როგორ იწყებოდა! - ცხელი აგვისტოს ქრონიკები
2008 წლის 21 ივლისს საბერძნეთის ქალაქ სალონიკში, არისტოტელეს მოედანზე, საღამოს ჩვეული ხალხმრავლობა იყო. რამდენიმე ქართველი ღია კაფეში მაგიდას მისჯდომოდა და ოსიაურის რეზერვისტთა ბანაკში გატარებულ დღეებს ხალისიანად იხსენებდა.
- წუხელ ტელევიზორში თვალი მოვკარი - რუსები თურმე მეხუთე დღეა, სამხედრო სწავლებას -"კავკასია-2010"-ს გადიან, - მოულოდნელად საუბრის თემა შეცვალა გოგიტა მაჩხანელმა და მიმტანს ანიშნა, - ჩაი მოგვიტანეო.
- ეგ კადრები მეც ვნახე, - დაუმოწმა ირაკლი ცარციძემ, - 9000 სამხედრო მოსამსახურე და 700 ერთეული სამხედრო ტექნიკა სწავლებისთვის ცოტა უცნაურად მეჩვენა, თანაც მაკაროვის განცხადებასაც თუ გავითვალისწინებთ...
- ეგ ვინღაა? - ჩაეკითხა ერეკლე დადვანი.
- ჩრდილოეთ კავკასიის სამხედრო ოლქის სარდალი, - განუმარტა ცარციძემ და განაგრძო: - მოკლედ, მაკაროვმა განაცხადა, - თუ აფხაზეთში ან ცხინვალში საომარი მოქმედებები დაიწყება, რუსეთის არმია ცხინვალში შევაო.
- ვითომ ომს დაიწყებენ? - დაეჭვდა გოგიტა მაჩხანელი.
- ვინ იცის, - უხალისოდ გაიქნია თავი ირაკლიმ, - აქ ყური მოვკარი, რომ უკვე მეორე დღეა, ოსები ჩვენი სამშვიდობო ძალების საგუშაგოებს ინტენსიურად ბომბავენ.
- კარგი გამახსენეთ. რამდენიმე წუთით დაგტოვებთ - ჩვენებს დავურეკავ კოდორში, გავიგებ, რა ხდება, - ერეკლე დადვანი წამოდგა და ჯიბიდან ტელეფონი ამოიღო.
- კოდორში მშვიდობაა, მაგრამ, - უთხრა ცოტა ხნის შემდეგ მაგიდასთან დაბრუნებულმა ერეკლემ მეგობრებს.
- რა მაგრამ? - ერთხმად ჰკითხეს.
- ჩემს მეგობარს ველაპარაკე, ხელისუფლებასთან დაახლოებული კაცია. მითხრა, - შეიძლება ცოტა ხანში ცხინვალში საინტერესო ამბები მოხდესო, - ბოლო წინადადება ჩურჩულით თქვა.
- ეგ რას ნიშნავს? - დაიბნა ცარციძე.
- იმას, რომ ომი იქნება, - ჩაილაპარაკა გოგიტა მაჩხანელმა, - საქართველოში უნდა დავბრუნდეთ...
2 აგვისტოს რუსეთის 58-ე არმიის ერთერთი ბატალიონის მეთაურმა გრიშა, იგივე "ბატკა" ხარიტონოვმა საღამოს მოწყობაზე გამოსულ ბატალიონს კიდევ ერთხელ მოავლო თვალი და განაცხადა:
- ბრძანება მივიღეთ, ვლადიკავკაზში მივდივართ. თუ რატომ - არავის უთქვამს, ამიტომ შეკითხვებს აზრი არა აქვს. გასაგებია?.. ხვალ ბატალიონი სრულ მზად ყოფნაში იყოს.
ჯარისკაცებმა თანხმობის ნიშნად უგერგილოდ დაიგუგუნეს.
