მთავრობის ანტიკრიზისული გეგმის მიღმა დარჩენილები
ასოციაცია "გზამკვლევი" აუტიზმის ცენტრია, რომელიც 33 წლის ნათია სახოკიამ სხვა მშობლებთან ერთად 2015 წელს დააარსა. ნათია სამი შვილის დედაა. მისი პირველი შვილი გიგი ოთხი წლის იყო, როცა აუტისტური სპექტრის აშლილობა დაუდგინეს... მთავრობის მიერ 24 აპრილს წარმოდგენილი ანტიკრიზისული გეგმა იმ ბავშვებს არ შეხებიათ, რომლებსაც შშმ პირის სტატუსი არ აქვთ და ისინი სოციალური დახმარების გარეშე დარჩნენ. ნათია "კვირის პალიტრის" მკითხველს უყვება, რომ ორჯერ ცდის მიუხედავად, გიგის შშმ პირის სტატუსი არ მიანიჭეს და მის გარდა კიდევ უამრავი ბავშვია, რომლებსაც განსაკუთრებული მოპყრობა სჭირდებათ, მაგრამ ამ სტატუსის უქონლობის გამო მთავრობა მათ ახლაც კი ვერ ეხმარება.
- როცა გიგი დაიბადა, თვითონაც პატარა ვიყავი - 19 წლის. გამოუცდელი დედა რომ ხარ, სათანადოდ ვერ აფასებ ბავშვის განვითარებას და რაღაცები შეიძლება გამოგეპაროს. სამ წლამდე ვერ ლაპარაკობდა, დედის ხმასა და სახელის დაძახებაზე არ რეაგირებდა. როცა მივხვდი, რაღაც ისე ვერ იყო, თბილისში ნევროპათოლოგთან წავედით. მან აუტიზმი იეჭვა და ნეიროფსიქოლოგთან გაგვგზავნა... გიგის აუტისტური სპექტრის აშლილობის დიაგნოზი დაუსვეს... თავიდან ეს შოკი იყო. სამედიცინო ლიტერატურას რომ გავეცანი, მივხვდი, ძალიან რთულ დიაგნოზთან გვქონდა საქმე. მაშინ გავიაზრე, რომ გიგისთვის ყველაფერი უნდა გამეკეთებინა... წლების განმავლობაში ზუგდიდსა და თბილისს შორის დავდიოდით. მალევე დავინახე, რომ ბავშვს განვითარება დაეტყო. სპეციალისტებიც აკვირდებოდნენ და აღნიშნავდნენ, რომ გიგის შანსი ჰქონდა, მდგომარეობა უკეთესობისკენ შეცვლილიყო.
- რა ასაკიდან შეამჩნიეთ გიგის ხელოვნებისადმი სიყვარული? - ადრეულ ასაკშივე შევამჩნიე მისი წერისა და ხატვისადმი სიყვარული. წლებია, მის ყველა ნახატსა და ნაწერს საგულდაგულოდ ვინახავ, რადგან მგონია, რომ ოდესმე ახსნის მათ და ბევრი რამ ჩემთვისაც ნათელი გახდება. ზეთის საღებავებით ხატვა ხუთი წლიდან დაიწყო. უკვე ექვს გამოფენაში მიიღო მონაწილეობა. მათ შორის სამი თბილისში იყო. ხატვის გარდა, ძერწავს, ქაღალდის აპლიკაციებს ქმნის. მისი ნახატების მიხედვით პაზლებიც დაიბეჭდა.
- სახელოსნომ და ხელოვნებამ რა შეცვალა მის ცხოვრებაში? - გიგისთვის სახელოსნო ჩვენივე საცხოვრებელ სახლში 2017 წელს გავხსენით. ეს ის მყუდრო და კომფორტული ადგილია, სადაც ყველაფერს ივიწყებს. მოწყობილია როგორც საგამოფენო სივრცე, ისე სამუშაო ოთახი. მგონია, რომ გიგის წარმატება ამ სახელოსნოს გახსნიდან იწყება. ბევრმა მედიასაშუალებამ გიგის ამბავი აიტაცა, სიუჟეტები მოამზადეს. მის მიმართ ინტერესი გაჩნდა და არც მიკვირს, იმიტომ, რომ ასეთი დიაგნოზის მიუხედავად, ძალიან ბევრი რამ შეძლო. თავიდან საჯარო სივრცეში გასვლა ორივეს გაგვიჭირდა, მაგრამ ეს ყველაფერი გიგიზე სასიკეთოდ აისახა, მერე უფრო მეტად მოინდომა და განვითარდა.
- გიგი როგორ უმკლავდება თვითიზოლაციას? - თავიდან ვფიქრობდით, რომ რამდენიმე კვირა გასტანდა ეს პერიოდი. დრო გავიდა და აღარ დამთავრდა. აქტიური ცხოვრების მერე უცებ გავჩერდით. სკოლაში ვერ დადის, მეგობრები და ის ადგილები ენატრება, სადაც დადიოდა. მაგალითად, ხშირად დადიოდა იქ, სადაც მის საყვარელ კერძებს ამზადებენ... თვითიზოლაციის პერიოდი მისთვის მოსაბეზრებელი გახდა და ახლა მაისის გასვლას მოუთმენლად ელოდება. ძალიან გაგვიჭირდა, მაგრამ გიგი მუდმივად ცდილობს განვითარდეს, ინტერესის სფეროდ რაღაც კონკრეტული აირჩიოს. ძალიან დიდ დროს ატარებს სახელოსნოში და ეს ძალიან დაეხმარა. მისთვის ეს სიტუაციის განსამუხტავი, გადამრჩენელი ფაქტორია.
- გიგიმ ქართველი ექიმებიც დახატა. საიდან გაუჩნდა იდეა?
