არჩევნებამდე მიღებულ გადაწყვეტილებას და გამოიყენებს თუ არა მის დისკრეციულ უფლებას მესამე პრეზიდენტის შეწყალებაზე, რაზეც არჩევნებამდე უარი განაცხადა. სააკაშვილის უფლებადამცველების აზრით, 14 ოქტომბრის აქციის შემდეგ პრეზიდენტმა "ნაჩქარევად მიღებულ გადაწყვეტილებას" უნდა გადახედოს.

მმართველმა გუნდმა ამ აქციაში მუხტი ვერა, მაგრამ "ნაციონალური მოძრაობის" დასასრულის დასაწყისი დაინახა, სააკაშვილის გათავისუფლების მოთხოვნა - ძალადობის პროპაგანდად, ხოლო მისი მხარდამჭერები კერპთაყვანისმცემლებად შერაცხა.

საინტერესოა, რა როლს ითამაშებს მრავალათასიანი აქცია საქართველოს პოლიტიკურ ცხოვრებაში, როგორ იმოქმედებს ის პროცესების შემდგომ განვითარებაზე, მით უფრო მას შემდეგ, რაც ნიკა მელიამ დააანონსა, რომ "თუ 30 ოქტომბერს ხელისუფლება ამომრჩეველს არჩევანს წაართმევს, უფრო დიდ და მასშტაბურ პროტესტს მიიღებს".

ასეთი მასშტაბის აქციის ბიძგად ექსპერტი ვახტანგ ძაბირაძე "ნაციონალური მოძრაობის" კოზირს - მიხეილ სააკაშვილის ფაქტორს მიიჩნევს, რომელიც პატიმარია. მისთვის (და არა მარტო მისთვის) ყველაზე კომიკური ის არის, რომ სააკაშვილსა და მის მომხრეებს არ სურთ ბრალდებული იმ სასამართლომ გაასამართლოს, რომლის შემოქმედიც თავადაა.

- თქვენი აზრით, რამ განაპირობა აქციის მასშტაბურობა, შეცვალა თუ არა მან დღის წესრიგი ქვეყანაში და ასევე, როგორ შეიძლება იმოქმედოს ამ ფაქტმა შემდგომ პოლიტიკურ პროცესებზე?

- "ნაციონალური მოძრაობის" აქცია იყო საკმაოდ ხალხმრავალი და მასშტაბური იმასთან შედარებით, რაც ბოლო 9 წლის განმავლობაში გვინახავს. ამის მიზეზი არ არის ის, რომ არჩევნები და მეორე ტურია. "ნაციონალური მოძრაობა" ვა-ბანკზე წავიდა იმიტომ, რომ მისი კოზირი, რომელიც 9 წლის განმავლობაში შორიდან გათამაშდებოდა ხოლმე, ახლა თბილისშია და პატიმარია. ამან, როგორც ჩანს, მათ სტიმული მისცა. თავდაპირველად ითქვა, რომ აქციის მთავარი მოთხოვნა სააკაშვილის გათავისუფლება უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ფინალში გამოჩნდა, რომ ეს მესიჯი გარკვეულწილად შეიცვალა - თუ ადრე სააკაშვილის გათავისუფლება პირდაპირ უკავშირდებოდა აქციას, ახლა მისი გათავისუფლება არჩევნების მეორე ტურში გამარჯვებას დაუკავშირდა - ანუ სააკაშვილის გათავისუფლების ყველაზე უტყუარი ხერხი მეორე ტურში მათი გამარჯვება იქნება.

- რა ტიპის აქცია იყო ეს, ვინ იდგა იქ - მხოლოდ "ნაციონალური მოძრაობის" მხარდამჭერები თუ სხვა ტიპის ამომრჩეველიც იყო? - ვფიქრობ, აქციაზე უმეტესობა "ნაციონალური მოძრაობის" ამომრჩეველი იყო, რასაც ისიც ადასტურებს, რომ თითქმის ყველა ოპოზიციურმა პარტიამ უარი თქვა მიტინგში მონაწილეობაზე. შეიძლება ადამიანმა ხმა მოგცეს, ჩათვალოს, რომ ეს მისი მოვალეობაა, მაგრამ მერე სახლში წავიდეს. აქამდე ასე იყო "ნაციონალური მოძრაობის" ამომრჩეველი, მაგრამ ახლა გაიზარდა მათი რიცხვი, ვინც შეიძლება ქუჩაშიც იაქტიუროს. ეს შეიცვალა 14 ოქტომბრის აქციის შემდეგ.