- ნეტა რა ხდება? - გადაულაპარაკა ჯარისკაცმა საშა დროზდოვმა გვერდში მდგომ მეგობარს, ლიოშა კასატკინს.
- რას გაიგებ, - გაეღიმა კასატკინს, - ვეცდები, საღამოს რამე გავიგო - მთვრალი "ბატკა" უფრო ენაწყლიანია ხოლმე, - კასატკინმა ყელზე წკიპურტი მიირტყა....
3 აგვისტოს, დილით, ცხინვალში თემურ გაზაევი კარზე კაკუნმა გააღვიძა. "ამ დროს ვინ უნდა იყოს", - ჩაიბუზღუნა, წამოდგა და კარი გააღო.
- დღეს მოსახლეობის ევაკუაციაა დაგეგმილი. გთხოვთ, ოჯახის წევრები ქალაქიდან გაიყვანოთ. ტრანსპორტი ცენტრალური უნივერმაღის წინ დაგელოდებათ, - სხაპასხუპით მიაყარა უცნობმა და კიბეს მაღლა აუყვა.
თემური ზღურბლზე გაქვავებული იდგა.
- რა მოხდა, შვილო, - ჩაესმა დედის ხმა.
- არაფერი, ჩაალაგე ჩანთა, ქალაქიდან გადიხარ, - გამოცრა გაზაევმა...
6 აგვისტოს, ღამით, თავდაცვის სამინისტროში სამხედროებთან ერთად საგანგებო თათბირს პოლიტიკოსებიც ესწრებოდნენ.
- ამჟამად სად დგანან რუსეთის სამშვიდობო ძალები? - დაინტერესდა თბილისის მერი გიგი უგულავა.(?!)
- მეღვრეკისში, ერედვში, ფრისში, წვერიანში, თამარაშენსა და კეხვში. სარაბუკის სიმაღლეზე ბატალიონ "ვოსტოკის" ასეული დგას.
"ისევ ჩეჩნები", - გაუელვა ქალაქის მერს.
- თუმცა ქართულ საგუშაგოებს ცეცხლს იმ პოზიციებიდან უხსნიან, სადაც ოსური სამშვიდობო ბატალიონი "ალანია" დგას. ეს სოფლებია: წითელი მიწები, დმენისი და სათიხარი, - იყო პასუხი.
ოთახში რამდენიმე წამს სიჩუმე ჩამოვარდა.
- უკიდურესი აუცილებლობის შემთხვევაში ჩვენ გვაქვს ოპერაციის გეგმა, - საუბარი გაერთიანებული შტაბის უფროსმა ზაზა გოგავამ წამოიწყო, - გეგმის ავტორი სახმელეთო ჯარების სარდალი, ვიცე-პოლკოვნიკი ბალახაძეა, - მეტი თვალსაჩინოებისთვის გოგავა რუკასთან მივიდა, - გეგმის მიხედვით, აუცილებლობის შემთხვევაში, ცხინვალზე შეტევა მარცხნიდან - ავნევი-ხეთაგუროვის მიმართულებით და მარჯვნიდან - ერედვი-თლია-ვანელის მიმართულებით მოხდება...
- ვფიქრობ, ეს დროის ფუჭი კარგვაა, - განაცხადა პარლამენტის თავდაცვისა და უშიშროების კომიტეტის თავმჯდომარე გივი თარგამაძემ.
- ქალაქის გვერდის ავლა გაჭიანურებულ პროცესად მეჩვენება, ვფიქრობ, პირდაპირ ცხინვალს უნდა შევუტიოთ, თუ, რა თქმა უნდა, ეს საჭირო გახდა, - დაამატა თარგამაძემ.
- ძალიან ხომ არ ვჩქარობთ, გივი? - იკითხა მოულოდნელად შინაგან საქმეთა მინისტრმა ვანო მერაბიშვილმა, - ბალახაძის გეგმა ჩემთვის უფრო მისაღებია, - დაუმატა მრავლისმეტყველად, მაგრამ ამაოდ გაისარჯა - გეგმა დაიწუნეს და ცხინვალზე პირდაპირი შეტევა დაიგეგმა.(!)