- ვუთხარი, რადგან კარგად გამოგდის პორტრეტების ხატვა და ადამიანების ხასიათს ამჩნევ, რომელიმეს ხომ არ დახატავ-მეთქი. ყოველდღიურად ტელევიზორში ვხედავთ ქართველ ექიმებს. გიგის ავუხსენი, რომ ამ ადამიანებს უნდა გადაეწყვიტათ, როდის დამთავრდებოდა ეს ყველაფერი და ისინი ჩვენთვის ბევრს მუშაობდნენ. ერთ საათში ხუთივე ქართველი ექიმი - ლევან რატიანი, თენგიზ ცერცვაძე, მარინა ეზუგბაია, ამირან გამყრელიძე და პაატა იმნაძე ფანქრით დახატა. თავისი დამოკიდებულება და პატივისცემა ამგვარად გამოხატა. ბოლოს თვითონაც ეღიმებოდა.
- მთავრობის ანტიკრიზისული გეგმა არ შეხებია იმ ბავშვებს, რომლებსაც არ აქვთ შშმ პირის სტატუსი, მაგალითად, გიგის... - დიახ, გიგის არ აქვს შშმ პირის სტატუსი. 11 წლის წინ ძალიან რთული იყო მისი მდგომარეობა, მშობლებისა და ოჯახის დამსახურებაა, რომ დღეს უკეთ ვართ. ორჯერ ვცადეთ, შშმ პირის სტატუსი მიეღო, მაგრამ არ მოხერხდა. ამისათვის ბიუროკრატიული პროცედურებია საჭირო, მაგრამ მიდგომა უსამართლოა - სტატუსის მისაღებად აუტიზმის გართულებული ფორმა და თანმხლები დაავადებაც უნდა ჰქონდეს, ან ვერ უნდა მეტყველებდეს. ვიზუალურად აუტისტური სპექტრის მქონე ადამიანებს არაფერი ეტყობათ, მაგრამ ქცევები ბევრს თვალსაჩინო აქვს... ჩემს შვილს ნამდვილად სჭირდება განსაკუთრებული მოპყრობა - ძალიან ბევრი შეზღუდვა აქვს, არ არის დამოუკიდებელი, მიუხედავად იმისა, რომ ხატავს, მუშაობს და სწავლობს, მარტოს ქუჩაში ვერ ვუშვებ... ერთი შეხედვითა და თითო ვიზიტით არ უნდა წყდებოდეს, მიანიჭო თუ არა ადამიანს შშმ პირის სტატუსი. ძალიან ბევრ ბავშვს, რომლებსაც აუტიზმის დიაგნოზი აქვთ, შშმ პირის სტატუსი არ მიანიჭეს. მშობლები, რომლებთანაც ურთიერთობა მაქვს, ამას აპროტესტებენ. მხოლოდ იმ ბავშვებს აქვთ სტატუსი, რომელთაც აუტიზმის უფრო რთული ფორმა აქვთ.
როდესაც პრემიერ-მინისტრმა მთავრობის ანტიკრიზისული გეგმა წარადგინა და განაცხადა, რომ შშმ ბავშვებს თვითიზოლაციის პერიოდში 600 ლარით - თვეში 100 ლარით დაეხმარებოდა, ცხადია, გამიხარდა, მაგრამ ამავე დროს გამიჩნდა პროტესტი, რადგან აუტისტური სპექტრის ბავშვების უმეტესობას ეს სტატუსი არ აქვს და გამოდის, რომ მათ ამ სიტუაციაშიც კი ვერ ეხმარებიან. ჩემს შვილსაც სჭირდება ეს სტატუსი, რათა დახმარება და ის შეღავათები მიიღოს, რაც ეკუთვნის. ვფიქრობ, ეს სისტემაა შესაცვლელი და სოციალურ მოდელზე გადასასვლელი. ასე არც ერთ ქვეყანაში არ ხდება.
ამ თემაზე მშობლებიც ვმუშაობთ, ვგზავნით წერილებს... იმედია, რაღაც შეიცვლება, ჩემი შვილისთვის თუ არა, მათთვის მაინც, ვინც მომავალში წააწყდება ასეთ პრობლემას.
- თქვენ აუტიზმის ცენტრში მუშაობის დიდი გამოცდილება გაქვთ. რას ურჩევთ მათ, ვინც ახლა ცენტრებში სიარულს ვერ ახერხებს და ყოველგვარი რესურსის გარეშე დარჩა? რა შეიძლება აკეთონ მოზარდებმა, რომელთაც აუტისტური სპექტრის აშლილობა აქვთ? - შეიძლება გამაღიზიანებელიც იყოს ჩემი, როგორც მშობლის, რჩევები, მაგრამ მაინც გეტყვით - რაც უნდა აქტიურად მუშაობდნენ თქვენს შვილებთან სპეციალისტები, ყველაზე მნიშვნელოვანი მაინც მშობლისა და ოჯახის როლია, ამიტომ დიდი დრო გაატარეთ ბავშვებთან. მათ უყვართ წესრიგი. უნდა გამოუმუშაოთ ის უნარ-ჩვევები, რომლებიც მათთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. მერწმუნეთ, ჩარევისა და დახმარების შემთხვევაში ამ ბავშვებს განვითარება შეუძლიათ. მათ რასაც ასწავლით, ახსოვთ და წინ მიიწევენ. ისინი თამაშ-თამაშით სწავლობენ ყველაფერს. ყოველდღიურად ერთი-ორი ამოცანა დაისახეთ და მიზნის მისაღწევად ყველაფერი გააკეთეთ. ეს წესად აქციეთ და შედეგიც არ დააყოვნებს.
ნათია სიბაშვილი