- რამდენად ადეკვატური იყო "ქართული ოცნების" სპიკერატის განცხადებები? მათი თქმით, მნიშვნელობა არა აქვს მომიტინგეთა რაოდენობას, რომ მონაწილენი კერპთაყვანისმცემლები არიან, და ერთადერთი, რაზეც ეს აქცია გავლენას მოახდენს, მთავარი ოპოზიციური ძალის რეიტინგის დაცემა იქნება. - "ქართული ოცნების" ელიტა იგნორირებას უკეთებს ამ ფაქტს და ახლა თავისი ამომრჩევლის მობილიზებას ცდილობს. მისი ამომრჩევლისთვის ეს სიტყვები: "კერპთაყვანისმცემლები", "მიშას არ გამოვუშვებთ", "ჩვენ გავიმარჯვებთ" და სხვა, სწორედ მის ელექტორატზე მუშაობს. საზოგადოდ, ქართული ელექტორალური სივრცე სამ ნაწილად იყოფა: "ნაციონალური მოძრაობის" ბაზისური, ჩამოყალიბებული მხარდამჭერები, "ოცნების" მხარდამჭერები და მესამე – ისინი, ვინც არც ერთ ბანაკს არ მიეკუთვნება. ფაქტობრივად, ეს სამი ჯგუფი ერთნაირი რაოდენობისაა და მოგებული რჩება ის, ვინც ახერხებს ამ მესამე კატეგორიის მიმხრობას.

ამას დღემდე ახერხებდა "ქართული ოცნება" და საინტერესოა, შეძლებს კი ამ რეალობის შეცვლას "ნაციონალური მოძრაობა"? არა მგონია, ვინაიდან მესამე სექტორი ოპოზიციური კია, მაგრამ ოპოზიციურია უფრო მეტად "ნაციონალური მოძრაობის" მიმართ, ვიდრე "ოცნების" ამ მოსაზრების ირიბი მტკიცებულება ის არის, რომ ხელისუფლებამ ნოემბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ მოახერხა და ერთ ქვაბში მოხარშა მთელი ოპოზიცია. მიუხედავად იმისა, რომ ამ არჩევნებზე პატარა პარტიების საკმაოდ ბევრი ამომრჩეველი მივიდა, მათ ვერ მიიღეს ხმების ის რაოდენობაც კი, რაც ნოემბრის არჩევნებში ჰქონდათ. მათი ამომრჩეველი დაიკარგა იმიტომ, რომ ჩათვალა, ეს პარტიები "ნაციონალური მოძრაობისკენ" არიანო. შუა ამომრჩეველი კრიზისულ სიტუაციაში "ოცნებისკენ" უფრო იხრება, ვიდრე "ნაციონალური მოძრაობისკენ". ამასთან, ის უფრო ჭირვეულია, პოლიტიკურად უფრო მომწიფებული და ნაკლებად ინტეგრირებული ხელისუფლებასთან, ანუ უფრო თავისუფალია თავის არჩევანში. რთული იქნება ასეთი კატეგორიის "ნაციონალური მოძრაობის" მხარეს გადასვლა.

