"მიხაროდა, რომ სოხუმში ვნახე ჩემი სახლი, მაგრამ ვერ ვბედავდი, დევნილი ცხოვრება ხმამაღლა გამომეტირა და..."
თვალის ცეცებით და გულის ფანცქალით მივაგენი ჩემს სახლს, სადაც ყველაფერი დავტოვეთ - ბავშვობის წლები, ბედნიერება, სიმშვიდე, სილაღე... ახალ პატრონს ჩვენი ბინა გაუფართოებია - აივანი გამოუწევია, გისოსებიც ჩაუსვამს... თუმცა, საძინებლის ფანჯარა ისეთივეა, ძველებური... ერთადერთი, რაც მომაფიქრდა, მეუღლეს ჩემი სახლის ფანჯრებთან ფოტოს გადაღება ვთხოვე და ეს რაც შეიძლება სწრაფად და შეუმჩნევლად უნდა გაგვეკეთებინა, რომ ვინმეს გადაღება არ დაეშალა... "კვარტირუ იშიტე?" - ჩემი ფანჯრიდან გადმოყო თავი წითელთმიანმა ქალმა...
ეს არის 35 წლის დევნილის, ნათია გაბუნიას (მიზეზთა გამო გვარ-სახელი შეცვლილია) ჩანაწერები, რომელიც 25 წლის შემდეგ სოხუმში საკუთარ სახლს ესტუმრა და შეეცადა, ბავშვობიდან გულში ჩარჩენილი ემოციები, მეოთხედი საუკუნის შემდეგ ფურცელზე გადმოეტანა...
"შენი სახლის მისამართი გახსოვს? რომელი სახლის? სოხუმში, შენი სახლის, - მეკითხება მეუღლე. მახსოვს, როგორ არა. ვყოყმანობ, ეშბას #173... კი, ეს მისამართი იყო, ჩვენ წინ სტადიონია. რა ხდება, ვეკითხები მეუღლეს დაბნეული. არაფერი, სოხუმში მივდივართ, - თქვა და უცნაურად გამიღიმა. ისე მითხრა, თითქოს წლების დაკარგულ რეგიონში კი არა, რომელიც ჩვენს გულებში სამოთხედ დარჩა, აქვე, საქართველოს რომელიმე სხვა ქალაქში - ზუგდიდში, სენაკში ან ქუთაისში მივდიოდით...
მოკლედ, სოხუმში მივდივარ. ვცდილობ, ემოციები დავალაგო და ვაკონტროლო. ეჭვი არავის უნდა გაუჩნდეს, რადგან ოჯახთან ერთად ვარ და სიფრთხილეს თავი არ სტკივა...
გავერანებული, ცარიელი, ჩერნობილს დამსგავსებული ოჩამჩირე გავიარეთ. როგორც ჩანს, ამ ქალაქში ვერც ზღვის სეზონზე იგრძნობა სიცოცხლის კვალი. აქა-იქ ძროხები ბალახობენ, ადამიანები კანტიკუნტად ჩანან... 
სოხუმში შევდივართ, ცენტრალური გზა გაკეთებულია, მაგრამ შიდა ქუჩებს ეტყობა, რომ 90-იანი წლების შემდეგ ხელიც არავის შეუვლია. ცენტრალურ ქუჩებში გარევაჭრობაა გაჩაღებული. ტანსაცმელი, ჭურჭელი, ქვაბები, სუნელები - ყველაფერი ერთად იყიდება. ყველგან რუსი ტურისტები დადიან და ყველაფერს ფოტოსა და ვიდეოს უღებენ. მეუღლეს სლავური გარეგნობა აქვს, რუსულადაც საუბრობს. ფოტოების გადაღებას ისიც არ ერიდება... რამდენიმე ნაცნობი ადგილი შევნიშნე - რესპუბლიკური საავადმყოფო, სადაც დედა წლების განმავლობაში მუშაობდა და სადაც მე და ჩემი და-ძმა დავიბადეთ. შენობის ფასადი თეთრად არის შეღებილი. შესვლას ვერ ვბედავ.
საავადმყოფოს თანამშრომელი აფხაზი ქალი, თუ სწორად მახსოვს, ანესთეზიოლოგი, სამ ქართულ ოჯახს მალავდა თავის სახლში. რამდენჯერმე უთხრეს, გაგვიმხილე, უვნებლად გავუშვებთო. არაფრით გამოტყდა. ვერაფერი უქნეს, რადგან პროფესიონალი კადრი იყო და სჭირდებოდათ. ახლა ძველები თითქმის აღარ მუშაობენ, ახალგაზრდებს კი ცოდნა არ აქვთ, ამიტომ შეძლებული აფხაზები იქ მშობიარობას ერიდებიან.
აქ ახლოს უნდა იყოს ეშბას ქუჩა, რადგან დედა სამსახურიდან შინ ფეხით მოდიოდა. ბევრი რამ შეცვლილია. უფრო სწორად, თითქმის ყველაფერი შეცვლილია. აქა-იქ ფიცრულები ჩაუდგამთ, როგორც ჩანს, იქ საქონელი ჰყავთ დაბინავებული. ავტოფარეხებზეც მიშენებებია - პროდუქტსა და წვრილმანებს ყიდიან... ბავშვები თამაშობენ და იქ მათ მწყემსად მოხუცები სხედან. ეს ნაცნობი სურათია, ჩვენც ასე გვმწყემსავდა ბებია, მშობლების სამსახურებიდან დაბრუნებამდე...