თათბირზე გადაწყდა, რომ შეიარაღებულ ძალებში საბრძოლო მზადყოფნა გამოეცხადებინათ და დაეწყოთ რეზერვისტთა ნაწილობრივი მობილიზაცია.
გვიანი ღამე იყო. ქართUული სამშვიდობო ძალების პოსტებზე სიმშვიდეს არაფერი არღვევდა.
- უკვე 12 სრულდება, მალე შეგვცვლიან კიდეც, - ჩაილაპარაკა ნოდარმა და გუშაგებს გასძახა, - რა რიცხვიაო.
- უკვე 7 აგვისტოა.
პასუხი დამთავრებული არ ჰქონდათ, რომ მოულოდნელად გამაყრუებელი სროლა ატყდა.
- რა ხდება მანდ, მიპასუხოს ვინმემ, - ისმოდა რადიოკავშირზე სამშვიდობო ძალების მეთაურის, მამუკა ყურაშვილის ხმა.
- სარაბუკის სიმაღლეებიდან გვესვრიან მსხვილკალიბრიანი ავტომატური იარაღით, - ჩასძახოდა ნოდარი, - ვითხოვთ საპასუხო ცეცხლს!
- უპასუხეთ, - მოჭრა ყურაშვილმა...
ორმხრივი სროლები გათენებამდე გაგრძელდა. მერე მოულოდნელად სიჩუმე ჩამოწვა, მაგრამ რამდენიმე ხანში სროლა კვლავ განახლდა.
- ახლა ხეთაგუროვიდან ისვრიან ნული-ავნევის მიმართულებით. სამი დაჭრილი მყავს, - ესმოდა ნოდარს რადიოკავშირზე მეზობელი საგუშაგოს მეთაურის ხმა.
- გახსენით საპასუხო ცეცხლი, - ყვიროდა გამწარებული ყურაშვილი...
საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი თავისი კაბინეტის ფანჯრიდან თბილისს გაჰყურებდა და რუსეთის საგანგებო დავალებათა ელჩის, იური პოპოვის საქართველოში ვიზიტზე ფიქრობდა.
- თავდაცვის მინისტრი ითხოვს შეხვედრას, - მოახსენა მდივანმა.
დავით კეზერაშვილი პრეზიდენტთან გაფითრებული შევიდა.
- რამდენიმე წუთის წინ სოფელ ავნევსა და ნიქოზში ოსებმა კვლავ გახსნეს ცეცხლი. ჩვენს მოსახლეობას და სამშვიდობოებს ყუმბარმტყორცნებს, ნაღმმტყორცნებს და ჰაუბიცებს ესვრიან, - აღელვებული თავდაცვის მინისტრი სიტყვებს ძლივს პოულობდა.
"ღელავს, თუ უბრალოდ ეშინია?" - გაიფიქრა სააკაშვილმა.
- როდესაც ცეცხლის შესაჩერებლად პოზიციაზე გასვლა ვცადეთ, - განაგრძობდა კეზერაშვილი, - მტერმა ჩვენი ბე-ემ-პე მწყობრიდან გამოიყვანა, ხუთი ჯარისკაცი დაიჭრა, ორის გადარჩენა ვერ შევძელით, - მინისტრის ბოლო სიტყვებზე პრეზიდენტს ალმურმა გადაჰკრა და კაბინეტში ბოლთის ცემას მოჰყვა.
- ჩემგან რას ითხოვთ? - ჰკითხა სააკაშვილმა.
- ღირსეულ პასუხს... ეს ყველაფერი უნდა შევაჩეროთ, - კეზერაშვილი პრეზიდენტს თვალს არ აშორებდა.
"ნუთუ ასე გულადია, თუ მეჩვენება?" - გაუელვა სააკაშვილს.
- კარგი!