- როგორ უნდა მოიქცეს დანარჩენი, ლამის შუაგაკრეფილი ოპოზიცია, რომელიც დეკლარირებულად პარტიულად არ გამოცხადდა აქციაზე, მათ ცალკეულ წევრებს თუ არ ჩავთვლით? ან კოალიციური მთავრობის შექმნის იდეა რამდენად რეალური იქნება? - პატარა პარტიები აქციაზე რომ არ მივიდნენ, მიზეზი ის იყო, რომ მიხვდნენ თავის შეცდომას. მათი ამომრჩეველი ისაა, ვინც შუაშია, არც იქითაა და არც აქეთ, ამიტომ თავიდან მოუწევთ ამ ამომრჩევლისთვის იმის დამტკიცება, რომ არც ერთი ძალის მხარეს არ არიან. გასაგებია, ძალიან რთულია გაუძლო ორი ასეთი ძლიერი პარტიის ზეწოლას არა მარტო ელექტორალურად, არამედ ფინანსურად, მედიასაშუალებებით და ა.შ. ძირითადად ხომ ამ ორი პარტიის ხელშია ყველაფერი გადანაწილებული? მათთვის რთულია, მაგრამ თუ ვერ გაუძლებენ, მიიღებენ იმას, რაც მიიღეს. რაც შეეხება საუბარს კოალიციაზე, კოალიცია ცოტა სხვა რამეა, ის არჩევნების შედეგების მიხედვით უნდა გაკეთდეს, არა იმით, ვინ გაიღებს მოწყალებას და ერთ რაიმე პოსტს შემოგთავაზებს. რეალური კოალიცია ის არის, როცა ჩემ მიერ აღებული მანდატი სჭირდება სხვას და ამ მანდატის საფუძველზე ვიღებ თანამდებობას, პრივილეგიას და ამასთან, რასაც ამომრჩეველს დავპირდი, ვასრულებ. კოალიციურ მთავრობას რატომ გავაკეთებ, თუკი მექნება მანდატების ის რაოდენობა, რომელიც სხვის დახმარებას არ საჭიროებს? ეს ხომ ხელოვნურია და როცა მომინდება, მაშინ დავშლი? როცა მანდატების რაოდენობაზეა დამოკიდებული, მაშინ ვერ დავშლი, რადგან ხელისუფლებაც დამეშლება.

- "ოცნებას" ბევრი, მათ შორის მისი მხარდამჭერებიც საყვედურობენ, რომ თავის დროზე არ აღადგინა სამართლიანობა, არც დემოკრატიული ინსტიტუტების შექმნას შეუწყო ხელი. სააკაშვილის ხელისუფლებისგან დაზარალებულებმა აქციაც გამართეს რუსთავის დაწესებულებასთან და ისინი მის დასჯას ითხოვენ... - "ქართულმა ოცნებამ" სისტემა კი არ შეცვალა და დემოკრატიული ინსტიტუტები შექმნა, მთლიანად გადმოიბარა "ნაციონალური მოძრაობის" სისტემა თავისი სასამართლოთი, თავისი პერსონალიებითაც კი. შეცდომა კოაბიტაცია კი არა, ისაა, რომ ქვეყანაში არ არის დემოკრატიული ინსტიტუტები.

ცოტა უხერხულია დღეს "ნაციონალური მოძრაობა" რომ ამბობს, არ არსებობს სამართლიანი სასამართლოო. ესენი რომ ლაპარაკობენ ადამიანის უფლებებზე, ესაა უბედურება, თორემ არასწორს კი არაფერს ამბობენ.

თუნდაც არჩევნების გაყალბებაზე, რომელიც 1995 წლიდან ყალბდებოდა. ამ 9 წლის განმავლობაში რატომ ვერ შევძელით, რომ სასამართლო ყოფილიყო სანდო და მათ არ ჰქონოდათ პრეტენზია და არა მარტო მათ - ჩვენს უცხოელ პარტნიორებსაც, რომლებიც ამბობენ, რომ სააკაშვილი სამართლიანმა სასამართლომ გაასამართლოს და პრობლემა არა გვაქვსო, არჩევნები ჩაატარე ისე, რომ ვიღაც-ვიღაცები არ ჩაერიონო და ა.შ. ვინც ამ სამართლიანობას ითხოვს, იქაც ორი კატეგორიაა: ერთი, რომელსაც გულწრფელად უნდა დაისაჯონ ის პირები, ვინც იმ უბედურებას ატრიალებდა, და მეორე, რომელსაც სამართლიანობის აღდგენის თემა უნდა ბიზნესის გადასანაწილებლად გამოიყენოს. ისინი ჩვეულებრივი კარიერისტები არიან და ამ სამართლიანობის აღდგენის საკითხით სურთ ფული აკეთონ. ამ ქვეყანაში ხომ 30 წელია, რაც ბიზნესის გადანაწილება მიდის? მიშაც სამართლიანობის აღდგენის დაპირებით მოვიდა, თუმცა მერე მთელი ბიზნესები წაიღეს.