ეს არის შენი სახლი? - ფიქრებიდან მეუღლის ხმამ გამომაფხიზლა. კი, ეს ის სტადიონია, სადაც ვთამაშობდით. ეს არ არის, ეს არის - ვიმეორებ და თვალებს აქეთ-იქით ვაცეცებ, კიდევ რამე ნაცნობი, მშობლიური მინდა ვიპოვო. სტადიონის ღობე იგივეა, ჩემს ბავშვობაში მწვანე იყო, ახლა ჟანგისგან შეჭმულა, მორყეულა, არც არავის შეუღებავს, თითქოს ძველი სოხუმის, ჩვენი ქუჩის სიმბოლოდ დარჩა. კიდევ მტრედები... ყველას სახლის ფანჯრების სტუმარი მტრედები, ახლაც იქვე დაგოგმანებენ...
ჩემს ზურგს უკან კორპუსი დგას, რომლის მე-2 სართულზე 10 უზრუნველი და ბედნიერი წელი გავატარე ოჯახთან ერთად...
სამი შვილი მყავს. სოხუმი რომ დავტოვეთ, უფროსის ტოლი ვიყავი - 10 წლის და, რა თქმა უნდა, ყველაფერი მახსოვს, "მესემიჩკე ლუდაც" კი. სათამაშოდ გამოფენილი ქართველი, აფხაზი, სომეხი და ბერძენი ბავშვები პატარა მუჭებით მზესუმზირას ვპარავდით და თავქუდმოგლეჯილი გავრბოდით, თითქოს ლუდა დაგვეწეოდა. იქვე ახლოს ბამბუკის ჯოხი ჰქონდა მიყუდებული, თუ მოგვწვდებოდა, სიამოვნებით მოგვდებდა ფეხებში...
ეშბას #173
თვალის ცეცებით და გულის ფანცქალით მივაგენი ჩემს სახლს, სადაც ყველაფერი დავტოვეთ - ბავშვობის წლები, ბედნიერება, სიმშვიდე, სილაღე... ბინის ახალ პატრონს ჩვენი სამოთახიანი ბინა გაუფართოებია - აივანი გამოუწევია, გისოსებიც ჩაუსვამს... თუმცა, საძინებლის ფანჯარა ისეთივეა, ძველებური. მე და ჩემი და-ძმა იქიდან ვიჭყიტებოდით და სამსახურიდან მომავალ მამას ვუთვალთვალებდით, რომ მთელი დღის ცელქობის შემდეგ ჭკვიანი და ბეჯითი ბავშვების სახეები მიგვეღო...
არ მახსოვს, რამდენ ხანს ვიდექი და შევცქეროდი შენობის კედლებს, რათა იქ გატარებული ყველა წუთი აღმედგინა. ჩემმა შვილებმა უცებ იპოვეს იქვე მოთამაშე ბავშვებთან საერთო ენა, ისე, როგორც ჩვენს ბავშვობაში ხდებოდა, ვიდრე ომი გაგვთიშავდა და მხარეებად გვაქცევდა. ცრემლები ღაპაღუპით მომდიოდა...
ერთადერთი, რაც მომაფიქრდა, მეუღლეს ჩემი სახლის ფანჯრებთან ფოტოს გადაღება ვთხოვე და ეს რაც შეიძლება სწრაფად და შეუმჩნევლად უნდა გაგვეკეთებინა, რომ ვინმეს გადაღება არ დაეშალა...
"კვარტირუ იშიტე?" - ჩემი ფანჯრიდან გადმოყო თავი წითელთმიანმა ქალმა, თავაზიანად გაგვიღიმა და მომსახურებისა და ფასის ჩამონათვალს შეუდგა...
ემოციებით დაღლილი, გულგატეხილი და დათრგუნვილი, ჩქარი ნაბიჯებით გავეცალე იქაურობას და მეუღლეს ვთხოვე, ბავშვებიც წამოეყვანა.
ყველა ემოცია ერთდროულად მომეძალა - მიხაროდა, რომ ბოლოს და ბოლოს, ვნახე ჩემი სახლი, მაგრამ ვერ ვბედავდი, რომ დევნილი ცხოვრება ხმამაღლა გამომეტირა ჩემი სახლის ფანჯრებთან და ბრაზი მახრჩობდა, რომ ამასაც ვერ ვახერხებდი რიგი მიზეზების გამო. ვიდექი და იქ დარჩენილ ჩემს ბავშვობას შორიდან ვუყურებდი...
"აკოცე აფხაზეთის მიწას..."
"გულმა არ მომითმინა და სოციალურ ქსელში დავწერე, სადაც ვიყავი და რაც ვნახე. კომენტარების ნიაღვარმა წამლეკა. "აკოცე ჩემგან აფხაზეთის მიწას", - მწერდნენ დევნილი ახლობლები და უბრალოდ ის ადამიანები, ვისაც აქაურობა ენატრებოდა...
ის დღე სოხუმის პარკებში, ბოტანიკურ ბაღსა და ზღვის სანაპიროზე გავატარეთ. მივხვდი, რომ მინდოდა ჩემს შვილებს რაც შეიძლება მეტხანს ეთამაშათ აფხაზ ბავშვებთან, ეს ჩემი ბავშვობის დანაკლისის ერთგვარი კომპენსაცია იყო..."
ლალი პაპასკირი