- ეს რას ნიშნავს? - ვერ მიხვდა თავდაცვის მინისტრი.
- ამ წუთიდან არ შევირჩენთ არც ერთ ჩვენთვის ნასროლ ტყვიას, - გაცხარდა სააკაშვილი, - ახლა სამის ნახევარია, ამ წუთიდან ცეცხლს საპასუხო ცეცხლით უპასუხებთ.
აამოქმედეთ ყველა საშუალება, რაც გვაქვს...
თავდაცვის მინისტრი საჩქაროდ დაემშვიდობა და კაბინეტი დატოვა.
საქართველოს პრეზიდენტი სავარძელში მოწყვეტით ჩაეშვა.
- იქნებ პოპოვი-იაკობაშვილის შეხვედრამ მოიტანოს შედეგი... გამიჭირდება, მაგრამ უნდა დაველოდო, - თქვა ხმამაღლა პრეზიდენტმა...
2008 წლის 7 აგვისტოს საღამოს პრეზიდენტის სატელევიზიო განცხადებას მთელი საქართველო სულგანაბული უსმენდა.
- ჩვენ ქართველებსა და ოსებს შორის ომი არ უნდა დავუშვათ. მოვუწოდებ ორივე მხარეს, შეწყვიტოს ცეცხლი. ნუ გვაიძულებთ ცეცხლის გახსნას, ჩვენ კონფლიქტის მშვიდობიანი გზით მოგვარების იმედი გვაქვს. ხვალ ცხინვალში ქართულ-ოსური მოლაპარაკებები იგეგმება...
სატელევიზიო განცხადების შემდეგ სააკაშვილმა საოცარი დაღლილობა იგრძნო.
- ეს არის ბოლო, რისი გაკეთებაც მე მშვიდობისთვის შემეძლო, - მიმართა კაბინეტში მყოფებს.
ორიოდე საათის შემდეგ მიხეილ სააკაშვილს მოახსენეს, - ქართუU&ლ სოფლებზე სროლები არ წყდებაო.
პრეზიდენტი რამდენიმე წამს დუმდა, მერე თქვა:
- გაერთიანებულ შტაბს დამაკავშირეთ!
გაერთიანებული შტაბის უფროსი ყურადღებით ისმენდა მთავარსარდლის სიტყვიერ ბრძანებას:
-–საქართველოს შეიარაღებულმა ძალებმა შეაჩერონ საქართველოს ტერიტორიაზე შემოჭრილი რუსეთის შეიარაღებული ძალა და სამხედრო ტექნიკა, უზრუნველყონ მოწინააღმდეგის საცეცხლე წერტილების ჩახშობა, საიდანაც ინტენსიურად ესვრიან ქართულ სოფლებს. დაცულ იქნას მშვიდობიანი მოსახლეობის ინტერესები და უსაფრთხოება.
- ეს ხომ ომის დაწყებას ნიშნავს, ბატონო პრეზიდენტო, - გოგავას ხმაში შეშფოთება გაკრთა.
- სხვა გზა არ დაგვიტოვეს, - იყო პასუხი...
2008 წლის 8 აგვისტოს, ღამით, 23.40 საათზე საქართველოს ხელისუფლებამ ცეცხლის გახსნა ბრძანა. ცხინვალის მიმართულებით 50-მდე რეაქტიული ჭურვი გაუშვეს...
- ომი დაიწყო, - ჩავარდნილი ხმით თქვა გოგიტა მაჩხანელმა და მეგობარი რეზერვისტების ნომრების ძებნა დაიწყო.
ცხინვალში დარჩენილი თემურ გაზაევი ვახშმობდა, როცა მოულოდნელად მისი კორპუსი შეზანზარდა, მახლობლად ნგრევის გამაყრუებელი ხმა გაისმა.
- ომი დაიწყო, - ჩაილაპარაკა გაზაევმა და კარადიდან მამისეული ავტომატი გამოიღო...
გაგრძელება შემდეგ ნომერში