- ნიკა მელიამ პერმანენტული აქციები დააანონსა და განაცხადა, თუ 30 ოქტომბრის არჩევნებს წაგვართმევს, ხელისუფლება უფრო მასშტაბურ აქციებს მიიღებსო, ანუ პოლიტიკა ქუჩაში გადავა. ასეთ პირობებში ხომ არ უნდა ველოდოთ ვითარების ესკალაციას? - ეს იყო ძალის დემონსტრირება ხელისუფლებისთვის და დაპირება იმისა, რომ თუ "ნაციონალური მოძრაობა" ამ არჩევნებში ვერ გაიმარჯვებს, პოლიტიკური პროცესები ქუჩაში გადავა. ამან, გარკვეულწილად, შეცვალა დღის წესრიგი: მობილური გახადა "ნაციონალური მოძრაობის" ამომრჩეველი. დღეს ის უფრო იმედიანი და ბრძოლისუნარიანია. ამ 9 წლის განმავლობაში "ნაციონალური მოძრაობის" ელექტორალური ბაზა დიდად არ შეცვლილა - სხვადასხვა არჩევნებში სადღაც ნახევარი მილიონი ამომრჩევლის ფარგლებში ტრიალებდა, თუმცა მასშტაბური აქციების ჩატარებას ვერ ახერხებდნენ. ბაზა კი არ გაფართოვდა, მისი ამომრჩეველი გახდა უფრო აქტიური.

ესკალაცია, რა თქმა უნდა, იქნება და ხელისუფლება უნდა ეცადოს არჩევნები სუფთად ჩაატაროს და ოპოზიციას არ მისცეს საბაბი, რომ ქუჩაში გამოვიდეს.

მელიას განცხადება სხვა არაფერი იყო, გარდა იმისა, რომ პოლიტიკა ისევ ქუჩაში გადავა. ამიტომ უნდა მოიძებნოს ყველა სუსტი წერტილი, თუ რა მოთხოვნები შეიძლება ჰქონდეს ოპოზიციას და როგორ შეიძლება მათი დროულად აღმოფხვრა, რათა ოპოზიციამ ეს სათავისოდ არ გამოიყენოს. რაც მთავარია, ხელისუფლებამ არ უნდა გააყალბოს არჩევნები.

- არის მოსალოდნელი, რომ ამ ყველაფრის შემდეგ გააქტიურდეს დასავლეთი, რომელიც პასიურობს, თუ არ ჩავთვლით რამდენიმე ევროპარლამენტარის, მათ შორის ანა ფოტიგას განცხადებას, რომელმაც თქვა, რომ სააკაშვილის გათავისუფლება ყველამ, მათ შორის საერთაშორისო საზოგადოებრიობამაც უნდა მოითხოვოს. სხვათა შორის, მანვე ახსენა ინდივიდუალური სანქციების დაწესების მოსალოდნელობაც. - აქაც შეიძლება პარალელი გავავლოთ - გახსოვთ, მელიას დაკავებას დასავლეთის მყისიერი რეაქცია მოჰყვა, მეორე დღესვე ყველამ გააკეთა განცხადება. სააკაშვილი გაცილებით დიდი პოლიტიკური ფიგურაა, ვიდრე მელია, მაგრამ დღემდე სერიოზული განცხადება სააკაშვილის დაკავებაზე არ გაკეთებულა, მაგრამ ეს ჯერჯერობით არაფერს შეცვლის. მგონი, დასავლეთი ელოდება, როგორ ჩატარდება არჩევნები, რის შემდეგაც მათი პოზიცია უფრო ნათელი იქნება.

აქცია მასშტაბური კი იყო, მაგრამ ჰქონდა ერთი დიდი მინუსი - იქ მხოლოდ "ნაციონალური მოძრაობა" იყო. აქცია რაოდენ მასშტაბურიც უნდა ყოფილიყო, ის არ იქნებოდა აღქმული როგორც ერთიანი ოპოზიციის ან თავისუფალი საზოგადოების აქცია. ამას ასე ვერ აღიქვამს დასავლეთი. იქ რომ ყოფილიყვნენ სხვა პოლიტიკური ძალებიც, ეს იქნებოდა ოპოზიციური ერთიანობა და უფრო მისაღებიც დასავლეთისთვის. ცოტა უცნაურია, რომ დღევანდელი სიტუაციიდან გამომდინარე, ოპოზიციური ერთიანობა დასავლეთისთვის მისაღებია, ქართველი ამომრჩევლისთვის – მიუღებელი. რთულ ვითარებაში არიან პოლიტიკური ძალები და მათიც მესმის - მათ სჭირდებათ დასავლეთის მხარდაჭერა, მაგრამ ნაბიჯს ერთიანობისკენ თუ გადადგამენ, ელექტორატს დაკარგავენ - აი, ამ პრობლემის წინაშე დგანან. ამიტომ მნიშვნელოვანია, თუ როგორ განვითარდება მოვლენები არჩევნების შემდგომ. თუმცა დასავლეთი იქნება იმის მომხრე, რომ აქ ვითარება ძალიან არ დაიძაბოს და საპროტესტო აქციები სამოქალაქო დაპირისპირებაში არ გადაიზარდოს. დასავლეთი იქნება გაცილებით ფრთხილი და არა მგონია, აშკარად დაუჭიროს მხარი ხელისუფლებას ან ოპოზიციას.

- მაინც რა ფაქტორებზეა დამოკიდებული ექსპრეზიდენტის გათავისუფლება? - ძალიან რთული იქნება სააკაშვილის გათავისუფლება. ამ ნაბიჯის გადადგმა ხელისუფლებისთვის, ფაქტობრივად, ჰარაკირის ტოლფასია. მისი ციხეში დატოვებაც დისკომფორტია, მაგრამ არც ისეთი, თუ ამ პროცესში ჩვენი პარტნიორები არ ჩაერთვებიან. ეს დამოკიდებულია იმაზე, როგორ ჩატარდება არჩევნები და რა ვითარება გვექნება შემდგომ. მიუხედავად ამისა, ყველაზე კარგი ვარიანტი იქნება არა სააკაშვილის გათავისუფლება და მისი საქართველოში დარჩენა, არამედ გათავისუფლების მექანიზმის გამონახვა და თავის დღევანდელ სამშობლოში, უკრაინაში დაბრუნება. არც ის იქნება პრობლემა, თუ არჩევნების შემდეგ აქციები დაიწყება. ვიმეორებ - პრობლემა გაჩნდება მაშინ, თუ პროცესში სერიოზულად ჩაერთვებიან ჩვენი პარტნიორები.

- საზოგადოებაში არის ასეთი აზრიც, რომ სააკაშვილი კი იმსახურებს სასჯელს, თუმცა ქვეყნის სტაბილურობიდან გამომდინარე, უპრიანი იქნებოდა მისი შეწყალება. თქვენც ოპტიმალურ ვარიანტად მიგაჩნიათ, რომ მეხუთე პრეზიდენტმა გადახედოს გადაწყვეტილებას სააკაშვილის შეწყალების თაობაზე? - საინტერესოა, რას გულისხმობენ პოლიტიკურ სტაბილურობაში? აქციების შეწყვეტას? სააკაშვილის ციხიდან გამოსვლა იმას ნიშნავს, რომ ყოველდღე აქციები იქნება. სტაბილურობაში ბევრი რამ იგულისხმება. ვინმეს წარმოუდგენია, რომ სააკაშვილი თბილისში იქნება და წყნარად გაჩერდება? არა, რა თქმა უნდა, და ეს დესტაბილიზაციის უფრო დიდი ფაქტორი იქნება, ვიდრე მისი ციხეში ყოფნა.

- სააკაშვილი ხშირად იმეორებს, ჩემი თვითმიზანი არც ხელისუფლებაში დაბრუნება და არც თანამდებობაზე მოსვლა არ არისო. სინამდვილეში, რა არის მისი მიზანი? - სწორედ ეს არის მისი მიზანი. სააკაშვილი შერიგებაზე რომ ლაპარაკობს, ამაზე ლაპარაკობდნენ "ვარდების რევოლუციის" წინაც - გვყავდა პრეზიდენტი, რომელიც ამბობდა, შევიცვალეო, გამიჭირდა, მაგრამ ვისწავლე, პლურალიზმი როგორ გამოითქმისო. ვერ ისწავლა, ვერა. 10 წელი იყო, ეგონა, მაგრამ ისე წავიდა პოლიტიკიდან, ვერ ისწავლა პლურალიზმი.

როცა სააკაშვილი ამბობს, უნდა შევრიგდეთო, ნეტარ არიან მორწმუნენი, მე ნამდვილად ეჭვი მეპარება ამაში.

როცა "ნაციონალური მოძრაობა" აღმოჩნდა ოპოზიციაში, ხშირად ლაპარაკობდნენ რებრენდინგის საჭიროებაზე. ეს მოძრაობა ვერ შეიცვალა, ისეთივეა. ამიტომ იმის თქმა, მოვალთ და შევიცვლებითო, აბსურდია. ამ 30 წლის განმავლობაში 30-ჯერ მაინც ითქვა შერიგებაზე, რასაც ბაზა და საფუძველი სჭირდება. შერიგების საფუძველია იმ ინსტიტუტების შექმნა, რომელიც ქვეყანაში ამ სივრცეს გააჩენს, მაგრამ ამის გაკეთება არც ერთ ხელისუფალს არ სურს დღევანდელის ჩათვლით. შევრიგდეთ, კი ბატონო, მაგრამ როცა ხელისუფლებაში ყოფნა არის არა მარტო საზოგადოებაში ადგილის დამკვიდრების, არამედ ბიზნესის კეთების საშუალება, მაშინ ძნელია, უარი თქვა ამ ყველაფერზე. "ნაციონალური მოძრაობა" ახლა რომ ამბობს, მექრთამეობა დავასამარეთო, სააკაშვილმა არ თქვა, კეზერაშვილმა ჩემს ხელში იშოვა მილიარდებიო? უგულავამ 50 მილიონი კი გაფლანგა, მაგრამ დავიჯერო, მთელი თანხა არსენასავით დაარიგა და მის წილად არაფერი ყოფილა? შერიგება მაშინ იქნება, თუ იქნება სანდოობა არჩევნების, თუ იქნება თავისუფალი სასამართლო, ანუ როცა ინსტიტუტებს შექმნი, თავისთავად მოიხსნება შერიგების და სამართლიანობის აღდგენის პრობლემაც, მაგრამ ეს უნდა გინდოდეს. დღეს სააკაშვილს მე კი არ ვასამართლებ, მის მიერვე შექმნილი სასამართლო სისტემა ასამართლებს. როცა თვითონაა მის ხელში, ასეთი სასამართლო არ უნდა, მაგრამ ხელისუფლებაში თუ იქნება, მოუნდება. ივანიშვილსაც არ უნდოდა, სანამ ოპოზიციაში იყო, მაგრამ მერე მოუნდა ეს სასამართლო. აქაა პრობლემა, მაგრამ, სამწუხაროდ, საზოგადოება ვერ ვხედავთ ამ პრობლემას. ქართული საზოგადოება უცნაურია, ვერ ვიტანთ ავტორიტარიზმს, დემოკრატიისთვის კი ძალა არ გვყოფნის. ამიტომ ვართ ეს 30 წელი სულ ამ გაწამაწიაში და, სამწუხაროდ, მგონი, კარგა ხანს ასე დავრჩებით.